ΝΕΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ Αντιστέκονται οι Ελληνες της Σμύρνης

Στη Σμύρνη, την κοσμοπολίτικη πολιτεία των 6.000.000 κατοίκων, η μικρή παροικία των Ελλήνων γνωρίζει μια απρόσμενη άνθηση. Μετά από δεκαετίες ένας ορθόδοξος ιερέας έχει εγκατασταθεί μόνιμα στην πόλη, ο πρώτος από την καταστροφή του 1922.

Οι γιορτές φέρνουν πιο κοντά τη νέα γενιά των Ελλήνων της Σμύρνης.

Στον ναό της Αγίας Φωτεινής τελούνται πλέον τακτικά λειτουργίες δίνοντας τέλος στην εποχή όπου οι λιγοστοί Ελληνες της Σμύρνης παρακολουθούσαν το εκκλησίασμα μόνο μέσα από το σήμα της ΕΡΤ.
Τώρα η ορθόδοξη κοινότητα απέκτησε επίσημη οντότητα και αναπτύσσει πολιτιστικές δράσεις, ενώ εμπλουτίστηκε με νέες αφίξεις λόγω της οικονομικής κρίσης. «Αισθάνομαι ότι υπηρετώ μια μεγάλη, πολύ σπουδαία και βαριά αποστολή. Είμαι ιερέας του Οικουμενικού Πατριαρχείου σε μια πόλη με 6 εκατομμύρια κατοίκους, ενώ εμείς είμαστε μόνο 200 και ταυτόχρονα είμαι ο παπάς της Ελλάδας στη Σμύρνη.

Δεν είναι απλό πράγμα, είναι κάτι συγκινητικό, ιστορικό. Ομως πρέπει κανείς να βάζει στην άκρη τα συναισθήματα που συχνά μας μπερδεύουν και να προχωρήσει. Εδώ ήρθα με έναν στόχο, έναν σκοπό: την ανασυγκρότηση της ρωμαίικης ορθόδοξης κοινότητας και τη συνέχιση της παρουσίας των Ρωμιών στη Μικρά Ασία», λέει ο πατέρας Κύριλλος στον ναό της Αγίας Φωτεινής. Είναι ο πρώτος ορθόδοξος ιερέας ο οποίος εγκαταστάθηκε και λειτουργεί μόνιμα στη Σμύρνη μετά την καταστροφή του 1922. Στη Συνθήκη της Λωζάνης δεν αναγνωρίστηκε η ελληνική μειονότητα της Σμύρνης και κατά συνέπεια δεν υπήρχε ούτε κοινότητα, ούτε σχολείο, ούτε ενορία και εκκλησία.

Ο πύργος του ρολογιού, εκεί που χτυπάει η καρδιά της πόλης.

Μετά την καταστροφή είχαν απομείνει λιγοστοί Ελληνες, μερικοί ανακατεύτηκαν με τους Φραγκολεβαντίνους και άλλοι πήγαν στην Πόλη, στην Ιμβρο και στην Τένεδο για να γυρίσουν μετά από χρόνια. Βεβαίως δεν υπήρχε εκκλησία. Ερχόμουν από το 1990 περιστασιακά. Δεν υπήρξε ποτέ σταθερός ιερέας μέχρι τον Αύγουστο του 2013, όταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος μου εμπιστεύθηκε μόνιμα τη θέση».

Η εκκλησία της Αγίας Φωτεινής ήταν ένας παλαιός ολλανδικός ναός και μετά τα Σεπτεμβριανά η τότε ελληνική κυβέρνηση ζήτησε να ενοικιάσει τον ναό για 99 χρόνια, το 1981 έγινε ανακαίνιση και μετατράπηκε σε ορθόδοξη εκκλησία που λειτουργούσε Χριστούγεννα και Πάσχα. Οι Ρωμιοί της Σμύρνης όλα αυτά τα χρόνια κράτησαν ό,τι μπορούσαν. Σήμερα όλοι μαζί, παλαιοί και νεώτεροι που ήρθαν την περίοδο της κρίσης, στην ορθόδοξη κοινότητα ανέρχονται περίπου σε 200 άτομα μαζί με ομόδοξους Ρώσους, Ουκρανούς κ.ά. που ζουν εδώ.

Ο πατήρ Κύριλλος, ιερέας από το 2013 στην Αγία Φωτεινή της Σμύρνης.

«Το πρώτο μέλημά μου ήταν να τους αναζητήσω, να τους μαζέψω, να δεθούμε και να δημιουργήσουμε έναν ρωμαίικο πυρήνα στη Σμύρνη. Κομβικό σημείο για την εξέλιξη των Ελλήνων της Σμύρνης ήταν όταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης κατόρθωσε να κερδίσει την ανοχή του τουρκικού κράτους για να δημιουργηθεί ξανά η ρωμαίικη ορθόδοξη κοινότητα, με επίσημη μορφή και αιρετό συμβούλιο. Ο ίδιος ο κ. Βαρθολομαίος επισκέφθηκε πέρυσι στις 6 Φεβρουαρίου τη Σμύρνη και τέλεσε λειτουργία στην εκκλησία του Αγίου Βουκόλου», λέει ο π. Κύριλλος.

Εργα στο προξενείο

Κοινωνικές εκδηλώσεις από την Ορθόδοξη Κοινότητα της Σμύρνης.

«Αν και η ρωμαίικη κοινότητα αποτελείται από μια χούφτα άτομα, έχουμε αξιόλογους ανθρώπους, καλλιτέχνες, μουσικούς, διευθυντές επιχειρήσεων αλλά και επιχειρηματίες. Υπάρχουν ορισμένοι που ήρθαν εδώ τα τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης και δραστηριοποιήθηκαν επαγγελματικά. Ακόμα μερικοί είναι καθηγητές και διδάσκουν στα αγγλόφωνα πανεπιστήμια που λειτουργούν στην πόλη και φοιτητές που κάνουν μεταπτυχιακές σπουδές. Η έλευση των νέων προσώπων για τους παλαιότερους είναι συγκινητική, ανανεωτική και παρήγορη. Η δράση της εκκλησίας όμως περνά τα στενά όρια της γειτονιάς. Σε γειτονικά χωριά ανακαινίζονται εκκλησίες και γίνονται περιοδικές λειτουργίες ενώ αξιοσημείωτο είναι το πνεύμα συνεργασίας με δημάρχους και τις τοπικές αρχές της περιοχής.

Στην υποδοχή του Πατριάρχη η φιλαρμονική παιάνισε τον εθνικό ύμνο της Ελλάδας, ενώ τη Μεγάλη Παρασκευή η λιτανεία του Επιταφίου διέσχισε δρόμους της Σμύρνης, πράγματα αδιανόητα σε παλαιότερες εποχές», καταλήγει ο π. Κύριλλος. Στην καρδιά της Σμύρνης στέκει και το ιστορικό κτίριο του Ελληνικού Προξενείου με τη διαδικασία αναστήλωσής του να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.

ΑΘΗΝΑ ΣΑΜΟΓΛΟΥ

Πρόκειται για ένα αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα από τα λίγα που διεσώθησαν κατά τη Μικρασιατική καταστροφή. Αποτελεί κληροδότημα Ελληνα εμπόρου και από το 1955 στέγαζε τις προξενικές αρχές, έως το 2003, όταν εκκενώθηκε λόγω καθίζησης.

ΑΘΗΝΑ ΣΑΜΟΓΛΟΥ
Δεν θα πιστέψετε πόσους γάμους έχουμε
«Γεννήθηκα και μεγάλωσα χωρίς εκκλησία, χωρίς σχολείο και ιερέα, αλλά κρατώντας τα ήθη και τα έθιμά μας. Οι γονείς μου είχαν παντρευτεί πριν από τα Σεπτεμβριανά και ήρθαν εδώ από την Πόλη λόγω εργασίας.

ΘΕΟΔΩΡΑ ΧΑΤΖΟΥΔΗ

Εγώ και τα αδέλφια μου είμαστε από τους λίγους που παραμείναμε εδώ, από τους τελευταίους οι οποίοι γεννήθηκαν εδώ» λέει η κα Αθηνά Σάμογλου, γραμματέας της ορθόδοξης κοινότητας και ανατρέχει στις ρίζες της οικογένειας από την Καππαδοκία και τη Σινώπη. Σήμερα βιώνει μια νέα πραγματικότητα.
«Η κοινότητα αυξάνεται ενώ δεν θα πιστέψετε πόσους γάμους έχουμε. Είναι μεικτοί γάμοι, ζευγάρια που επιλέγουν τον χριστιανισμό και παντρεύονται εδώ. Βέβαια θα υπάρχει προφανώς και το αντίθετο. Εμείς μεγαλώσαμε με την ελληνική γλώσσα, την οποία στα παιδικά μου χρόνια μιλούσαμε κρυφά. Σιγά σιγά μεγάλωσε η φιλία και ο θαυμασμός για την ελληνική γλώσσα και μπορούμε να την ακούμε καθημερινά. Είμαι πολύ χαρούμενη, μακάρι να ήταν έτσι και πιο πριν», λέει στο «Εθνος της Κυριακής».

ΘΕΟΔΩΡΑ ΧΑΤΖΟΥΔΗ
Παπάς και λειτουργία μόνο με ειδική άδεια
«Είμαστε μια πολύ μικρή κοινωνία. Οι Ρωμιοί που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν εδώ είναι περίπου 40 άτομα. Συνολικά είμαστε γύρω στους 200 σήμερα μαζί με όσους ήρθαν για δουλειά ή σπουδές, όσους εργάζονται στο προξενείο ή υπηρετούν στο ΝΑΤΟ. Παράλληλα, κοντά μας έχουμε ορθόδοξους από άλλες χώρες ακόμα και μερικούς Κρητικούς που είχαν έρθει εδώ. Τα πράγματα έχουν αλλάξει και η κοινότητα μεγάλωσε. Αν κάποιος τα έλεγε αυτά πριν από 10-15 χρόνια, ότι θα έχουμε εκκλησία και μόνιμο ιερέα, δεν θα το πίστευα», μας λέει η κα Θεοδώρα Χατζούδη, πρόεδρος της Ορθόδοξης Κοινότητας.
Η ίδια, γέννημα- θρέμμα της Σμύρνης, συγκαταλέγεται στους ελάχιστους Ρωμιούς με ρίζες από το παρελθόν που βρίσκονται στην πόλη.
Επιστροφή από την Ιμβρο
«Οι γονείς μου ήρθαν στη Σμύρνη από την Ιμβρο το 1960 όταν η κατάσταση, τότε, εκεί τους ανάγκασε να φύγουν και να εγκατασταθούν εδώ. Ομως η οικογένεια της γιαγιάς μου ζούσε στη Σμύρνη πριν από το 1922, έφυγαν για την Ιμβρο και εν τέλει η οικογένεια μετά από δεκαετίες επέστρεψε.
Παλαιότερα υπήρχαν πιο πολλοί Ελληνες στη γειτονιά καθώς και αρκετοί συγγενείς μας. Ομως οι περισσότεροι μετά τα γεγονότα του '74 στην Κύπρο έφυγαν για την Ελλάδα. Εν τέλει μείναμε μόνο εμείς: οι δύο γονείς και εγώ με τον αδελφό μου.
Βέβαια, ο πληθυσμός των Ρωμιών ήταν πάντα πολύ μικρός. Μονάχα τώρα εδώ και δύο χρόνια έχουμε μόνιμο ιερέα. Προσωπικά μεγάλωσα παρακολουθώντας τη λειτουργία από την ελληνική τηλεόραση. Μάθαμε την εκκλησία από την τηλεόραση. Μετέπειτα, πέρασαν τα πολιτικά προβλήματα, αλλά ήταν πικρό να έχουμε εκκλησία και παπά μόνο με ειδική άδεια για τα Χριστούγεννα. Οταν υπήρχε ασθενής δεν είχαμε ιερέα για να τον κοινωνήσει και η λειτουργία γινόταν υπό ειδικές συνθήκες σε βάφτιση ή κηδεία.
Τώρα λειτουργούμε και κατηχητικό όπου έρχονται 2-3 παιδιά. Είναι μια άλλη πραγματικότητα, πολύ καλύτερη. Μας έχουν αναγνωρίσει ως κοινότητα και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Υπάρχει επίσης καλή συνεργασία με τους δήμους και τη νομαρχία».
Οπως εξηγεί η κα Χατζούδη, η ορθόδοξη κοινότητα πραγματοποιεί κατά καιρούς λειτουργίες και σε άλλες εκκλησίες που ανακαινίζονται όπως στην Εφεσο και τη Μενεμένη.
Παράλληλα προσπαθούν να δώσουν ώθηση σε πολιτιστικές εκδηλώσεις και να αναπτύξουν συνεργασία με καλλιτέχνες από την Ελλάδα για εκδηλώσεις, εκθέσεις και σεμινάρια.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ
gapostolidis@pegasus.gr
ΕΘΝΟΣ