Σε μπούμεραγνκ για την παγκόσμια αξιοπιστία των ΗΠΑ
κινδυνεύει να εξελιχθεί το επικίνδυνο δόγμα περί «ξεχωριστής» Αμερικής,
μετά τις αποτυχημένες επεμβάσεις στο εξωτερικό και τις κραυγαλέες
ανισότητες, την εγκληματικότητα και τους φυλετικούς διαχωρισμούς στο
εσωτερικό της χώρας.
Του Μ. Κ. Βhadrakumar*Russia Beyond the Headlines
Μεγάλη συζήτηση έχει προκαλέσει στους κύκλους των διανοουμένων το απόσπασμα της πρόσφατης επιστολής-άρθρου του Βλαντιμίρ Πούτιν στην εφημερίδα New York Times, σχετικά με τη Συρία, όπου αναφερόταν στον ισχυρισμό του Μπαράκ Ομπάμα περί του «ξεχωριστού» αμερικανικού λαού. Συγκεκριμένα, ο Πούτιν έγραψε:
«Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο πράγμα να ενθαρρύνεις έναν λαό να θεωρεί τον εαυτό του ως ξεχωριστό, όποιο κι αν είναι το κίνητρο. Υπάρχουν μεγάλες και μικρές χώρες, πλούσιες και φτωχές, με μακρές δημοκρατικές παραδόσεις και άλλες που αναζητούν το δρόμο προς τη δημοκρατία. Οι πολιτικές τους διαφέρουν πολύ. Είμαστε όλοι διαφορετικοί, αλλά όταν ζητούμε την ευλογία του Θεού, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μας δημιούργησε όλους ίσους».
Ο Πούτιν δεν αμφισβητεί ρητά τα διαπιστευτήρια της Αμερικής να διεκδικεί το «ξεχωριστό» για τον εαυτό της, αλλά στην πραγματικότητα αυτό είναι το βασικό θέμα. Ας κοιτάξουμε για παράδειγμα την εισοδηματική ανισότητα. Σε μια πρόσφατη έρευνα του CNN Money για την ανισότητα, ο πρώην υπουργός Εργασίας των ΗΠΑ και καθηγητής του Μπέρκλεϊ, Ρόμπερτ Ράιχ έκανε τη συγκλονιστική δήλωση ότι, οι 400 πλουσιότεροι άνθρωποι στις ΗΠΑ έχουν περισσότερο πλούτο από όσο κατέχουν 150 εκατομμύρια φτωχότεροι Αμερικανοί. Δεν πρόκειται βέβαια μόνο για την εισοδηματική ανισότητα, αλλά και για την ανισότητα στη διάρκεια ζωής και την εκπαίδευση. Και τα πρότυπα της ανισότητας πολλαπλασιάζονται γρήγορα, όταν πρόκειται για τις φυλετικές σχέσεις στην Αμερική, όπου η αχαλίνωτη φυλετική προκατάληψη παραμένει ακόμη ως γεγονός στην αμερικανική κοινωνία.
Α λα καρτ εφαρμογή των αξιών
Η αμερικανική αυτοεκτίμηση περί «ξεχωριστού» και «εξαίσιου» λαού δεν αντέχει στον έλεγχο. Οι καθημερινές δολοφονίες στην Αμερική φθάνουν κατά μέσο όρο τις 87, ενώ η χώρα κατέχει μακράν το παγκόσμιο ρεκόρ στον αριθμό των πολέμων που διεξήγαγε και των επιθέσεων που έχει εξαπολύσει. Επίσης είναι μόνη χώρα που έχει χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα. Όλα αυτά, ασφαλώς κάνουν την Αμερική "ξεχωριστή" ...αλλά μόνο υπό μια αρνητική έννοια.
Δείτε τις συνέπειες που ακολούθησαν στον απόηχο των πολιτικών που γίνονται με γνώμονα αυτή τη θεωρία. Μεγάλο μέρος του κόσμου πιστεύει ότι οι ΗΠΑ ενδίδουν στην υποκρισία όταν κάνουν λόγο για «ξεχωριστό» έθνος, με αποτέλεσμα να μειώνεται το κύρος της Αμερικής σε όλο τον κόσμο. Η Ουάσιγκτον μιλά για την εφαρμογή των «αξιών» μόνο επιλεκτικά, με άλλο κριτήριο για το Ιράν και άλλο για τη Σαουδική Αραβία. Με μία στάση απέναντι στο Μπαχρέιν, αλλά μια αντίθετη αντίδραση για τη Συρία. Ένα απαιτητικό πρότυπο για τη Γάζα, αλλά χωρίς περιορισμούς για τις πράξεις βίας του Ισραήλ. Και όμως, όλες αυτές οι χώρες βρίσκονται στην ίδια περιοχή.
Οι πολιτικές των ΗΠΑ αναγκάζουν όλο και περισσότερο τις μικρές χώρες να αναπτύσσουν ένα έντονο αίσθημα ανασφάλειας, να επινοούν αποτρεπτικές στρατηγικές προκειμένου να αποκρούσουν μια πιθανή επίθεση των ΗΠΑ, πράγμα που με τη σειρά του επηρεάζει την παγκόσμια αρχιτεκτονική ασφάλειας. Εν τω μεταξύ, η αντίληψη περί «ξεχωριστού» έθνους ώθησε τις ΗΠΑ σε ενέργειες εκτός του διεθνούς δικαίου και του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, δημιουργώντας ένα επικίνδυνο προηγούμενο που αποδυναμώνει τον παγκόσμιο οργανισμό, ο οποίος, παρά τις ελλείψεις του, εξακολουθεί να παραμένει το μόνο διαθέσιμο δημόσιο φόρουμ για την προώθηση της ειρήνης και της ανάπτυξης.
Εγκληματικές συνέπειες
Το δόγμα της «ξεχωριστής» Αμερικής λειτούργησε αρνητικά στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, όπου οι ΗΠΑ με την κατασταλτική προσέγγισή τους δεν κατάφεραν να εντυπωσιάσουν τους αυτόχθονες πληθυσμούς, που είναι ριζωμένοι στην ιστορία, την παράδοση και τον πολιτισμό τους. Σήμερα, κατά ειρωνικό τρόπο, το μέτρο της επιτυχίας των επεμβάσεων των ΗΠΑ σε αυτές τις δύο χώρες, τίθεται από την άποψη της αποτελεσματικής απόσυρσης των αμερικανικών δυνάμεων, δηλαδή να αποχωρήσουν με τάξη και ασφάλεια από την εμπόλεμη ζώνη. Είναι αμφίβολο πλέον εάν οι δύο αυτές χώρες θα μπορούσαν ποτέ να γίνουν επαγγελματίες της Δημοκρατίας σύμφωνα με τα αμερικανικά πρότυπα.
Ο ισχυρισμός του Μπαράκ Ομπάμα ότι τα αμερικανικά ιδανικά και οι αρχές κάνουν τη χώρα «ξεχωριστή» και «μοναδική» είναι μια επικίνδυνη θεωρία. Αντηχεί ως ένα άλλο εξίσου υποβλητικό δόγμα που πριν από οκτώ δεκαετίες αναπτύχθηκε στην Ευρώπη, και το οποίο είχε καταστροφικές συνέπειες. Η πίστη στον εαυτό μας ως «εξαιρετικό» ενέχει πάντα τον κίνδυνο της προτροπής σε υπερβολικές ενέργειες. Το Γκουαντάναμο και το Αμπού Γκράιμπ ζωντανεύουν τις μνήμες των πιο φρικτών εγκλημάτων που διαπράχθηκαν από τις ΗΠΑ στο πλαίσιο των δράσεων με το πρόσχημα της «εξαιρετικότητας»!
Οι αμερικανικές στρατιωτικές επεμβάσεις σε κυρίαρχα κράτη πολύ συχνά κατέληξαν στην επιδείνωση ήδη περίπλοκων καταστάσεων, όπως για παράδειγμα στην Αϊτή, τη Λιβερία, τη Σομαλία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ. Και αυτό ακριβώς καθιστά εξαιρετικά σημαντικό και το συριακό πρόβλημα. Αναμφισβήτητα, το δόγμα της αμερικανικής «μοναδικότητας» και του «ξεχωριστού» άνοιξε το δρόμο για τον τραγικό εμφύλιο πόλεμο στη Συρία. Χάρη στην έγκαιρη ρωσική διπλωματική πρωτοβουλία, σταμάτησε μια άλλη άμεση στρατιωτική επέμβαση από την κυβέρνηση Ομπάμα, στο όνομα αυτής της θεωρίας. Τώρα, θα πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος να ανακτήσει η Συρία την ταυτότητά της, ως μια εξαιρετικά κοσμική πλουραλιστική κοινωνία, όπου πολλές θρησκείες και εθνοτικές ταυτότητες συνυπήρχαν ειρηνικά.
*Ο Μ. Κ. Βhadrakumar είναι Ινδός πρώην διπλωμάτης, σχολιαστής και αναλυτής σε διεθνή θέματα, ειδικά για τις εξελίξεις στη Ρωσία, την Κεντρική Ασία, την Κίνα, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Ιράν και τη Μέση Ανατολή. Είναι τακτικός αρθρογράφος στην ιστοσελίδα των Asia Times, στο Ίδρυμα Στρατηγικών Μελετών της Μόσχας, στα έντυπα The Hindu και Deccan Herald και στην ιστοσελίδα Rediff.com.
Του Μ. Κ. Βhadrakumar*Russia Beyond the Headlines Μεγάλη συζήτηση έχει προκαλέσει στους κύκλους των διανοουμένων το απόσπασμα της πρόσφατης επιστολής-άρθρου του Βλαντιμίρ Πούτιν στην εφημερίδα New York Times, σχετικά με τη Συρία, όπου αναφερόταν στον ισχυρισμό του Μπαράκ Ομπάμα περί του «ξεχωριστού» αμερικανικού λαού. Συγκεκριμένα, ο Πούτιν έγραψε:
«Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο πράγμα να ενθαρρύνεις έναν λαό να θεωρεί τον εαυτό του ως ξεχωριστό, όποιο κι αν είναι το κίνητρο. Υπάρχουν μεγάλες και μικρές χώρες, πλούσιες και φτωχές, με μακρές δημοκρατικές παραδόσεις και άλλες που αναζητούν το δρόμο προς τη δημοκρατία. Οι πολιτικές τους διαφέρουν πολύ. Είμαστε όλοι διαφορετικοί, αλλά όταν ζητούμε την ευλογία του Θεού, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μας δημιούργησε όλους ίσους».
Ο Πούτιν δεν αμφισβητεί ρητά τα διαπιστευτήρια της Αμερικής να διεκδικεί το «ξεχωριστό» για τον εαυτό της, αλλά στην πραγματικότητα αυτό είναι το βασικό θέμα. Ας κοιτάξουμε για παράδειγμα την εισοδηματική ανισότητα. Σε μια πρόσφατη έρευνα του CNN Money για την ανισότητα, ο πρώην υπουργός Εργασίας των ΗΠΑ και καθηγητής του Μπέρκλεϊ, Ρόμπερτ Ράιχ έκανε τη συγκλονιστική δήλωση ότι, οι 400 πλουσιότεροι άνθρωποι στις ΗΠΑ έχουν περισσότερο πλούτο από όσο κατέχουν 150 εκατομμύρια φτωχότεροι Αμερικανοί. Δεν πρόκειται βέβαια μόνο για την εισοδηματική ανισότητα, αλλά και για την ανισότητα στη διάρκεια ζωής και την εκπαίδευση. Και τα πρότυπα της ανισότητας πολλαπλασιάζονται γρήγορα, όταν πρόκειται για τις φυλετικές σχέσεις στην Αμερική, όπου η αχαλίνωτη φυλετική προκατάληψη παραμένει ακόμη ως γεγονός στην αμερικανική κοινωνία.
Α λα καρτ εφαρμογή των αξιών
Η αμερικανική αυτοεκτίμηση περί «ξεχωριστού» και «εξαίσιου» λαού δεν αντέχει στον έλεγχο. Οι καθημερινές δολοφονίες στην Αμερική φθάνουν κατά μέσο όρο τις 87, ενώ η χώρα κατέχει μακράν το παγκόσμιο ρεκόρ στον αριθμό των πολέμων που διεξήγαγε και των επιθέσεων που έχει εξαπολύσει. Επίσης είναι μόνη χώρα που έχει χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα. Όλα αυτά, ασφαλώς κάνουν την Αμερική "ξεχωριστή" ...αλλά μόνο υπό μια αρνητική έννοια.
Δείτε τις συνέπειες που ακολούθησαν στον απόηχο των πολιτικών που γίνονται με γνώμονα αυτή τη θεωρία. Μεγάλο μέρος του κόσμου πιστεύει ότι οι ΗΠΑ ενδίδουν στην υποκρισία όταν κάνουν λόγο για «ξεχωριστό» έθνος, με αποτέλεσμα να μειώνεται το κύρος της Αμερικής σε όλο τον κόσμο. Η Ουάσιγκτον μιλά για την εφαρμογή των «αξιών» μόνο επιλεκτικά, με άλλο κριτήριο για το Ιράν και άλλο για τη Σαουδική Αραβία. Με μία στάση απέναντι στο Μπαχρέιν, αλλά μια αντίθετη αντίδραση για τη Συρία. Ένα απαιτητικό πρότυπο για τη Γάζα, αλλά χωρίς περιορισμούς για τις πράξεις βίας του Ισραήλ. Και όμως, όλες αυτές οι χώρες βρίσκονται στην ίδια περιοχή.
Οι πολιτικές των ΗΠΑ αναγκάζουν όλο και περισσότερο τις μικρές χώρες να αναπτύσσουν ένα έντονο αίσθημα ανασφάλειας, να επινοούν αποτρεπτικές στρατηγικές προκειμένου να αποκρούσουν μια πιθανή επίθεση των ΗΠΑ, πράγμα που με τη σειρά του επηρεάζει την παγκόσμια αρχιτεκτονική ασφάλειας. Εν τω μεταξύ, η αντίληψη περί «ξεχωριστού» έθνους ώθησε τις ΗΠΑ σε ενέργειες εκτός του διεθνούς δικαίου και του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, δημιουργώντας ένα επικίνδυνο προηγούμενο που αποδυναμώνει τον παγκόσμιο οργανισμό, ο οποίος, παρά τις ελλείψεις του, εξακολουθεί να παραμένει το μόνο διαθέσιμο δημόσιο φόρουμ για την προώθηση της ειρήνης και της ανάπτυξης.
Εγκληματικές συνέπειες
Το δόγμα της «ξεχωριστής» Αμερικής λειτούργησε αρνητικά στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, όπου οι ΗΠΑ με την κατασταλτική προσέγγισή τους δεν κατάφεραν να εντυπωσιάσουν τους αυτόχθονες πληθυσμούς, που είναι ριζωμένοι στην ιστορία, την παράδοση και τον πολιτισμό τους. Σήμερα, κατά ειρωνικό τρόπο, το μέτρο της επιτυχίας των επεμβάσεων των ΗΠΑ σε αυτές τις δύο χώρες, τίθεται από την άποψη της αποτελεσματικής απόσυρσης των αμερικανικών δυνάμεων, δηλαδή να αποχωρήσουν με τάξη και ασφάλεια από την εμπόλεμη ζώνη. Είναι αμφίβολο πλέον εάν οι δύο αυτές χώρες θα μπορούσαν ποτέ να γίνουν επαγγελματίες της Δημοκρατίας σύμφωνα με τα αμερικανικά πρότυπα.
Ο ισχυρισμός του Μπαράκ Ομπάμα ότι τα αμερικανικά ιδανικά και οι αρχές κάνουν τη χώρα «ξεχωριστή» και «μοναδική» είναι μια επικίνδυνη θεωρία. Αντηχεί ως ένα άλλο εξίσου υποβλητικό δόγμα που πριν από οκτώ δεκαετίες αναπτύχθηκε στην Ευρώπη, και το οποίο είχε καταστροφικές συνέπειες. Η πίστη στον εαυτό μας ως «εξαιρετικό» ενέχει πάντα τον κίνδυνο της προτροπής σε υπερβολικές ενέργειες. Το Γκουαντάναμο και το Αμπού Γκράιμπ ζωντανεύουν τις μνήμες των πιο φρικτών εγκλημάτων που διαπράχθηκαν από τις ΗΠΑ στο πλαίσιο των δράσεων με το πρόσχημα της «εξαιρετικότητας»!
Οι αμερικανικές στρατιωτικές επεμβάσεις σε κυρίαρχα κράτη πολύ συχνά κατέληξαν στην επιδείνωση ήδη περίπλοκων καταστάσεων, όπως για παράδειγμα στην Αϊτή, τη Λιβερία, τη Σομαλία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ. Και αυτό ακριβώς καθιστά εξαιρετικά σημαντικό και το συριακό πρόβλημα. Αναμφισβήτητα, το δόγμα της αμερικανικής «μοναδικότητας» και του «ξεχωριστού» άνοιξε το δρόμο για τον τραγικό εμφύλιο πόλεμο στη Συρία. Χάρη στην έγκαιρη ρωσική διπλωματική πρωτοβουλία, σταμάτησε μια άλλη άμεση στρατιωτική επέμβαση από την κυβέρνηση Ομπάμα, στο όνομα αυτής της θεωρίας. Τώρα, θα πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος να ανακτήσει η Συρία την ταυτότητά της, ως μια εξαιρετικά κοσμική πλουραλιστική κοινωνία, όπου πολλές θρησκείες και εθνοτικές ταυτότητες συνυπήρχαν ειρηνικά.
*Ο Μ. Κ. Βhadrakumar είναι Ινδός πρώην διπλωμάτης, σχολιαστής και αναλυτής σε διεθνή θέματα, ειδικά για τις εξελίξεις στη Ρωσία, την Κεντρική Ασία, την Κίνα, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Ιράν και τη Μέση Ανατολή. Είναι τακτικός αρθρογράφος στην ιστοσελίδα των Asia Times, στο Ίδρυμα Στρατηγικών Μελετών της Μόσχας, στα έντυπα The Hindu και Deccan Herald και στην ιστοσελίδα Rediff.com.
