Βέβαια, το Βυζάντιο δεν ήταν ακριβώς η Αρχαία Ελλάδα. Οπως αναφέρει η βυζαντινολόγος Ελ. Γλύκατζη - Αρβελέρ, το Βυζάντιο είναι η εκχριστιανισμένη και εξελληνισμένη Ρωμαϊκή Ανατολική Αυτοκρατορία με την Κωνσταντινούπολη για πρωτεύουσα. Οι Ρωμαίοι (Ρωμιοί) που συνέδεσαν την τύχη τους με τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία, που τελικά κατακτήθηκαν από τους Οθωμανούς. Αλλά η κατάκτηση ενός λαού μπορεί να γίνει και με ειρηνικά μέσα, με την οικονομική διείσδυση ή την πολιτισμική επιρροή.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου θεωρεί ότι η μεταπολεμική «οικονομική και πολιτισμική συνεργασία» της Γαλλίας και της Γερμανίας μπορεί ν' αποτελέσει ένα παράδειγμα προς μίμηση για τις σχέσεις της Τουρκίας με τους γείτονές της.
Ο Νταβούτογλου
Ο Σαμαράς με τον Τούρκο ηγέτη
Ο ίδιος παραδέχεται ότι οι σχέσεις της Τουρκίας με όλους τους γείτονές της είναι προβληματικές, έτσι που δεν της επιτρέπουν να παίξει το νέο παγκόσμιο ρόλο που φιλοδοξεί να ασκήσει μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου σε διάφορες περιοχές του κόσμου. «Είναι πολύ δύσκολο, για παράδειγμα -γράφει ο Νταβούτογλου- για την Τουρκία, που αντιμετωπίζει κρίσεις ταυτόχρονα με τη Βουλγαρία και την Ελλάδα, να παραγάγει μια αποτελεσματική βαλκανική πολιτική. Κατά τον ίδιο τρόπο, η διατήρηση ταυτοχρόνως τεταμένων σχέσεων με τη Γεωργία, την Αρμενία και το Ιράν καθιστά αδύνατη την επιδίωξη μιας καυκασιανής πολιτικής.Η κατάσταση δεν είναι διαφορετική επίσης για τη Μέση Ανατολή». Οπου η Τουρκία βρίσκεται «σε συνεχή αντιμαχία με το Ιράν, τη Συρία, το Ιράκ» (Το Στρατηγικό βάθος). Σ' όλες αυτές τις αντιθέσεις πρέπει να προστεθεί και εκείνη της Τουρκίας με το Ισραήλ, το οποίο θεωρούσε μέχρι πριν από λίγο καιρό σύμμαχό της και το αντιπαρέβαλλε στο δίπολο Ελλάδας - Συρίας, κατά τα λεγόμενα της τουρκικής ηγεσίας. Ισως γι' αυτό να υπερβάλλει τώρα εαυτόν, ώστε να υπάρξει μια Συρία φιλικά προσκείμενη προς αυτήν αφού δεν υπάρχει πλέον η ισραηλοτουρκική συμμαχία.
Βέβαια, με την Ελλάδα υπάρχουν και τραυματικές εμπειρίες της Τουρκίας ανάλογες με τις δικές μας περί την Κωνσταντινούπολη. «Το σημείο καμπής της κατάρρευσης του οθωμανικού κράτους -τονίζει ο Νταβούτογλου- χρονικά ορίζεται από τη στιγμή της συντριβής του οθωμανικού στόλου στο Ναβαρίνο το 1827. Η διάλυση του οθωμανικού κράτους στα Βαλκάνια, που ξεκινά με την εξέγερση της Ελλάδας, βρίσκεται σε άμεση σχέση με την εξάλειψη της θαλάσσιας ισχύος του στην Ανατολική Μεσόγειο».
θαλάσσια στρατηγική
»Οπως ελέγχει η Τουρκία μέσω των Στενών τον παλμό του στατηγικού ελαφρού υπογαστρίου της Ρωσίας, με τον ίδιο τρόπο η Ελλάδα μέσω των νησιών του Αιγαίου απέκτησε το ίδιο στρατηγικό πλεονέκτημα έναντι της Τουρκίας. Το σημείο με τις μεγαλύτερες πιθανότητες εμπλοκής σε σύρραξη της Τουρκίας είναι τα νησιά του Αιγαίου...».
Σ' αυτά τα λόγια του Τούρκου πολιτικού κρύβεται ενδεχομένως μια ψυχροπολεμική διάθεση, που όμως έρχεται σε αντίθεση με άλλες σκέψεις του, οι οποίες δείχνουν την ανάγκη που αισθάνεται η ηγεσία της Τουρκίας για καλύτερες σχέσεις με τους γείτονές της. Το άνοιγμα της Τουρκίας «σε μεγαλύτερης κλίμακας ορίζοντες εξωτερικής πολιτικής σε περιφερειακό επίπεδο εξαρτάται κατ' αρχάς από την αναμόρφωση των σχέσεών της με τους γείτονες με τους οποίους συνορεύει». Μια χώρα που ζει συνεχώς κρίσεις με τις όμορες χώρες της είναι αδύνατο, παραδέχεται ο Νταβούτογλου, να παράγει περιφερειακές και παγκόσμιες πολιτικές που ν' αναπτύσσονται πέραν από τα σύνορά της.
Μετά τον πόλεμο
Μεταξύ των πολλών αντιθέσεων της Τουρκίας ας περιοριστούμε στις αντιθέσεις της Ελλάδας με εκείνη από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι τις μέρες μας. Σε διακρατικό επίπεδο οι σχέσεις ξεκίνησαν καλά. Την περίοδο 1946-1949 οι δύο κυβερνήσεις συντονίζονταν εναντίον των αριστερών ανταρτών. Στις αρχές της δεκαετίας του '50 υπήρξαν συνεννοήσεις με τη Γιουγκοσλαβία για τη δημιουργία ενός κοινού μπλοκ με τον Τίτο απέναντι στο φιλοσοβιετικό συνασπισμό στα Βαλκάνια. Την ίδια περίοδο η Ελλάδα και η Τουρκία εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ. Και όμως, τα πράγματα δεν ήταν όπως έδειχναν.
Οταν άρχισε η υπόθεση της Κύπρου, όλα άλλαξαν. Το Σεπτέμβριο του 1955 ένα μεγάλο πογκρόμ ξέσπασε κατά των Ελλήνων της Πόλης, στο οποίο είχε πρωτοστατήσει ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Φατίν Ζορλού που εκδήλωνε την άποψη ότι «η Ελλάδα είναι μια χώρα την οποία η Τουρκία οφείλει ν' ακολουθεί κατά πόδας». Τα Σεπτεμβριανά του '55 έκαναν νεκρό γράμμα τη Βαλκανική Συμμαχία που είχε ήδη συσταθεί μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας - Γιουγκοσλαβίας. Στη δεκαετία του '60 τα προβλήματα συνεχίστηκαν μεταξύ των δύο χωρών περί την Κύπρο. Το καλοκαίρι του 1974 έγινε η τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Στην Κωνσταντινούπολη και στην Κύπρο υπήρξαν χιλιάδες θύματα.
Δεν αρκούν τα σίριαλ
Το θέμα επομένως δεν είναι τόσο απλό. Τα τραύματα απαιτούν ένα καλό γιατρικό, ένα βάλσαμο. Αν ο κ. Ερντογάν, που συναντήθηκε τελευταία με τον κ. Σαμαρά στο Κατάρ, πιστεύει ότι τώρα προσφέρεται η ευκαιρία για μια τουρκική οικονομική διείσδυση στην Ελλάδα ή ότι με την προβολή τουρκικών σίριαλ -που δεν είναι και λίγα-στα αθηναϊκά ιδιωτικά κανάλια θα κερδίσει μια πολιτιστική επιρροή η Τουρκία στη χώρα μας, ίσως δεν έχει αντιληφτεί το βάθος των πληγών. Μόνο μια ουσιαστική ενέργεια εκ μέρους της Τουρκίας μπορεί ν' αλλάξει το κλίμα και μια τέτοια πρωτοβουλία μπορεί να είναι, για παράδειγμα, η απελευθέρωση της Αμμοχώστου. Τότε η τουρκική πλευρά θα δείξει όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στις άλλες γειτονικές της χώρες ότι το κλίμα έχει αλλάξει, ότι και εκείνες θα πρέπει να κάνουν τ' αναγκαία βήματα για μια όχι επιφανειακή αλλά ουσιαστική προσέγγιση.
