Kapopoulos@pegasus.gr
Δυνατότητα αλλά και βούληση επέμβασης τύπου Αφγανιστάν και Ιράκ δεν διαθέτουν πλέον οι Ηνωμένες Πολιτείες σε ό,τι αφορά τις εξελίξεις στη Συρία. Τη σκληρή αυτή για την Ουάσιγκτον αλήθεια γνωρίζουν όλοι οι εμπλεκόμενοι στη σύγκρουση και κυρίως οι τοπικοί πρωταγωνιστές που για πρώτη φορά εδώ και δύο αιώνες φαίνονται να διαμορφώνουν τους συσχετισμούς και τις ισορροπίες της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής με τις Μεγάλες Δυνάμεις και την Μόνη Υπερδύναμη σε ρόλο παρατηρητή.Το κόστος μιας στρατιωτικής επέμβασης μοιάζει συνολικά απαγορευτικό για τον Ομπάμα, δυσθεώρητο όμως μοιάζει και το κόστος της απραξίας που ήδη εκλαμβάνεται σαν ομολογία φθίνουσας αυτοκρατορικής ισχύος. Επιπλέον η ανατροπή του Ασαντ προβάλλει σαν μοναδική ευκαιρία να στερηθεί η Τεχεράνη τα ερείσματά της στη Συρία και στο Λίβανο.
Η προσδοκία
Ετσι αναζητήθηκε το πλαίσιο και η αφορμή για μια σκληρή υπενθύμιση της αμερικανικής ισχύος, με την προσδοκία ότι την επόμενη μέρα θα μπορεί να αναζητηθεί συμβιβαστική λύση στη συριακή σύγκρουση μέσω διαπραγματεύσεων.Ακόμη και η οριοθετημένη επίδειξη ισχύος αποδεικνύεται μέχρι στιγμής να έχει υψηλό πολιτικό και διπλωματικό κόστος, καθώς την κατατρέχει το φάντασμα του Ιράκ: Το όχι της Βρετανικής Βουλής στον Κάμερον υποχρέωσε τον Ομπάμα να αναζητήσει την έγκριση του Κογκρέσου όπου ο Λευκός Οίκος δίνει σκληρή μάχη για θετική έκβαση, ενώ η Μόσχα διαμηνύει ξανά και με τον πιο σαφή τρόπο ότι δεν προσυπογράφει αποφάσεις και επιλογές για επεμβάσεις τις οποίες δεν συνδιαμορφώνει ως ισότιμος εταίρος.
Από τη Νέα Τάξη στο «Διαίρει και Βασίλευε»
Αν δεν υπάρχει δυνατότητα πλήρους επέμβασης στη Συρία με δυνατότητα σταθεροποίησης της χώρας υπό νέο καθεστώς, πού μπορούν να οδηγήσουν τα επικείμενα επιλεκτικά πλήγματα των ΗΠΑ; Ποιο μπορεί να είναι το περίγραμμα μιας συμβιβαστικής λύσης, η οποία εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να επιβληθεί με ξένη επέμβαση, άρα χρειάζεται τη συναίνεση όλων των εμπλεκομένων;Μια συμβιβαστική λύση δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά η επιβεβαίωση, βελτιωμένη υπέρ των αντικαθεστωτικών, της κατάστασης που υπάρχει σήμερα στη χώρα: Μια de facto κατάτμηση της Συρίας σε περιοχές που ελέγχονται από το Μπααθικό καθεστώς, από τους Σουνίτες aντικαθεστωτικούς, από τους Κούρδους και από τους Δρούζους..Με την Αραβική Ανοιξη να έχει εξελιχθεί στη Συρία σε σύγκρουση Σουνιτών-Σιιτών και Αλαουιτών η αξιοποίηση αυτής της σύγκρουσης από τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο μόνος τρόπος να ασκούν επιρροή και να μπορούν να παρεμβαίνουν στην περιοχή.Ετσι αργά αλλά σταθερά η Μέση Ανατολή βαλκανοποιείται κατά το πρότυπο του Ιράκ, όπου στην ουσία υπάρχει μιa de facto τριχοτόμηση ανάμεσα στον Κουρδικό Βορρά, το Σουνιτικό Κέντρo και τον Σιιτικό Νότο.
Ακυβερνησία
Μια νέα κυβέρνηση στη Δαμασκό δεν θα μπορέσει ποτέ να ελέγξει το σύνολο της χώρας: Ηδη στην Βορειοανατολική Συρία υπάρχει ένα δεύτερο de facto ανεξάρτητο Κουρδιστάν, ενώ η περιοχή που πλειοψηφούν οι Αλαουίτες γύρω από το Χαλέπι στην παράκτια περιοχή ανάμεσα στον Λίβανο και την Τουρκία δεν πρόκειται ποτέ να αποδεχθεί τον έλεγχο μιας σουνιτικής κυβέρνησης στη Δαμασκό.
Με άλλα λόγια, και στην καλύτερη των περιπτώσεων, η επόμενη μέρα στη μετά Ασαντ Συρία είναι η de facto κατάτμηση, όπως ακριβώς συνέβαινε στον Λίβανο στην περίοδο 1975-1990.Πρόκειται για μια προοπτική που θα εξουδετερώνει τη Συρία ως κρατική οντότητα, που θα μπορεί να επηρεάσει τους περιφερειακούς συσχετισμούς για το ορατό μέλλον.Στη χειρότερη των περιπτώσεων αν η εξτρεμιστική συνιστώσα των αντικαθεστωτικών επικρατήσει, τότε θα βρεθούμε μπροστά σε μια αιματηρή εθνικάθαρση με πρώτα θύματα τις χριστιανικές κοινότητες της χώρας αλλά και τους Αλαουίτες Μουσουλμάνους.Επιπλέον θα τεθούν για πρώτη φορά σε αμφισβήτηση διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα: Οι Κούρδοι της Συρίας θα ενωθούν με την Κουρδική Οντότητα στο Βόρειο Ιράκ, ενώ οι Σουνίτες του Ιράκ θα έχουν κάθε λόγο να προσεγγίσουν μια σουνιτική κυβέρνηση στη Δαμασκό.
«Διαίρει και Βασίλευε»
Η επιλογή των ΗΠΑ να διαχειρισθούν και να αξιοποιήσουν τις εσωτερικές διαιρέσεις και αντιπαραθέσεις του Ισλάμ στον Αραβομουσουλμανικό Κόσμο παραπέμπει στην πολιτική του «Διαίρει και Βασίλευε» που είχε εφαρμόσει η Βρετανική Αυτοκρατορία στην περίοδο της παρακμής της, με τις γνωστές αιματηρές παρενέργειες στην Ινδία, στην Παλαιστίνη και την Κύπρο.
Ο θρυμματισμός της ενότητας πρώτα του Ιράκ και μετά της Συρίας θα μπορούσε να είναι και ένα μοντέλο για την αποδυνάμωση του Ιράν: Μετά την απώλεια της Δαμασκού ως συμμάχου και τη δυσκολότερη πρόσβαση στη Χεζμπολάχ στο Νότιο Λίβανο, η Τεχεράνη δεν αποκλείεται να αντιμετωπίσει κουρδική εξέγερση κοντά στα σύνορα με την Τουρκία και το Ιράκ, αλλά και εθνικιστικό αναβρασμό στο ιρανικό Αζερμπαϊτζάν.
Υψηλό τίμημα
Η Ουάσιγκτον συνειδητά αποφεύγει να καταβάλει το κόστος μιας διεθνούς παρέμβασης στο πλαίσιο του ΟΗΕ που θα είχε πολλαπλάσια σταθεροποιητική επίδραση στη Μέση Ανατολή, γιατί πολύ απλά η επιλογή αυτή προϊποθέτει την καταβολή υψηλού τιμήματος προς τη Μόσχα. Οι ΗΠΑ του Ομπάμα προτιμούν την ελευθερία κινήσεων που διασφαλίζει ένας συνασπισμός προθύμων ή ακόμη και η μονομερής αμερικανική παρέμβαση.Ο Μπους ήθελε μία Νέα Μέση Ανατολή, ήθελε καθεστωτικές ανατροπές και επαναχάραξη συνόρων. Θα κατέστρεφε συνειδητά το status qvo αναζητώντας καλύτερους συσχετισμούς γιa τα ζωτικά συμφέροντα των ΗΠΑ.Ο Ομπάμα σε αδυναμία συνολικής σταθεροποιητικής επέμβασης επιχειρεί να αξιοποιήσει τις εσωτερικές συγκρούσεις και διαιρέσεις του αραβικού kόσμου και εκ των πραγμάτων διολισθαίνει στη συνειδητή όξυνσή τους.
Μια ματιά στην Ιστορία της βρετανικής παρουσίας στη Μέση Ανατολή, μας δείχνει ότι το «Διαίρει και Βασίλευε» είναι το πρελούδιο της αποχώρησης από την περιοχή, μιας προοπτικής που σε ορίζοντα δεκαετίας με την ενεργειακή αυτάρκεια των ΗΠΑ -σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο- δεν προβάλλει πλέον ως εξωπραγματικό σενάριο.
