Εντονες διεργασίες βρίσκονται σε
εξέλιξη στην ανατολική Μεσόγειο με αιχμή του δόρατος την εμπορική
αξιοποίηση του ισραηλινού φυσικού αερίου και με φόντο την έναρξη ενός
νέου κύκλου συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού.
Εν τω μεταξύ την Ιερουσαλήμ επισκέπτεται σήμερα ο πρωθυπουργός,
Αντώνης Σαμαράς, με αφορμή τη διεξαγωγή του πρώτου Ανώτατου Συμβουλίου
Συνεργασίας Ελλάδας - Ισραήλ, την ώρα που το Ισραήλ, σύμφωνα με
δημοσιεύματα στο διεθνή Τύπο, ασκεί παρασκηνιακές πιέσεις στη Λευκωσία
προκειμένου να υπάρξει σύντομα σύγκλιση απόψεων με την Αγκυρα και
αναγνώριση του δικαιώματος σε Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη στα
Κατεχόμενα.
Στην πρώτη αυτή συνεδρίαση, που θα πραγματοποιηθεί αύριο με τη συμμετοχή δώδεκα υπουργών από τις δύο χώρες, αναμένεται να τεθούν θέματα διμερούς συνεργασίας με ιδιαίτερη έμφαση στους τομείς της ενέργειας, του τουρισμού και των νέων τεχνολογιών.
Ο κ. Σαμαράς θα συναντηθεί με τον πρόεδρο του Ισραήλ, Σιμόν Πέρες, και τον πατριάρχη Θεόφιλο, ενώ στο Τελ Αβίβ θα κηρύξει την έναρξη του Ελληνο-Ισραηλινού Επιχειρηματικού Συνεδρίου, στο οποίο θα συμμετάσχουν περισσότεροι από 100 Ελληνες επιχειρηματίες, που ενδιαφέρονται να δραστηριοποιηθούν στο Ισραήλ.Το Ισραήλ αναμένεται να ανακοινώσει προσεχώς -ύστερα από πολλές παλινδρομήσεις και εσωτερικές αντιμαχίες- με ποιον τρόπο σκοπεύει να προχωρήσει στην εκμετάλλευση των ποσοτήτων φυσικού αερίου που προέρχονται από το κοίτασμα «Λεβιάθαν».
Εν προκειμένω η ισραηλινή κυβέρνηση εξετάζει δύο εκδοχές, που αμφότερες απαιτούν επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.Η πρώτη περιλαμβάνει τη σύνδεση του Ισραήλ μέσω υποθαλάσσιου αγωγού με την Τουρκία με σκοπό στη συνέχεια το ισραηλινό φυσικό αέριο να τροφοδοτήσει την ευρωπαϊκή αγορά μέσω του λεγόμενου «Νότιου Διαδρόμου».Ειδικότερα, μέσω των αγωγών ΤΑΝΑΡ, που προωθεί η Τουρκία από κοινού με το Αζερμπαϊτζάν, ή του ΤΑΡ.
Η δεύτερη, η οποία είναι η μόνη που αναδεικνύει τη σημασία της γεωστρατηγικής θέσης της Κύπρου, προβλέπει τη μεταφορά του ισραηλινού φυσικού αερίου σε υγροποιημένη μορφή (LNG) στον τερματικό σταθμό αποθήκευσης στον Βασιλικό.
Με βάση όμως τις τελευταίες εξελίξεις φαίνεται πως το Ισραήλ ενδιαφέρεται να συμπράξει ταυτοχρόνως και με την Τουρκία και με την Κύπρο, γεγονός που εκτιμάται πως θα επιφέρει ανατροπές στις υπάρχουσες ισορροπίες δυνάμεων στην ανατολική Μεσόγειο, ενώ σε κάθε περίπτωση ανακύπτει ένα μείζονος σημασίας ζήτημα: ο σεβασμός της ΑΟΖ της Κύπρου.
Ο αγωγός -εφ' όσον βεβαίως δρομολογηθεί- ο οποίος αναμένεται να διατρέξει τη θαλάσσια ζώνη του Ισραήλ και να καταλήξει στην Τουρκία δεν είναι δυνατό να παρακάμψει τη διεθνώς κατοχυρωμένη ΑΟΖ της Κύπρου.Οπως επισημαίνουν ωστόσο ειδικοί αναλυτές, το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας επιτρέπει τη διέλευση αγωγών από τα χωρικά ύδατα μιας χώρας, ακόμη και δίχως τη σύμφωνη γνώμη της.Το ενδεχόμενο αυτό, όπως είναι φυσικό, ενθαρρύνει την Αγκυρα, της οποίας οι μεθοδεύσεις αποσκοπούν στην αναβάθμισή της σε ενεργειακό κόμβο στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.Η νέα εκτίμηση εν τω μεταξύ των κυπριακών αποθεμάτων φυσικού αερίου στην «Αφροδίτη» ή «Οικόπεδο 12» της κυπριακής ΑΟΖ, η οποία φέρεται να είναι ελαφρώς μικρότερη από την αρχική, ενισχύει τη φιλοδοξία της αυτή.
Ο υπουργός Ενέργειας της Κύπρου, Γιώργος Λακκοτρύπης, ο οποίος παρενέβη στο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Κόμματος στη Λευκωσία με θέμα «Η ανατολική Μεσόγειος σήμερα: ασφάλεια, πολιτική και οικονομική δυναμική», σημείωσε μεταξύ άλλων ότι «γεωλογικές έρευνες βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη στην Κύπρο» και απέκλεισε το ενδεχόμενο δημιουργίας αγωγού, υπογραμμίζοντας μάλιστα πως «δεν είναι καν επιλογή», που θα ενώνει την Κύπρο με την Τουρκία.Οι σχέσεις εν τω μεταξύ ανάμεσα στην ισραηλινή και την τουρκική κυβέρνηση (οι οποίες είχαν διαρραγεί ύστερα από την επίθεση το 2010 των ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας σε τουρκικό πλοίο που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα) δεν έχουν αποκατασταθεί πλήρως, παρά τις πρωτοβουλίες που έλαβε ο αμερικανικός παράγοντας.
Σε κάθε περίπτωση, διπλωματικές πηγές επισημαίνουν πως η ισραηλινή κυβέρνηση δεν φαίνεται να είναι διατεθειμένη να εμπλακεί στη διένεξη της Κύπρου με την Τουρκία και πως στο πλαίσιο αυτό εκμεταλλεύεται τη δύναμη που της προσδίδει το φυσικό αέριο απαιτώντας και από τις δύο πλευρές, στην προκειμένη περίπτωση, την εξεύρεση μιας λύσης.Ενδιαφέρον στοιχείο είναι παράλληλα το γεγονός ότι η Ιορδανία δρομολογεί την ανέγερση τερματικού σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου στην Ακαμπα.Στο συμπέρασμα που καταλήγουν πάντως οι ειδικοί αναλυτές είναι πως η αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της ανατολικής Μεσογείου μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης προκειμένου να εξασφαλιστούν η σταθερότητα και η ευημερία στην περιοχή, όπως και εάν αυτές ορίζονται, υπό την προϋπόθεση ότι οι κυβερνήσεις των εμπλεκόμενων μερών θα προσεγγίσουν από κοινού το στόχο αυτό.Με ό,τι συνεπάγονται, όμως, υπό το πρίσμα αυτό για τον τρόπο επίλυσης του κυπριακού ζητήματος.
***
Υπουργικό Tours
Στο Ισραήλ τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά θα συνοδεύσουν μεταξύ άλλων ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Βενιζέλος, ο υπουργός Ανάπτυξης Κωστής Χατζηδάκης, ο υπουργός Δημόσιας Τάξης Νίκος Δένδιας, ο υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Γιάννης Μανιάτης, η υπουργός Τουρισμού Ολγα Κεφαλογιάννη, ο υπουργός Πολιτισμού Πάνος Παναγιωτόπουλος, ο υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, ο υπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος και ο υφυπουργός Ανάπτυξης Νότης Μηταράκης.
Στην πρώτη αυτή συνεδρίαση, που θα πραγματοποιηθεί αύριο με τη συμμετοχή δώδεκα υπουργών από τις δύο χώρες, αναμένεται να τεθούν θέματα διμερούς συνεργασίας με ιδιαίτερη έμφαση στους τομείς της ενέργειας, του τουρισμού και των νέων τεχνολογιών.
Ο κ. Σαμαράς θα συναντηθεί με τον πρόεδρο του Ισραήλ, Σιμόν Πέρες, και τον πατριάρχη Θεόφιλο, ενώ στο Τελ Αβίβ θα κηρύξει την έναρξη του Ελληνο-Ισραηλινού Επιχειρηματικού Συνεδρίου, στο οποίο θα συμμετάσχουν περισσότεροι από 100 Ελληνες επιχειρηματίες, που ενδιαφέρονται να δραστηριοποιηθούν στο Ισραήλ.Το Ισραήλ αναμένεται να ανακοινώσει προσεχώς -ύστερα από πολλές παλινδρομήσεις και εσωτερικές αντιμαχίες- με ποιον τρόπο σκοπεύει να προχωρήσει στην εκμετάλλευση των ποσοτήτων φυσικού αερίου που προέρχονται από το κοίτασμα «Λεβιάθαν».
Εν προκειμένω η ισραηλινή κυβέρνηση εξετάζει δύο εκδοχές, που αμφότερες απαιτούν επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.Η πρώτη περιλαμβάνει τη σύνδεση του Ισραήλ μέσω υποθαλάσσιου αγωγού με την Τουρκία με σκοπό στη συνέχεια το ισραηλινό φυσικό αέριο να τροφοδοτήσει την ευρωπαϊκή αγορά μέσω του λεγόμενου «Νότιου Διαδρόμου».Ειδικότερα, μέσω των αγωγών ΤΑΝΑΡ, που προωθεί η Τουρκία από κοινού με το Αζερμπαϊτζάν, ή του ΤΑΡ.
Η δεύτερη, η οποία είναι η μόνη που αναδεικνύει τη σημασία της γεωστρατηγικής θέσης της Κύπρου, προβλέπει τη μεταφορά του ισραηλινού φυσικού αερίου σε υγροποιημένη μορφή (LNG) στον τερματικό σταθμό αποθήκευσης στον Βασιλικό.
Με βάση όμως τις τελευταίες εξελίξεις φαίνεται πως το Ισραήλ ενδιαφέρεται να συμπράξει ταυτοχρόνως και με την Τουρκία και με την Κύπρο, γεγονός που εκτιμάται πως θα επιφέρει ανατροπές στις υπάρχουσες ισορροπίες δυνάμεων στην ανατολική Μεσόγειο, ενώ σε κάθε περίπτωση ανακύπτει ένα μείζονος σημασίας ζήτημα: ο σεβασμός της ΑΟΖ της Κύπρου.
Ο αγωγός -εφ' όσον βεβαίως δρομολογηθεί- ο οποίος αναμένεται να διατρέξει τη θαλάσσια ζώνη του Ισραήλ και να καταλήξει στην Τουρκία δεν είναι δυνατό να παρακάμψει τη διεθνώς κατοχυρωμένη ΑΟΖ της Κύπρου.Οπως επισημαίνουν ωστόσο ειδικοί αναλυτές, το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας επιτρέπει τη διέλευση αγωγών από τα χωρικά ύδατα μιας χώρας, ακόμη και δίχως τη σύμφωνη γνώμη της.Το ενδεχόμενο αυτό, όπως είναι φυσικό, ενθαρρύνει την Αγκυρα, της οποίας οι μεθοδεύσεις αποσκοπούν στην αναβάθμισή της σε ενεργειακό κόμβο στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.Η νέα εκτίμηση εν τω μεταξύ των κυπριακών αποθεμάτων φυσικού αερίου στην «Αφροδίτη» ή «Οικόπεδο 12» της κυπριακής ΑΟΖ, η οποία φέρεται να είναι ελαφρώς μικρότερη από την αρχική, ενισχύει τη φιλοδοξία της αυτή.
Ο υπουργός Ενέργειας της Κύπρου, Γιώργος Λακκοτρύπης, ο οποίος παρενέβη στο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Κόμματος στη Λευκωσία με θέμα «Η ανατολική Μεσόγειος σήμερα: ασφάλεια, πολιτική και οικονομική δυναμική», σημείωσε μεταξύ άλλων ότι «γεωλογικές έρευνες βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη στην Κύπρο» και απέκλεισε το ενδεχόμενο δημιουργίας αγωγού, υπογραμμίζοντας μάλιστα πως «δεν είναι καν επιλογή», που θα ενώνει την Κύπρο με την Τουρκία.Οι σχέσεις εν τω μεταξύ ανάμεσα στην ισραηλινή και την τουρκική κυβέρνηση (οι οποίες είχαν διαρραγεί ύστερα από την επίθεση το 2010 των ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας σε τουρκικό πλοίο που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα) δεν έχουν αποκατασταθεί πλήρως, παρά τις πρωτοβουλίες που έλαβε ο αμερικανικός παράγοντας.
Σε κάθε περίπτωση, διπλωματικές πηγές επισημαίνουν πως η ισραηλινή κυβέρνηση δεν φαίνεται να είναι διατεθειμένη να εμπλακεί στη διένεξη της Κύπρου με την Τουρκία και πως στο πλαίσιο αυτό εκμεταλλεύεται τη δύναμη που της προσδίδει το φυσικό αέριο απαιτώντας και από τις δύο πλευρές, στην προκειμένη περίπτωση, την εξεύρεση μιας λύσης.Ενδιαφέρον στοιχείο είναι παράλληλα το γεγονός ότι η Ιορδανία δρομολογεί την ανέγερση τερματικού σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου στην Ακαμπα.Στο συμπέρασμα που καταλήγουν πάντως οι ειδικοί αναλυτές είναι πως η αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της ανατολικής Μεσογείου μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης προκειμένου να εξασφαλιστούν η σταθερότητα και η ευημερία στην περιοχή, όπως και εάν αυτές ορίζονται, υπό την προϋπόθεση ότι οι κυβερνήσεις των εμπλεκόμενων μερών θα προσεγγίσουν από κοινού το στόχο αυτό.Με ό,τι συνεπάγονται, όμως, υπό το πρίσμα αυτό για τον τρόπο επίλυσης του κυπριακού ζητήματος.
***
Υπουργικό Tours
Στο Ισραήλ τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά θα συνοδεύσουν μεταξύ άλλων ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Βενιζέλος, ο υπουργός Ανάπτυξης Κωστής Χατζηδάκης, ο υπουργός Δημόσιας Τάξης Νίκος Δένδιας, ο υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Γιάννης Μανιάτης, η υπουργός Τουρισμού Ολγα Κεφαλογιάννη, ο υπουργός Πολιτισμού Πάνος Παναγιωτόπουλος, ο υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, ο υπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος και ο υφυπουργός Ανάπτυξης Νότης Μηταράκης.
