Σοβαρά ερωτηματικά για την απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε συνομιλίες για Μέτρα Οικοδόμηση Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) στο Αιγαίο έχουν αρχίσει να προκαλούν οι κινήσεις της Άγκυρας. Το τελευταίο διάστημα έχουν λάβει χώρα τουλάχιστον 2-3 περιστατικά που έχουν προκαλέσει εντονότατο προβληματισμό και πυρετώδεις διαβουλεύσεις στο υπουργείο Εξωτερικών. Αυτές οι κινήσεις διαψεύδουν εν τοις πράγμασι τις αισιόδοξες προβλέψεις του Νίκου Κοτζιά μετά το πέρας των πρόσφατων συνομιλιών που είχε στην Άγκυρα με όλη την τουρκική πολιτική ηγεσία.Το τελευταίο περιστατικό δεν ήταν άλλο από τη νέα δέσμευση περιοχής την περίοδο 15 Ιουνίου - 31 Δεκεμβρίου 2015 με την έκδοση της NAVTEX 564/15 (σσ. την είδηση απεκάλυψε το «Έθνος») για επικίνδυνες επιχειρήσεις (hazardous operations) από τις 05.00 ως τις 16.00 καθημερινά. Εξαιρούνται τα Σαββατοκύριακα και οι εθνικές εορτές. Με τη νέα αυτή αγγελία, η Τουρκία επανέρχεται στην πρακτική που είχε αποφασίσει να ακολουθήσει ήδη από την έναρξη της θητείας της νέας κυβέρνησης, όταν είχε πάλι εκδώσει NAVTEX για ανάλογη περιοχή, κάνοντας όμως λάθος στον σχεδιασμό συμπεριλαμβάνοντας ελληνικό χερσαίο έδαφος (Λήμνος).
Η ιστορία με τα Πεδία Βολής
Εκείνο το τουρκικό λάθος (;) είχε προσφέρει στην Αθήνα τη
δυνατότητα, κινούμενη γρήγορα, να υποχρεώσει την τουρκική πλευρά σε
αναδίπλωση και απόσυρση της NAVTEX. Αυτή τη φορά όμως ο σχεδιασμός είναι
προσεκτικότερος, αν και η στόχευση παραμένει παρόμοια. Η Άγκυρα έχει
διαμηνύσει ήδη από το 2014 στην Αθήνα ότι πρέπει να βρεθεί λύση, όπως
αυτή εκτιμά, για τα Πεδία Βολής. Η χώρα μας έχει κηρύξει τέσσερα Πεδία
Βολής (Ψαθούρα, Άνδρος, Καράβια και Κρήτη) με την Άγκυρα να
διαμαρτύρεται για τη δέσμευση αυτών των περιοχών (σσ. με μόνη εξαίρεση
τα Καράβια).
Η τουρκική πλευρά, η οποία έχει κηρύξει στο Αιγαίο δύο Πεδία Βολής,
θέλει την αμοιβαία απόσυρση ή απενεργοποίηση των πεδίων. Το θέμα
συζητήθηκε στις συνομιλίες των Γενικών Γραμματέων των δύο υπουργείων
Εξωτερικών, αλλά λύση δεν είναι εύκολο να βρεθεί. Σε ό,τι αφορά πάντως
στην τελευταία τουρκική NAVTEX, διπλωματικοί κύκλοι σημείωναν ότι η νέα
περιοχή που δέσμευσε η Τουρκία συνιστά καταφανώς παράνομη κίνηση διότι
παρά το γεγονός ότι αφορά σε διεθνή ύδατα βρίσκεται εντός του FIR
Αθηνών, όπου δικαιοδοσία έχει η χώρα μας.
Στο πλαίσιο της αμφισβήτησης των ελληνικών Πεδίων Βολής εντάσσεται
και η «εισβολή» στο Πεδίο Βολής Άνδρου του πλοίου ηλεκτρονικού πολέμου
«Τσανταρλί» κατά τη διάρκεια της άσκησης «Καταιγίδα». Το τουρκικό σκάφος
αγνόησε επί μακρόν τις προειδοποιήσεις να απομακρυνθεί, κάτι που
τελικώς έπραξε έχοντας… καταγράψει τις τουρκικές αντιρρήσεις. Το εν λόγω
περιστατικό κρίνεται ως πάρα πολύ σοβαρό από τα υπουργεία Εξωτερικών
και Εθνικής Άμυνας.
Αύξηση υπερπτήσεων και εμπλοκών
Γενικότερα επίσης, η δραστηριότητα της τουρκικής Πολεμικής
Αεροπορίας παρουσιάζει σοβαρές ποιοτικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με το
παρελθόν, στοιχείο που σφόδρα προβληματίζει τους έλληνες στρατιωτικούς
επιτελείς. Σύμφωνα με ανώτατες στρατιωτικές πηγές, που για ευνόητους
λόγους επιθυμούν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους, οι αλλαγές στην
τουρκική συμπεριφορά αφορούν στο τακτικό επίπεδο.
Από τις αρχές του έτους μέχρι σήμερα, τα τουρκικά μαχητικά έχουν
πραγματοποιήσει 13 υπερπτήσεις, όταν καθ' όλη την περσινή χρονιά
προχώρησαν σε 14. Αυτό που εντυπωσιάζει είναι ότι τον τελευταίο 1,5
χρόνο όλες αυτές οι υπερπτήσεις ήταν εκούσιες. Επιπλέον, εφέτος έχουν
πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα 40 εμπλοκές, αριθμός που κρίνεται ιδιαίτερα
υψηλός.
Τα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη εισέρχονται κατά εξάδες στο FIR
Αθηνών. Συνήθως, δύο εξ' αυτών κινούνται βόρεια και τέσσερα ακολουθούν
πορεία νότια. Εσχάτως, είσοδοι γίνονται και νυχτερινές ώρες, προφανώς με
στόχο να ελεγχθεί ο χρόνος αντίδρασης. Επιπλέον, οι Τούρκοι πετούν σε
τακτική βάση τα CN-235 τα οποία έχουν αναβαθμίσει. Πρόκειται για
αεροσκάφη παρακολούθησης, κινούνται αργά και πραγματοποιούν κατά μέσο
όρο 15 - 20 παραβιάσεις του ελληνικού εναερίου χώρου κατά την πορεία
τους. Ιδιαίτερα αναβαθμισμένη είναι επίσης η τουρκική αεροπορική
παρουσία στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο.
Το «Explora» και η Ανατολική Μεσόγειος
Σε όλα τα παραπάνω πρέπει να προστεθεί η τουρκική δραστηριότητα
στην Ανατολική Μεσόγειο. Το τελευταίο περιστατικό με το οποίο η Άγκυρα
θέλει να καταστήσει απολύτως σαφές ότι έχει δικαιώματα στην περιοχή και
δεν πρόκειται να δεχθεί τον αποκλεισμό της από διεργασίες όπως πχ ο
καθορισμός θαλασσίων ζωνών αφορά στην έκδοση NAVTEX για τις εργασίες
πόντισης υποθαλασσίου καλωδίου από το ιταλικό σκάφος «Explora».
Η υπόθεση του «Explora» έχει ιδιαίτερη σημασία και όχι μόνο επειδή
έχει επαναληφθεί στο παρελθόν. Η Άγκυρα εξέδωσε τη NAVTEX 547/15
προφανώς όχι τυχαία. Λογικά, το ιταλικό σκάφος της ζήτησε παρά το
γεγονός ότι σε προηγούμενη επίσκεψή του, τον Φεβρουάριο, το είχε
ξανακάνει και η ελληνική πλευρά αντέδρασε. Στην παρούσα περίπτωση όμως, η
ελληνική πλευρά φέρεται να έχει εκδώσει δύο αγγελίες (για έρευνες στη
θαλάσσια στήλη), παραμένει όμως άγνωστο αν η Άγκυρα έχει πάρει πίσω τη
δική της NAVTEX.
Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, η περιοχή που καλύπτει η τουρκική
αγγελία εισέρχεται, στο δυτικό της όριο, ακόμη πιο μέσα σε περιοχές
ελληνικής υφαλοκρηπίδας σε σχέση με αντίστοιχη NAVTEX που είχε εκδώσει
τον Φλεβάρη. Αν όλα αυτά ισχύουν, το ερώτημα είναι για ποιον λόγο η
ελληνική πλευρά ανέχεται από το ιταλικό σκάφος να ζητεί άδεια για
έρευνες και από την Τουρκία. Και τούτο διότι με τον τρόπο αυτό
προσφέρεται η δυνατότητα στην Άγκυρα να… γκριζάρει περιοχές ελληνικής
δικαιοδοσίας - κάτι που σίγουρα δεν στέλνει τα κατάλληλα μηνύματα σε
τρίτες χώρες της περιοχής με τις οποίες η Αθήνα θεωρεί ότι έχει κοινά
θαλάσσια όρια, όπως πχ η Αίγυπτος.
