Της Ζέζας Ζήκου
Κάπου τους ξέρω... Κάπου τους ξέρω... αναρωτήθηκε η στήλη. Το μισό
υπουργικό συμβούλιο ήταν στη γενέθλια Πόλη μου. Τους είχα ξαναδεί όταν
ψήφισαν στην ελληνική Βουλή τα Μνημόνια 1 και 2 και 3... Και μετά, για
εύλογους λόγους προφανώς, εξαφανίστηκαν! Αντίθετα, ήταν εδώ οι τροϊκανοί
να απαιτήσουν την απόλυση δημοσίων υπαλλήλων και κάποιες άλλες που
καλούνται «μεταρρυθμίσεις – όλα αυτά δηλαδή που υπέγραψε το υπουργικό
συμβούλιο, που χθες βρισκόταν στην Πόλη. Εμετικές καταστάσεις... καθώς
θα πούνε μετά στον λαό πως το Μνημόνιο αποτυγχάνει, επειδή δεν
εφαρμόζεται και άλλα τινά για τους ιθαγενείς! Και μετά θα έρθουν νέα
χαράτσια, τα γνωστά δηλαδή..
Εμείς, λοιπόν, ας ασχοληθούμε με τον αγαπημένο μας γείτονα. Η Τουρκία
βρίσκεται σε θέση ισχύος στην περιφερειακή και τη διεθνή σκηνή. Η
σταθερή οικονομία της, η θαλερή δημοκρατία της και η περιθωριοποίηση
παλαιών απειλών, όπως ο ισλαμισμός, ο εθνικισμός, ο μιλιταρισμός και ο
αυταρχισμός, συνθέτουν μια ένδοξη εποχή. Παρ’ όλα αυτά, οι Τούρκοι
αρχίζουν να αναρωτιούνται εάν η ευκαιρία τους έχει αρχίσει να χάνεται.
Ολα ήταν πιο απλά στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, όταν η Τουρκία
μπορούσε να είναι ουδέτερη και ενθάρρυνε τη δημιουργία περιφερειακών
ζωνών ελεύθερου εμπορίου. Αλλά, τώρα είναι η δική μας ευκαιρία. Ο
Ερντογάν μάς προσφέρει γρόσια και είναι πολλά!..
Το «μετριοπαθές Ισλάμ» και η εξάπλωσή του μέσα από οικονομικά ανοίγματα
σε όλο τον κόσμο αποτελεί την καρδιά της διδασκαλίας του Φετχουλάχ
Γκιουλέν, του πρώην ιμάμη από το Ερζερούμ, που θεωρείται ο πνευματικός
πατέρας του Ερντογάν. Με μια σειρά τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών,
καθώς και με αξία κεφαλαίων που εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 25
δισεκατομμύρια δολάρια, το συσσωρευμένο ισλαμικό κεφάλαιο του κινήματος
του Γκιουλέν μέσα από επενδυτικά προγράμματα δημιουργεί στηρίγματα σε
χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Και μέσα από ένα δίκτυο περίπου 1.000
σχολείων σε όλο τον κόσμο (τα 100 στις ΗΠΑ) το «ήπιο Ισλάμ» ενισχύει
διαρκώς την εικόνα του.
Το τρίο Γκιουλέν - Ερντογάν - Νταβούτογλου φαίνεται ότι διαθέτει
μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό. Και η τελική σύγκρουση με τον στρατό
που μόνο τυχαία δεν είναι. Και η οικονομική κατάσταση της γειτονικής
χώρας επιτρέπει ακόμα πιο δυναμικές κινήσεις στο μέλλον. Μέλλον; Σαν
κάτι να μας θυμίζει αυτή η λέξη, εδώ στην Ελλάδα. Μάλλον αυτό που έλεγε ο
Πολ Βαλερί: «Το μέλλον δεν είναι πια αυτό που ήταν κάποτε». Ευτυχώς,
όμως, που η πολιτική των «μηδενικών προβλημάτων» είναι πλέον ένα μακρινό
ιδανικό. Η συνεργασία με το Ιράν μετατράπηκε σε αντιπαλότητα, οι
σχέσεις με το Ιράκ χειροτέρευσαν και ο Ασαντ δεν λέει να παραδοθεί. Και
μπορεί η σοβαρή κόντρα με το Ισραήλ να βελτίωσε την εικόνα της Τουρκίας
στον αραβικό κόσμο, μακροπρόθεσμα όμως ελπίζεται να απειλήσει σοβαρά τις
σχέσεις της με τις ΗΠΑ.
Απ’ όλο το φάσμα των αναταραχών της Αραβικής Ανοιξης, οι δυσκολίες του
Σύρου γείτονα επηρεάζουν ιδιαίτερα την Τουρκία. Η τουρκική υποστήριξη
στη συριακή αντιπολίτευση μετέτρεψε μια τέλεια συμμαχία σε μια έμμεση
σύγκρουση. Η Αγκυρα έχει βρεθεί σε δύσκολη θέση από τις διεθνείς πιέσεις
για μια επέμβαση που θα κατέστρεφε την εικόνα της ουδετερότητας και θα
την έθετε σε ευθεία σύγκρουση με το Ιράν. Αντί να απαιτεί από την Ε.Ε.
δικαιώματα που δεν μπορεί να αποκτήσει χωρίς να είναι μέλος, η Τουρκία
πρέπει να χρησιμοποιήσει την περιφερειακή της επιρροή για να
επανασυνδεθεί με την Ευρώπη και να συνεργαστεί στη Μέση Ανατολή.
Στα μέσα Ιανουαρίου, ο Ερντογάν έκανε μια δήλωση στην τηλεόραση που
προκάλεσε αίσθηση στις Βρυξέλλες. Η Τουρκία, είπε, μπορεί να εξετάσει το
ενδεχόμενο να ενταχθεί στην Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης αντί για
την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ετοιμος για τη ρήξη με μια Ευρώπη που τον έχει
απογοητεύσει ή πρόθυμος για ανοίγματα προς μια περιοχή που αποτελεί το
μόνο δυνατό μέλλον για την Τουρκία; Τι ακριβώς πρεσβεύει ο Ερντογάν;
Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με σιγουριά.
Μέχρι πριν από λίγο καιρό κατήγγελλε την πολιτική του Ασαντ και έστελνε
στρατεύματα στα σύνορα. Τώρα υποστηρίζει ότι πρέπει να βρεθεί μια
συναινετική λύση, που θα περιλαμβάνει και τη Μόσχα. Ο ανταποκριτής των
«Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» στην Κωνσταντινούπολη πιστεύει πως η υιοθέτηση αυτών
των μετριοπαθών τόνων έχει σχέση με τις επικείμενες εκλογές και την
επιθυμία του Ερντογάν να αναλάβει την προεδρία. Μήπως σε αυτό το σχέδιο
εντάσσεται και ο εκβιασμός για την Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης;
Ο Ερντογάν δεν κρύβει τη δυσαρέσκειά του για την απροθυμία της Ευρώπης
να προχωρήσει σε σοβαρές ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Αγκυρα.
Γνωρίζει επίσης ότι τα τρία τέταρτα των άμεσων ξένων επενδύσεων στην
Τουρκία προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Αν λοιπόν καλλιεργεί τη
σύγχυση, δεν είναι καθόλου διατεθειμένος να προχωρήσει σε σύγκρουση,
πολύ περισσότερο που σε λίγο καιρό θα δεχθεί στην Αγκυρα τον Γάλλο
πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ.
