Περιθώρια προώθησης των εθνικών
συμφερόντων μπορεί να διασφαλίσει η Αθήνα, εφ' όσον αδράξει εγκαίρως και
εντέχνως τις «ευκαιρίες» που της δίνονται σε ένα ιδιαιτέρως ρευστό σε
πολιτικό επίπεδο περιβάλλον στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής
Μεσογείου.Η γεωστρατηγική σημασία της χώρας μας αναβαθμίζεται, γεγονός που
επιβεβαιώνεται με την επιλογή της Ελλάδας να μετάσχει στο «Νότιο
Διάδρομο» μεταφοράς του φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη
μέσω του αγωγού Trans-Adriatic Pipeline. Ωστόσο, δεν πρέπει κανείς να
παραβλέπει πως η επιλογή της διαδρομής έγινε κατά κύριο λόγο βάσει
επιχειρηματικών κριτηρίων. Επελέγη, δηλαδή, ο ΤΑΡ διότι ήταν η πιο
συμφέρουσα από οικονομικής άποψης πρόταση.
Νέα δεδομένα, ωστόσο, επιτρέπουν μια διαφορετική ανάγνωση της γεωπολιτικής πραγματικότητας:
Οι σχέσεις Τουρκίας - Ισραήλ έπειτα από ένα πολύ σύντομο διάστημα «αναθέρμανσης» επανήλθαν στην προ τριετίας κατάσταση, όταν η τουρκική πλευρά, ύστερα από την ισραηλινή επίθεση στο τουρκικό πλοίο το οποίο μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα, επέλεξε την πόλωση, τουλάχιστον σε επικοινωνιακό επίπεδο, και τη διακοπή των διπλωματικών επαφών με το Ισραήλ.
Αφορμή αυτή τη φορά στάθηκαν οι δηλώσεις του Τούρκου πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος κατηγόρησε ευθέως το Ισραήλ πως υποκίνησε την πολιτική αναταραχή στην Αίγυπτο. Η «μη επαφή» των δύο χωρών, όμως, έχει αντίκτυπο στη χάραξη του ενεργειακού χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου και στον τρόπο αξιοποίησης του ισραηλινού φυσικού αερίου. Η ρητορική που ακολουθεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται πως θέτει εκ νέου εν αμφιβόλω το σχεδιασμό που προέβλεπε την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού για την εξαγωγή μέσω των εδαφών της Τουρκίας των ισραηλινών υδρογονανθράκων. Με τον τρόπο αυτό κατά μία έννοια «ακυρώνεται» η φιλοδοξία της Αγκυρας να αποτελέσει ενεργειακό κόμβο στη ζώνη της Ανατολικής Μεσογείου, και ανοίγει ένα «παράθυρο» αναβάθμισης της γεωπολιτικής θέσης της Κύπρου.
**Αναμένοντας, στο πλαίσιο αυτό, το Ισραήλ να λάβει την οριστική του απόφαση σε ό,τι αφορά τις ποσότητες που θα διαθέσει προς εξαγωγή και τον τρόπο αξιοποίησης των πλουτοπαραγωγικών του πηγών -εάν, δηλαδή, προτιμήσει την κατασκευή σταθμού αποθήκευσης του ισραηλινού φυσικού αερίου σε υγροποιημένη μορφή σε ισραηλινό έδαφος ή στην Κύπρο, ή εάν τελικά θα κλίνει προς την εκδοχή του υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου με «αποδέκτη» την Κύπρο ή την Τουρκία, που δεν φαίνεται πιθανό-, η Λευκωσία διατηρεί το περιθώριο ελιγμών για την εξασφάλιση των συμφερόντων της. Πράγματι, προχωρά στην υλοποίηση της δικής της στόχευσης, με τη δημιουργία σταθμού LNG στο έδαφός της. Και όλα αυτά την ώρα που η Κύπρος βρίσκεται σε τροχιά επανέναρξης των συνομιλιών για το Κυπριακό.
**Ανακαλύφθηκε, στο μεταξύ, και νέο σημαντικό κοίτασμα φυσικού αερίου στο Ισραήλ, πέραν του «Λεβιάθαν» και του «Ταμάρ», το «Tamar Southwest», το οποίο φιλοξενεί, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, περί τα 19 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Η ανακάλυψη αυτή διατηρεί ακόμη πιο ζωντανό το ενδιαφέρον των διεθνών ενεργειακών ομίλων για την περιοχή.
**Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τουρκικά μέσα ενημέρωσης, κατά τις σεισμικές έρευνες που πραγματοποίησε εντός των τουρκικών χωρικών υδάτων η τουρκική κρατική εταιρεία υδρογονανθράκων ΤΡΑΟ στη θαλάσσια περιοχή στα νότια της χώρας, ανάμεσα στη Μερσίνη και τα Κατεχόμενα, δεν εντοπίστηκαν κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η εξέλιξη αυτή ενδεχομένως να υποχρεώσει την Τουρκία να αναθεωρήσει τις προτεραιότητες και το στρατηγικό σχεδιασμό της στην Ανατολική Μεσόγειο, αναζητώντας για παράδειγμα στα ύδατα εκτός τουρκικής δικαιοδοσίας πιθανά κοιτάσματα υδρογονανθράκων.
**Η Τουρκία, λόγω της έντονης πλέον στροφής της χώρας σε αυτό που οι ειδικοί αναλυτές αποκαλούν «πολιτικό Ισλάμ» και της πιστής εφαρμογής των όσων απορρέουν από αυτό κατά την ερμηνεία που δίνεται από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, απομακρύνεται σταδιακά αλλά σταθερά από την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το γεγονός αυτό «ενοχλεί» τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό της Τουρκίας. Την ίδια ώρα, λόγω των επιλογών, σε ό,τι αφορά τον «προσανατολισμό» της χώρας μας, του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, αναβαθμίζονται οι σχέσεις της Ελλάδας με τις ΗΠΑ. Και όλα αυτά την ώρα που το ζήτημα της οριοθέτησης των ελληνικών θαλάσσιων συνόρων (υφαλοκρηπίδα ή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη) με την Αίγυπτο και την Τουρκία παραμένει ανοιχτό.
Βεβαίως, μια ενδεχόμενη στρατιωτική επέμβαση στη Συρία θα αποτελέσει τον καταλύτη στην παρούσα φάση, καθώς εάν ο σκοπός είναι η επαναχάραξη του χάρτη της Μέσης Ανατολής, οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες και οι πολιτικές και οικονομικές ισορροπίες θα χρειαστεί να διαμορφωθούν από την αρχή.
Νέα δεδομένα, ωστόσο, επιτρέπουν μια διαφορετική ανάγνωση της γεωπολιτικής πραγματικότητας:
Οι σχέσεις Τουρκίας - Ισραήλ έπειτα από ένα πολύ σύντομο διάστημα «αναθέρμανσης» επανήλθαν στην προ τριετίας κατάσταση, όταν η τουρκική πλευρά, ύστερα από την ισραηλινή επίθεση στο τουρκικό πλοίο το οποίο μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα, επέλεξε την πόλωση, τουλάχιστον σε επικοινωνιακό επίπεδο, και τη διακοπή των διπλωματικών επαφών με το Ισραήλ.
Αφορμή αυτή τη φορά στάθηκαν οι δηλώσεις του Τούρκου πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος κατηγόρησε ευθέως το Ισραήλ πως υποκίνησε την πολιτική αναταραχή στην Αίγυπτο. Η «μη επαφή» των δύο χωρών, όμως, έχει αντίκτυπο στη χάραξη του ενεργειακού χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου και στον τρόπο αξιοποίησης του ισραηλινού φυσικού αερίου. Η ρητορική που ακολουθεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται πως θέτει εκ νέου εν αμφιβόλω το σχεδιασμό που προέβλεπε την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού για την εξαγωγή μέσω των εδαφών της Τουρκίας των ισραηλινών υδρογονανθράκων. Με τον τρόπο αυτό κατά μία έννοια «ακυρώνεται» η φιλοδοξία της Αγκυρας να αποτελέσει ενεργειακό κόμβο στη ζώνη της Ανατολικής Μεσογείου, και ανοίγει ένα «παράθυρο» αναβάθμισης της γεωπολιτικής θέσης της Κύπρου.
**Αναμένοντας, στο πλαίσιο αυτό, το Ισραήλ να λάβει την οριστική του απόφαση σε ό,τι αφορά τις ποσότητες που θα διαθέσει προς εξαγωγή και τον τρόπο αξιοποίησης των πλουτοπαραγωγικών του πηγών -εάν, δηλαδή, προτιμήσει την κατασκευή σταθμού αποθήκευσης του ισραηλινού φυσικού αερίου σε υγροποιημένη μορφή σε ισραηλινό έδαφος ή στην Κύπρο, ή εάν τελικά θα κλίνει προς την εκδοχή του υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου με «αποδέκτη» την Κύπρο ή την Τουρκία, που δεν φαίνεται πιθανό-, η Λευκωσία διατηρεί το περιθώριο ελιγμών για την εξασφάλιση των συμφερόντων της. Πράγματι, προχωρά στην υλοποίηση της δικής της στόχευσης, με τη δημιουργία σταθμού LNG στο έδαφός της. Και όλα αυτά την ώρα που η Κύπρος βρίσκεται σε τροχιά επανέναρξης των συνομιλιών για το Κυπριακό.
**Ανακαλύφθηκε, στο μεταξύ, και νέο σημαντικό κοίτασμα φυσικού αερίου στο Ισραήλ, πέραν του «Λεβιάθαν» και του «Ταμάρ», το «Tamar Southwest», το οποίο φιλοξενεί, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, περί τα 19 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Η ανακάλυψη αυτή διατηρεί ακόμη πιο ζωντανό το ενδιαφέρον των διεθνών ενεργειακών ομίλων για την περιοχή.
**Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τουρκικά μέσα ενημέρωσης, κατά τις σεισμικές έρευνες που πραγματοποίησε εντός των τουρκικών χωρικών υδάτων η τουρκική κρατική εταιρεία υδρογονανθράκων ΤΡΑΟ στη θαλάσσια περιοχή στα νότια της χώρας, ανάμεσα στη Μερσίνη και τα Κατεχόμενα, δεν εντοπίστηκαν κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η εξέλιξη αυτή ενδεχομένως να υποχρεώσει την Τουρκία να αναθεωρήσει τις προτεραιότητες και το στρατηγικό σχεδιασμό της στην Ανατολική Μεσόγειο, αναζητώντας για παράδειγμα στα ύδατα εκτός τουρκικής δικαιοδοσίας πιθανά κοιτάσματα υδρογονανθράκων.
**Η Τουρκία, λόγω της έντονης πλέον στροφής της χώρας σε αυτό που οι ειδικοί αναλυτές αποκαλούν «πολιτικό Ισλάμ» και της πιστής εφαρμογής των όσων απορρέουν από αυτό κατά την ερμηνεία που δίνεται από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, απομακρύνεται σταδιακά αλλά σταθερά από την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το γεγονός αυτό «ενοχλεί» τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό της Τουρκίας. Την ίδια ώρα, λόγω των επιλογών, σε ό,τι αφορά τον «προσανατολισμό» της χώρας μας, του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, αναβαθμίζονται οι σχέσεις της Ελλάδας με τις ΗΠΑ. Και όλα αυτά την ώρα που το ζήτημα της οριοθέτησης των ελληνικών θαλάσσιων συνόρων (υφαλοκρηπίδα ή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη) με την Αίγυπτο και την Τουρκία παραμένει ανοιχτό.
Βεβαίως, μια ενδεχόμενη στρατιωτική επέμβαση στη Συρία θα αποτελέσει τον καταλύτη στην παρούσα φάση, καθώς εάν ο σκοπός είναι η επαναχάραξη του χάρτη της Μέσης Ανατολής, οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες και οι πολιτικές και οικονομικές ισορροπίες θα χρειαστεί να διαμορφωθούν από την αρχή.
