Του Χριστόδουλου Κ. Γιαλλουρίδη-Η Κύπρος, σε αυτόν τον αρμαγεδδώνα που λαμβάνει χώρα στον
κόσμο, είναι ένα καρυδότσουφλο στον ωκεανό των προβλημάτων, που για να
επιβιώσει πρέπει να στηριχθεί στην ταυτότητά της, τις αξίες και τον
πολιτισμό της, την εμπέδωση της εσωτερικής ασφάλειας του Ελληνισμού και
της ανάπτυξης συμμαχιών εξωτερικής εξισορρόπησης έναντι κινδύνων που
επαπειλούν το νησί σήμερα περισσότερο παρά ποτέ…
Ο 21ος αιώνας ανέτειλε φέροντας μαζί του τις μεγάλες αλλαγές
οικουμενικών διαστάσεων και δομικού επιπέδου, που εκδηλώθηκαν ήδη από τα
τέλη του 20ού αιώνα με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και την
πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, την προσωρινή επικράτηση της
Αμερικανικής Ηγεμονίας και την καλλιέργεια της ψευδαίσθησης περί της
εγκαθίδρυσης ενός παγκόσμιου κράτους. Σε κάτι τέτοιο αναφέρθηκε
λαμβάνοντας παγκόσμιες διαστάσεις η περίφημη προσέγγιση του Φράνσις
Φουκουγιάμα περί του Τέλους της Ιστορίας και της ανάδειξης της Αμερικής
ως παγκόσμιου ηγεμόνα.
Το εντυπωσιακότερο όλων από αυτή την εξέλιξη, που ανέτρεψε, όχι μόνο δομές του διεθνούς συστήματος, όπως ήταν οι διεθνείς ισορροπίες του 20ού αιώνα, είναι πως δημιούργησε και αντιλήψεις πολιτικής, που κυριάρχησαν τις τελευταίες δεκαετίες και που δεν προβλέφθηκαν από τους κυβερνώντες και τις κρατικές οντότητες περί της ανάδειξης του Ισλάμ και της θρησκευτικής διάστασης της πολιτικής σε κινητήρια δύναμη του 21ου αιώνα, κατά τρόπο, ο οποίος να βρίσκεται σε μια διαρκή αντίφαση με τις προόδους της επιστήμης, της τεχνολογίας και της τεχνικής. Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και η βάρβαρη, νικηφόρα προέλαση των ισλαμιστών, η παγκόσμια πρόκληση του Ισλάμ ως θρησκείας που ελκύει ακόμα και τη νεολαία της Δύσης, που αναζητεί ταυτότητα και αξίες, που η Δύση έπαψε να προσφέρει και ταυτόχρονα η ανικανότητα των δυτικών θεσμών να προβάλουν ελκυστικά μηνύματα, καλλιεργούν έναν διεθνή προβληματισμό, ο οποίος δημιουργεί απαισιοδοξία και φόβο για το μέλλον.
Αυτό, το οποίο πρέπει κανείς να υπογραμμίσει εξαρχής είναι το γεγονός ότι στο πλαίσιο των ραγδαίων αλλαγών που λαμβάνουν χώρα εδώ και μια εικοσιπενταετία και πλέον, εκδηλώνονται καταστάσεις, οι οποίες απειλούν αυτό που ονομάσαμε δυτικό πολιτισμό, όπως οικοδομήθηκε τα τελευταία τριακόσια χρόνια από την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό και που ο δυτικός κόσμος, όχι μόνο δεν μπόρεσε να προβλέψει, αλλά δεν είναι σε θέση σήμερα να αντιμετωπίσει και δεν δείχνει να έχει τη βούληση του σχεδιασμού της πρόβλεψης για το αύριο.
Η Μέση Ανατολή αποτελεί ουσιαστικά σήμερα το βαρόμετρο της ικανότητας του δυτικού κόσμου, δηλαδή του διεθνούς συστήματος και επομένως της Ρωσίας και της Κίνας συμπεριλαμβανομένης, να εκπονήσει ένα σχέδιο αντιμετώπισης των απειλών, με τις οποίες η διεθνής ασφάλεια, η ειρήνη και ο παγκόσμιος πολιτισμός βρίσκονται αντιμέτωποι. Εδώ η σκέψη μας πάει στις καταστροφές που επέφερε η βαρβαρότητα των ISIS σε μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς, στο Ιράκ, τη Συρία και το Αφγανιστάν, με την παγκόσμια κοινότητα να παρακολουθεί άναυδη μεν, ανήμπορη να αντιδράσει δε.
Το γεγονός πως η εποχή μας είναι ικανή να μεταφέρει την εικόνα αυτοστιγμεί σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου επιτρέπει στην παγκόσμια κοινή γνώμη να παρακολουθεί την καταστροφή μνημείων χιλιετηρίδων, δηλαδή να είναι σε θέση με τη χρήση της τεχνολογίας του 21ου αιώνα να αντικρίζει άπραγη τη βαρβαρότητα του Μεσαίωνα. Την ίδια στιγμή βιώνουμε τη μετακίνηση τεράστιων πληθυσμιακών ομάδων, που απειλούν την εξαφάνιση λαών από τη Μέση Ανατολή από τον φόβο της βαρβαρότητας των ISIS, αλλά και των πολεμικών συγκρούσεων, που κατά τρόπο καταστροφικό και απολύτως ανώφελο λαμβάνουν χώρα στη Μέση Ανατολή, υποκινούμενοι από εκείνους που εμφανίζονται σήμερα ως υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των ελευθεριών και της δημοκρατίας σε αυτές τις χώρες. Η φυγή όλων αυτών των πληθυσμιακών ομάδων από τη Μέση Ανατολή λαμβάνει χώρα με τον δυτικό κόσμο να παρακολουθεί ανήμπορος και πάλι να αντιδράσει και να εκπονήσει εντός ή και εκτός της χώρας τους ένα σχέδιο προστασίας και στήριξης των ανθρώπων αυτών.
Η βία, ως δομικό φαινόμενο της Μέσης Ανατολής και όχι μόνο, ασκείται επί των ανθρώπων σε πολλά επίπεδα, είτε είναι η πείνα, είτε ο φόβος για την ίδια τη ζωή τους, είτε η απουσία ενός οποιουδήποτε μέλλοντος, τους οδηγεί σε μια ακούσια, δραματική μετακίνηση προς τις λεγόμενες χώρες του πλούσιου Βορρά, δηλαδή της Ευρώπης, όπου βρίσκουν πόρτες κλειστές, απωθούνται, ταπεινώνονται και οδηγούνται στην απόλυτη εξαθλίωση. Αυτό τι σημαίνει για εμάς, τους Έλληνες, τους Ευρωπαίους, τους Δυτικούς; Ότι είμαστε ανίκανοι να κατανοήσουμε, πολύ περισσότερο να επιλύσουμε διεθνή προβλήματα που μας αφορούν και που θα έπρεπε να είχαμε εγκαίρως προβλέψει την αντιμετώπισή τους.
Ενώπιον αυτής της παγκόσμιας τραγωδίας, σε μια από τις σημαντικότερες και ιστορικότερες περιοχές της ανθρωπότητας, τη Μέση Ανατολή, όπου εμφανίζεται να ανατρέπονται ραγδαία οι πληθυσμιακές, κοινωνικές και πολιτιστικές δομές της, είμαστε υποχρεωμένοι και πάλι να παρατηρήσουμε πως πέραν του γεγονότος της ανικανότητας των ΗΠΑ να συνεννοηθούν με άλλες δυνάμεις του κόσμου για την αντιμετώπιση των τεραστίων προβλημάτων της ανθρωπότητας, η Ευρώπη αναδεικνύεται σε μια φούσκα πολιτικής, ανίκανη να αρθρώσει ενιαίο και αποτελεσματικό λόγο και έργο, βρίσκεται πίσω από τις εξελίξεις, δεν έχει ενιαία μέσα και μηχανισμούς πρόβλεψης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης των φλεγόντων προβλημάτων που βρίσκονται σε καθημερινή εξέλιξη και την αφορούν άμεσα. Το πιο ανησυχητικό όμως είναι ότι εκδηλώνονται εθνικισμοί που παραπέμπουν στον 19ο αιώνα από κράτη που ανήκαν στο πρώην Σοβιετικό μπλοκ και εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να αποκτήσουν πολιτική συνείδηση του κράτους δικαίου, δηλαδή του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, της αλληλεγγύης, της ανοχής και της διαλεκτικής προσέγγισης του ανθρωπισμού.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι σε θέση να προστατεύσει κανέναν. Αντιθέτως, οι ηγέτες της, όπως η κυρία Μέρκελ, προχειρολογούν και υποδεικνύουν πολιτικές ασύμβατες με την ιδέα της Ευρώπης και της Ένωσης. Το παράδειγμα της αναφοράς στα ευρωπαϊκά σύνορα που αφορούν στο Αιγαίο και στην Ελλάδα, όπου υπέδειξε να τα βρουν η Ελλάδα και η Τουρκία στο Αιγαίο, είναι κλασσικό ολίσθημα Ευρωπαίων πολιτικών, που μιλούν τη γλώσσα των εθνικών σκοπιμοτήτων και όχι αυτήν που θα έπρεπε να είχε η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Κύπρος σε αυτόν τον αρμαγεδδώνα που λαμβάνει χώρα στον κόσμο, όπου κατά τον Thomas Hobbes συγκρούονται όλοι εναντίον όλων, είναι ένα καρυδότσουφλο στον ωκεανό των προβλημάτων, που για να επιβιώσει πρέπει να στηριχθεί στην ταυτότητά της, τις αξίες και τον πολιτισμό της, την εμπέδωση της εσωτερικής ασφάλειας του Ελληνισμού και της ανάπτυξης συμμαχιών εξωτερικής εξισορρόπησης έναντι κινδύνων που επαπειλούν το νησί σήμερα περισσότερο παρά ποτέ.
XΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής
Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών,
Επικοινωνίας και Πολιτισμού
Παντείου Πανεπιστημίου
Το εντυπωσιακότερο όλων από αυτή την εξέλιξη, που ανέτρεψε, όχι μόνο δομές του διεθνούς συστήματος, όπως ήταν οι διεθνείς ισορροπίες του 20ού αιώνα, είναι πως δημιούργησε και αντιλήψεις πολιτικής, που κυριάρχησαν τις τελευταίες δεκαετίες και που δεν προβλέφθηκαν από τους κυβερνώντες και τις κρατικές οντότητες περί της ανάδειξης του Ισλάμ και της θρησκευτικής διάστασης της πολιτικής σε κινητήρια δύναμη του 21ου αιώνα, κατά τρόπο, ο οποίος να βρίσκεται σε μια διαρκή αντίφαση με τις προόδους της επιστήμης, της τεχνολογίας και της τεχνικής. Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και η βάρβαρη, νικηφόρα προέλαση των ισλαμιστών, η παγκόσμια πρόκληση του Ισλάμ ως θρησκείας που ελκύει ακόμα και τη νεολαία της Δύσης, που αναζητεί ταυτότητα και αξίες, που η Δύση έπαψε να προσφέρει και ταυτόχρονα η ανικανότητα των δυτικών θεσμών να προβάλουν ελκυστικά μηνύματα, καλλιεργούν έναν διεθνή προβληματισμό, ο οποίος δημιουργεί απαισιοδοξία και φόβο για το μέλλον.
Αυτό, το οποίο πρέπει κανείς να υπογραμμίσει εξαρχής είναι το γεγονός ότι στο πλαίσιο των ραγδαίων αλλαγών που λαμβάνουν χώρα εδώ και μια εικοσιπενταετία και πλέον, εκδηλώνονται καταστάσεις, οι οποίες απειλούν αυτό που ονομάσαμε δυτικό πολιτισμό, όπως οικοδομήθηκε τα τελευταία τριακόσια χρόνια από την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό και που ο δυτικός κόσμος, όχι μόνο δεν μπόρεσε να προβλέψει, αλλά δεν είναι σε θέση σήμερα να αντιμετωπίσει και δεν δείχνει να έχει τη βούληση του σχεδιασμού της πρόβλεψης για το αύριο.
Η Μέση Ανατολή αποτελεί ουσιαστικά σήμερα το βαρόμετρο της ικανότητας του δυτικού κόσμου, δηλαδή του διεθνούς συστήματος και επομένως της Ρωσίας και της Κίνας συμπεριλαμβανομένης, να εκπονήσει ένα σχέδιο αντιμετώπισης των απειλών, με τις οποίες η διεθνής ασφάλεια, η ειρήνη και ο παγκόσμιος πολιτισμός βρίσκονται αντιμέτωποι. Εδώ η σκέψη μας πάει στις καταστροφές που επέφερε η βαρβαρότητα των ISIS σε μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς, στο Ιράκ, τη Συρία και το Αφγανιστάν, με την παγκόσμια κοινότητα να παρακολουθεί άναυδη μεν, ανήμπορη να αντιδράσει δε.
Το γεγονός πως η εποχή μας είναι ικανή να μεταφέρει την εικόνα αυτοστιγμεί σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου επιτρέπει στην παγκόσμια κοινή γνώμη να παρακολουθεί την καταστροφή μνημείων χιλιετηρίδων, δηλαδή να είναι σε θέση με τη χρήση της τεχνολογίας του 21ου αιώνα να αντικρίζει άπραγη τη βαρβαρότητα του Μεσαίωνα. Την ίδια στιγμή βιώνουμε τη μετακίνηση τεράστιων πληθυσμιακών ομάδων, που απειλούν την εξαφάνιση λαών από τη Μέση Ανατολή από τον φόβο της βαρβαρότητας των ISIS, αλλά και των πολεμικών συγκρούσεων, που κατά τρόπο καταστροφικό και απολύτως ανώφελο λαμβάνουν χώρα στη Μέση Ανατολή, υποκινούμενοι από εκείνους που εμφανίζονται σήμερα ως υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των ελευθεριών και της δημοκρατίας σε αυτές τις χώρες. Η φυγή όλων αυτών των πληθυσμιακών ομάδων από τη Μέση Ανατολή λαμβάνει χώρα με τον δυτικό κόσμο να παρακολουθεί ανήμπορος και πάλι να αντιδράσει και να εκπονήσει εντός ή και εκτός της χώρας τους ένα σχέδιο προστασίας και στήριξης των ανθρώπων αυτών.
Η βία, ως δομικό φαινόμενο της Μέσης Ανατολής και όχι μόνο, ασκείται επί των ανθρώπων σε πολλά επίπεδα, είτε είναι η πείνα, είτε ο φόβος για την ίδια τη ζωή τους, είτε η απουσία ενός οποιουδήποτε μέλλοντος, τους οδηγεί σε μια ακούσια, δραματική μετακίνηση προς τις λεγόμενες χώρες του πλούσιου Βορρά, δηλαδή της Ευρώπης, όπου βρίσκουν πόρτες κλειστές, απωθούνται, ταπεινώνονται και οδηγούνται στην απόλυτη εξαθλίωση. Αυτό τι σημαίνει για εμάς, τους Έλληνες, τους Ευρωπαίους, τους Δυτικούς; Ότι είμαστε ανίκανοι να κατανοήσουμε, πολύ περισσότερο να επιλύσουμε διεθνή προβλήματα που μας αφορούν και που θα έπρεπε να είχαμε εγκαίρως προβλέψει την αντιμετώπισή τους.
Ενώπιον αυτής της παγκόσμιας τραγωδίας, σε μια από τις σημαντικότερες και ιστορικότερες περιοχές της ανθρωπότητας, τη Μέση Ανατολή, όπου εμφανίζεται να ανατρέπονται ραγδαία οι πληθυσμιακές, κοινωνικές και πολιτιστικές δομές της, είμαστε υποχρεωμένοι και πάλι να παρατηρήσουμε πως πέραν του γεγονότος της ανικανότητας των ΗΠΑ να συνεννοηθούν με άλλες δυνάμεις του κόσμου για την αντιμετώπιση των τεραστίων προβλημάτων της ανθρωπότητας, η Ευρώπη αναδεικνύεται σε μια φούσκα πολιτικής, ανίκανη να αρθρώσει ενιαίο και αποτελεσματικό λόγο και έργο, βρίσκεται πίσω από τις εξελίξεις, δεν έχει ενιαία μέσα και μηχανισμούς πρόβλεψης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης των φλεγόντων προβλημάτων που βρίσκονται σε καθημερινή εξέλιξη και την αφορούν άμεσα. Το πιο ανησυχητικό όμως είναι ότι εκδηλώνονται εθνικισμοί που παραπέμπουν στον 19ο αιώνα από κράτη που ανήκαν στο πρώην Σοβιετικό μπλοκ και εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να αποκτήσουν πολιτική συνείδηση του κράτους δικαίου, δηλαδή του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, της αλληλεγγύης, της ανοχής και της διαλεκτικής προσέγγισης του ανθρωπισμού.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι σε θέση να προστατεύσει κανέναν. Αντιθέτως, οι ηγέτες της, όπως η κυρία Μέρκελ, προχειρολογούν και υποδεικνύουν πολιτικές ασύμβατες με την ιδέα της Ευρώπης και της Ένωσης. Το παράδειγμα της αναφοράς στα ευρωπαϊκά σύνορα που αφορούν στο Αιγαίο και στην Ελλάδα, όπου υπέδειξε να τα βρουν η Ελλάδα και η Τουρκία στο Αιγαίο, είναι κλασσικό ολίσθημα Ευρωπαίων πολιτικών, που μιλούν τη γλώσσα των εθνικών σκοπιμοτήτων και όχι αυτήν που θα έπρεπε να είχε η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Κύπρος σε αυτόν τον αρμαγεδδώνα που λαμβάνει χώρα στον κόσμο, όπου κατά τον Thomas Hobbes συγκρούονται όλοι εναντίον όλων, είναι ένα καρυδότσουφλο στον ωκεανό των προβλημάτων, που για να επιβιώσει πρέπει να στηριχθεί στην ταυτότητά της, τις αξίες και τον πολιτισμό της, την εμπέδωση της εσωτερικής ασφάλειας του Ελληνισμού και της ανάπτυξης συμμαχιών εξωτερικής εξισορρόπησης έναντι κινδύνων που επαπειλούν το νησί σήμερα περισσότερο παρά ποτέ.
XΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής
Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών,
Επικοινωνίας και Πολιτισμού
Παντείου Πανεπιστημίου
