Αμίλητος, ακίνητος, ατάραχος και πάνω από όλα... άοπλος, με τα χέρια
στην τσέπη και το βλέμμα καρφωμένο σε ένα γιγαντιαίο πορτρέτο του Κεμάλ
Ατατούρκ, ένας νεαρός άνδρας στέκεται επί ώρες στην πλατεία Ταξίμ.
Η
τουρκική κυβέρνηση στάθηκε αμήχανη και ηττήθηκε από τους ακίνητους
διαδηλωτές, καθώς η αστυνομία δεν μπορούσε να τους συλλάβει, δεδομένου
ότι δεν παρέβησαν κάποιο νόμο.Υπό κανονικές
συνθήκες, μια οποιαδήποτε άλλη τυπική ημέρα, θα περνούσε απαρατήρητος.
Οι συνθήκες ωστόσο στην Τουρκία έχουν πλέον ξεφύγει από κάθε
κανονικότητα. Η κυβέρνηση Ερντογάν βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη
λαϊκή εξέγερση της 11ετούς θητείας της, η μεσαία τάξη έχει βγει στο
δρόμο διαμαρτυρόμενη ενάντια στη σουλτανοποίηση και οι πλατείες
φλέγονται. Κάπως έτσι λοιπόν, βαθύτατα αιχμηρός μέσα στη σιωπή του, ο
άνδρας που στέκεται... άγαλμα υψώνοντας παθητικό ανάστημα απέναντι στην
ανηλεή μηχανή καταστολής του Ερντογάν, μετατράπηκε αυτοστιγμεί σε
σύμβολο.
«Είμαι απλώς ένας άνθρωπος», λέει από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής ο 34χρονος Ερντέμ Γκιουντούζ, ο οποίος δηλώνει ανένταχτος αριστερός, και τονίζει ότι δεν είναι μέλος κάποιου κόμματος. «Το παλαιό πολιτικό σύστημα έχει καταρρεύσει, υπάρχουν στιγμές που ντρέπομαι για τη χώρα μου» εξηγεί με ύφος που μαρτυρά τα κίνητρα της διαμαρτυρίας του. «Οι άνθρωποι εδώ χρησιμοποίησαν κάθε μέθοδο για να εκφράσουν την αντίθεσή τους: κάθισαν, κρεμάστηκαν από τα δέντρα, φώναξαν, τραγούδησαν... αλλά η κυβέρνηση δεν ήθελε ούτε να τους ακούσει ούτε να τους καταλάβει, εγώ σκέφτηκα διαφορετικά. Απογοητευμένος και με πόνο στην καρδιά, πήγα στην πλατεία Ταξίμ και απλώς στάθηκα με το βλέμμα στραμμένο σε σύμβολα σημαντικά για την τουρκική δημοκρατία», συνεχίζει ο 34χρονος. Χορογράφος με καταγωγή από τη Σμύρνη και έδρα την Κωνσταντινούπολη, ο Γκιουντούζ πήρε πριν από δυο εβδομάδες την τσάντα του και αψηφώντας την αστυνομική απαγόρευση των δημοσίων συναθροίσεων, αποφάσισε να σταθεί μόνος στη μέση της πλατείας Ταξίμ.
Είχε προηγηθεί άλλο ένα Σαββατοκύριακο υπερβάλλοντος αστυνομικού ζήλου στην Τουρκία, ένα διήμερο πλούσιο σε καταστολή, συλλήψεις, συγκρούσεις και τραυματισμούς. Ο Γκιουντούζ έμεινε εκεί για σχεδόν έξι ώρες, στην ίδια όρθια θέση και με το βλέμμα κολλημένο στο πολιτιστικό κέντρο Ατατούρκ (το οποίο η κυβέρνηση Ερντογάν θέλει να μετατρέψει σε όπερα). Η στάση του βρήκε άμεσα (το ίδιο βράδυ της Δευτέρας) εκατοντάδες μιμητές και οι φωτογραφίες του «duran adam» ή «standing man» (του «ανθρώπου που στέκεται» ελληνιστί) άρχισαν να κάνουν τον γύρο του διαδικτύου. Δημιουργήθηκαν μάλιστα ιστοσελίδες αφιερωμένες σε αυτόν όπως η www.duranadam.com και σχετική ομάδα στο Facebook.
Αναφέρεται συγκεκριμένα σε ένα περιστατικό του 2004 όταν αυτός είχε μπει σε πανεπιστήμιο φορώντας γυναικεία μαντίλα. Ο ίδιος μας εξηγεί πως το είχε κάνει ως ένδειξη συμπαράστασης και αλληλεγγύης συνολικά προς τις γυναίκες φοιτήτριες οι οποίες αντιμετωπίζουν διακρίσεις στους χώρους της ανώτατης εκπαίδευσης στην Τουρκία. «Αυτή η κυβέρνηση σκοτώνει ανθρώπους. Το μόνο που την ενδιαφέρει είναι τα χρήματα, πώς θα κάνει 75 εκατ. Τούρκους να αρχίσουν να καταναλώνουν περισσότερο, για αυτό και τα ξεπουλάει όλα», καταγγέλλει ο «duran adam» και συνεχίζει: «Η δημοκρατία πλέον είναι στα πάρκα και στους κήπους, εκεί όπου οι άνθρωποι μαζεύονται για να συζητήσουν και να μοιραστούν, δεν είναι στα κυβερνητικά κτίρια». Οσο για τον ίδιο τον Ερντογάν, «αυτός πραγματικά φοβάται και για αυτό καταφεύγει στη βία. Τα social media από την άλλη ήταν μια -αποκάλυψη-. Παρέκαμψαν την κυβερνητική λογοκρισία και συνέβαλαν τα μάλα στον αγώνα».
Σιωπηλή... ήττα της κυβέρνησης
Η ειρηνική αντίσταση κέρδισε τις εντυπώσεις
Σιωπηλός και ακίνητος, αλλά ταυτόχρονα αμετακίνητος και ρωμαλέος μέσα στην παθητικότητά του, ο 34χρονος, ο οποίος πολιτικά δηλώνει Αριστερός - Κεμαλιστής, «επανέφερε στη μόδα» την παράδοση της ειρηνικής αντίστασης, μια παράδοση μακρά η οποία έχει τους δικούς της ήρωες (Γκάντι) και μετράει τις δικές της ιστορικές νίκες (ενάντια στον Σάχη στο Ιράν το 1979, ενάντια στον δικτάτορα Μάρκος το 1986 στις Φιλιππίνες κ.α.).
«Η παθητική αντίσταση, πέρα από τον όποιο συμβολισμό της, μπερδεύει και εκτροχιάζει τους υπολογισμούς όσων εξουσιάζουν», σημειώνει σε ανάλυσή της η βρετανική εφημερίδα «Guardian», η οποία θεωρεί πως ο Ερντογάν πλέον «έχει κάθε λόγο να πανικοβάλλεται». Απέναντι στο φαινόμενο Γκιουντούζ, η τουρκική κυβέρνηση όντως στάθηκε αμήχανη καθώς είδε το οπλοστάσιο καταστολής που διαθέτει να χάνει επί της ουσίας κάθε νομιμοποίηση.
Κι αυτό διότι η αστυνομία δεν μπορεί να συλλάβει και ναι διώξει ποινικά τους «ανθρώπους που στέκονται», δεδομένου ότι αυτοί δεν παραβαίνουν κάποιο νόμο. Από την άλλη ωστόσο, αφήνοντάς τους να... στέκονται, είναι σαν να υφίσταται μια «σιωπηλή» ήττα τουλάχιστον σε επίπεδο συμβολικό (και για επίδοξους σουλτάνους όπως ο ισλαμιστής Ερντογάν, οι συμβολισμοί έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα).
Υποχώρηση
Ενδεικτικές της κυβερνητικής «υποχώρησης» στο συγκεκριμένο θέμα, ήταν οι δημόσιες τοποθετήσεις τόσο του αντιπροέδρου Μπουλέντ Αρίντς όσο και του υπουργού Εσωτερικών Μουαμέρ Γκιουλέρ. Αμφότερα τα εν λόγω κορυφαία στελέχη της κυβέρνησης αναγκάστηκαν να αναγνωρίσουν δημόσια το δικαίωμα των Τούρκων πολιτών στην ειρηνική αντίσταση.
Υπενθυμίζεται πως είναι η ίδια κυβέρνηση που έχει επανειλημμένα στο παρελθόν επιβάλει την απαγόρευση κάθε συγκέντρωσης (ακόμη και ειρηνικής) και κρατάει επί του παρόντος αποκλεισμένο το πάρκο Γκεζί, ενώ ήταν ο ίδιος ο Αρίντς που πριν μερικές ημέρες απείλησε να βγάλει... τα τανκς στους δρόμους.
Από την πλευρά του, ο Ερντογάν επιμένει «να μη θέλει να καταλάβει». Δηλώνει έτοιμος να ενισχύσει τις «ηρωικές» αστυνομικές δυνάμεις «με κάθε δυνατό τρόπο» και να επιβάλει νέους νόμους λογοκρισίας με στόχο τη φίμωση των «τρομοκρατικών δικτύων» Facebook και Twitter.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΦΙΔΑΣ
gskafidas@pegasus.gr
