Ενα από τα σημαντικότερα εγχειρήματα στο
χώρο της Ιστορίας είναι η κατανόηση των δυνάμεων και των διαδικασιών που
οδήγησαν στη μεταμόρφωση της Εγγύς Ανατολής την περίοδο που ξεκίνησε το
1908, με το Πραξικόπημα των Νεότουρκων, και ολοκληρώθηκε το 1923, με τη
Συνθήκη της Λωζάννης.
Οι παράμετροι που καθόρισαν τη μετάβαση από τον πολυπολιτισμικό
και πολυεθνικό χώρο σε ένα χώρο εθνικά καθαρών κρατικών σχηματισμών
αποτελούν έως και σήμερα αντικείμενο μελέτης αλλά και πεδίο σφοδρών
ιδεολογικών αντιπαραθέσεων.Ιδιαίτερη συμβολή στην κατεύθυνση της κατανόησης αυτών των
ιστορικών διαδικασιών έχουν μελέτες οι οποίες αποκαλύπτουν τις κρυμμένες
δυνάμεις που περιέγραψαν επιθυμητές εικόνες για το μέλλον και
νομιμοποίησαν τις βίαιες συμπεριφορές που επελέγησαν για την υλοποίηση
αυτών των εικόνων. Παράλληλα, η γνώση των βασικών αρχών της τουρκικής εθνικής ιδεολογίας αλλά και των σταδίων που αυτή πέρασε και διέρχεται έως και σήμερα είναι η ικανή και αναγκαία συνθήκη για να κατανοηθούν η σύγχρονη τουρκική κοινωνία, το ιδεολογικό υπόβαθρο των κοσμικών της ελίτ, οι συγκρούσεις για την εξουσία αλλά και οι νέες ιδεολογικές συνθέσεις.
Στην κατηγορία των σημαντικών έργων για τα θέματα αυτά εντάσσεται η μονογραφία του Αριστοτέλη Μητράρα. Με το έργο αυτό αποκωδικοποιείται η απρόσιτη έως σήμερα ιδεολογική μήτρα που οδήγησε στη διαμόρφωση ενός επιθετικού εθνικισμού, ο οποίος, κατά την πορεία υλοποίησης του κόσμου και των οραμάτων του Ζιγιά Γκιοκάλπ, παρήγαγε τις πρώτες γενοκτονίες του 20ού αιώνα.
Η περίπτωση του Ζιγιά Γκιοκάλπ αποτελεί μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες περιπτώσεις ενός διανοουμένου επηρεασμένου από το ρομαντικό και φυλετικό εθνικισμό. Υπήρξε ο πατέρας του ιδεολογικού ρεύματος του παντουρκισμού και ως Νεότουρκος συνέβαλε διοικητικά στην οργάνωση του σχεδίου εθνικής εκκαθάρισης των χριστιανικών λαών μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Στο τέλος, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ανέλαβε την ιδεολογική ανασυγκρότηση της εθνικιστικής Τουρκίας.
Ο Γκιοκάλπ χρησιμοποίησε τη λογοτεχνία για να μετακενώσει τις ιδέες του στο μουσουλμανικό οθωμανικό πληθυσμό και ενσωμάτωσε με έναν ακραία εργαλειακό τρόπο τα σχήματα του Νίτσε. Οπως γράφει σε ποίημά του: «Ο ύψιστος Θεός έπλασε τον Τούρκο ανώτερο...» Παράλληλα τονίζει την υπερηφάνεια τη θρησκευτικής ομολογίας, ενσωματώνοντας το Ισλάμ στην εξυπηρέτηση του εθνικιστικού φαντασιακού: «Κι αν δεν έχουμε επιστήμη, έχουμε το Κοράνι...»Η κατά τον Hobsbawm «επινόηση της παράδοσης» βρίσκει την απόλυτη καταξίωση και εφαρμογή της στην απόπειρα του Ζιγιά Γκιοκάλπ να κατασκευάσει εκ του μηδενός ένα αφήγημα και να το επιβάλει σ' έναν πληθυσμό που στην πραγματικότητα ελάχιστη σχέση είχε με την παράδοση αυτή.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΜΗΤΡΑΡΑΣ
Το εθνικιστικό τρίπτυχο. Εκτουρκισμός- εξισλαμισμός -εκσυγχρονισμός στην ποίηση του Ζιγιά Γκιοκάλπ
Παπαζήσης
Σελ.: 330
Τιμή: 21,30 ευρώ
