Της Χριστίνας Σ. Φλάσκου ٭
Με αφορμή το τρομοκρατικό χτύπημα στα γραφεία του σατιρικού περιοδικού Charlie Hebdo στο
Παρίσι και τα όσα επακολούθησαν, κρίνεται σκόπιμο να αναφερθούν
επιγραμματικά ορισμένες αιτίες της Ισλαμικής τρομοκρατίας κατά της Δύσης
και το διακύβευμα του συγκεκριμένου χτυπήματος για τη διεθνή ασφάλεια.
Ο τόπος (καρδιά της Ευρώπης) και ο τρόπος (στρατιωτική ακρίβεια και
προφανής μακροχρόνια εκπαίδευση) εκτέλεσης της συγκεκριμένης επίθεσης θα
πρέπει να προβληματίσουν τη διεθνή κοινότητα. Κι’ αυτό γιατί τα δύο
αυτά στοιχεία καταδεικνύουν την οργάνωση και την αποφασιστικότητα των
Τζιχαντιστών και κυρίως τη δυναμική της Τζιχαντιστικής απειλής έναντι
της Δύσης γενικότερα.
Ο επί δεκαετίες απόλυτα
αυταρχικός τρόπος διακυβέρνησης του Αραβικού και Ισλαμικού κόσμου, η
τεράστια διαφθορά και η καθοδηγούμενη δικαιοσύνη, η μεγάλη καθυστέρηση
του πολιτικο-κοινωνικού και οικονομικού εκσυγχρονισμού των χωρών αυτών,
σε συνδυασμό και με τις στρατιωτικές παρεμβάσεις της Δύσης, συνετέλεσαν
στη δημιουργία πρόσφορου εδάφους για ανάπτυξη του προσηλυτισμού και του
θρησκευτικού φανατισμού απλών μουσουλμάνων από εξτρεμιστικά στοιχεία,
οδηγώντας σε εγχώρια και διεθνή τρομοκρατία με σκοπό την προώθηση της Τζιχάντ και την τελική επικράτησή τους έναντι των απίστων.
Σύμφωνα, μάλιστα, με τον Ibrahim Kalin η
προσφυγή σε ακραίες και ριζοσπαστικές ιδέες μπορεί να εξηγηθεί από το
αίσθημα της περιθωριοποίησης και κατωτερότητας που έχουν βιώσει οι μη
δυτικές κοινωνίες σε διάφορες ιστορικές περιόδους. Πιο συγκεκριμένα στο
βιβλίο «Ισλάμ και Δύση» αναφέρει μεταξύ άλλων ꞉
« …. Οι Ευρωπαίοι, και πρωτίστως, οι Γάλλοι και οι Βρετανοί, δεν εισέβαλλαν απλώς στα ισλαμικά εδάφη̇ παρήγαγαν, ταυτόχρονα, νέες πολιτικές και ιδεολογικές ελίτ, αποκομμένες από κάθε σύνδεσμό τους με την κλασική ισλαμική παράδοση. Η διαδικασία εκκοσμίκευσης και απώλειας της ταυτότητας και της επαφής με τις ρίζες που βιώθηκε στο όνομα της νεωτερικότητας και του εκσυγχρονισμού προκάλεσε μια διαχρονική καχυποψία έναντι της Δύσης στις ισλαμικές κοινωνίες …. Οι μουσουλμανικές κοινωνίες, ζώντας υπό κατοχή για μεγάλο διάστημα, τον 19ο και τον 20ο αιώνα, βλέπουν τους δύο τελευταίους αιώνες τον πολιτισμό της Δύσης ως ʺάλλοʺ. Αυτός ο ʺάλλοςʺ, όπως νοείται εδώ, δεν υποδηλώνει μια ξένη κοινωνία ή κουλτούρα, αλλά εκφράζει ένα από τα αντίπαλα εκείνα στοιχεία έναντι των οποίων διαμορφώθηκε η ισλαμική αυτοαντίληψη …. Σε επίπεδο λαϊκών στρωμάτων, η στάση αυτή εμφανίζεται με τη μορφή θεωριών συνωμοσίας και, έτσι, σχεδόν όλα τα προβλήματα στις μουσουλμανικές χώρες θεωρούνται παιχνίδι των ξένων δυνάμεων. Δεν είναι, ίσως, τυχαίο ότι με την έκφραση ʺξένες δυνάμειςʺ δεν εννοούνται η Κίνα ή η Αφρική, αλλά η Ευρώπη και η Αμερική» .
Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η εμπλοκή της Δύσης, κυρίως με στρατιωτικά μέσα, σε χώρες της Εγγύς και Μέσης Ανατολής αλλά και Βορείου Αφρικής (π.χ. Αφγανιστάν, Ιράκ, Λιβύη) με απώτερο σκοπό τον γεωπολιτικό, γεωοικονομικό (πηγές ενέργειας, οδοί μεταφοράς αυτής) και γεωστρατηγικό έλεγχο των περιοχών αυτών, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην έξαρση της Ισλαμικής τρομοκρατικής απειλής έναντι αυτής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του Ιράκ όπου η αμερικανική εισβολή, με την επονομασία «Σοκ και Δέος», που ξεκίνησε την 20η Μαρτίου 2003, είχε ως αποτέλεσμα να βυθιστεί η χώρα στο χάος και στη δίνη συνεχιζόμενων συγκρούσεων εξαιτίας της φανατικής διαμάχης Σουνιτών – Σιιτών , γεγονός που δημιούργησε τις κατάλληλες συνθήκες για διόγκωση της Τζιχαντιστικής απειλής.
Παράλληλα, η στάση τόσο της Δύσης όσο και συγκεκριμένων Αραβικών κρατών στη συνεχιζόμενη κρίση της Συρίας με την απροκάλυπτη υποστήριξη των αντικαθεστωτικών, στους κόλπους των οποίων όμως έχουν παρεισφρήσει διάφορες ακραίες ομάδες εξτρεμιστών Ισλαμιστών, φονταμενταλιστών Σουνιτών, τρομοκρατών κλπ, έδωσε την ευκαιρία προσπάθειας αναβίωσης του πάλαι ποτέ χαλιφάτου από αυτά ακριβώς τα εξτρεμιστικά στοιχεία.
Η πολυπολιτισμικότητα και η σταδιακή ισλαμοποίηση των δυτικών κοινωνιών ενέχουν σοβαρούς κινδύνους. Η παρουσία σε αυτές εκατομμυρίων μουσουλμάνων και η δυσκολία αφομοίωσης μέρους αυτών, εξαιτίας της διαφορετικότητάς τους σε κουλτούρα και θρησκεία, οδηγούν στην περιθωριοποίηση και γκετοποίηση των ατόμων αυτών και στη διαίρεση των τοπικών κοινωνιών.
Επιπρόσθετα, τα τραγικά γεγονότα του Charlie Hebdo καταδεικνύουν ότι η μη αποτελεσματική διεθνής αντιμετώπιση της Τζιχαντιστικής απειλής, αφήνει το περιθώριο προσηλυτισμού και στρατολόγησης νέων μαχητών από τις δυτικές χώρες για τρομοκρατική δράση με τη μορφή ʺΔούρειου Ίππουʺ.
Το τρομοκρατικό χτύπημα στο Charlie Hebdo και τα όσα επακολούθησαν δεν προκάλεσαν μόνο την κατακραυγή της διεθνούς κοινότητας, αλλά και την έντονη ανησυχία επανάληψης παρόμοιων δράσεων στη Δύση, με πιθανότερο σενάριο την αύξηση της ισλαμοφοβίας καθώς και την ενδυνάμωση των ακροδεξιών κομμάτων. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι, στην όλη τεταμένη ατμόσφαιρα που επικρατεί στις δυτικές χώρες, ελλοχεύει ο κίνδυνος εκδήλωσης τυφλών χτυπημάτων κατά των μουσουλμάνων γενικότερα με αποτέλεσμα την αύξηση της ανασφάλειας και την έξαρση της βίας ένθεν κακείθεν.
Η συγκεκριμένη τρομοκρατική επίθεση καθιστά ξεκάθαρο ότι οι εξτρεμιστές Ισλαμιστές έχουν κηρύξει ʺΙδεολογικό πόλεμοʺ κατά της Δύσης ο οποίος και δεν αντιμετωπίζεται μόνο με στρατιωτικά μέσα. Πληθαίνουν, άλλωστε, οι φωνές που υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να διερευνηθούν και να αντιμετωπιστούν στη βάση τους οι ιδεολογικές αιτίες που οδηγούν στον Ισλαμικό εξτρεμισμό. Όπως, μάλιστα, είχε επισημάνει ο τότε Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Kofi Annan σε διάσκεψη στη Νέα Υόρκη (22/9/2003) με θέμα την καταπολέμηση της τρομοκρατίας για την ανθρωπότητα ꞉ « … Για να πολεμήσουμε την τρομοκρατία, δεν θα πρέπει μόνο να πολεμούμε τους τρομοκράτες. Πρέπει να κερδίσουμε τις καρδιές και τις σκέψεις τους».
Σε αντίθετη περίπτωση, δηλαδή με τη συνέχιση της σημερινής πολιτικής της Δύσης στις Αραβικές και Ισλαμικές χώρες, τη Συριακή κρίση εν εξελίξει και την παρουσία, κυρίως, του ISIS και της al Qaeda στο προσκήνιο, η Ισλαμική τρομοκρατία θα διαιωνίζεται.
•Η Χριστίνα Σ. Φλάσκου είναι Διεθνολόγος, MSc Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές (Πάντειο Πανεπιστήμιο)
« …. Οι Ευρωπαίοι, και πρωτίστως, οι Γάλλοι και οι Βρετανοί, δεν εισέβαλλαν απλώς στα ισλαμικά εδάφη̇ παρήγαγαν, ταυτόχρονα, νέες πολιτικές και ιδεολογικές ελίτ, αποκομμένες από κάθε σύνδεσμό τους με την κλασική ισλαμική παράδοση. Η διαδικασία εκκοσμίκευσης και απώλειας της ταυτότητας και της επαφής με τις ρίζες που βιώθηκε στο όνομα της νεωτερικότητας και του εκσυγχρονισμού προκάλεσε μια διαχρονική καχυποψία έναντι της Δύσης στις ισλαμικές κοινωνίες …. Οι μουσουλμανικές κοινωνίες, ζώντας υπό κατοχή για μεγάλο διάστημα, τον 19ο και τον 20ο αιώνα, βλέπουν τους δύο τελευταίους αιώνες τον πολιτισμό της Δύσης ως ʺάλλοʺ. Αυτός ο ʺάλλοςʺ, όπως νοείται εδώ, δεν υποδηλώνει μια ξένη κοινωνία ή κουλτούρα, αλλά εκφράζει ένα από τα αντίπαλα εκείνα στοιχεία έναντι των οποίων διαμορφώθηκε η ισλαμική αυτοαντίληψη …. Σε επίπεδο λαϊκών στρωμάτων, η στάση αυτή εμφανίζεται με τη μορφή θεωριών συνωμοσίας και, έτσι, σχεδόν όλα τα προβλήματα στις μουσουλμανικές χώρες θεωρούνται παιχνίδι των ξένων δυνάμεων. Δεν είναι, ίσως, τυχαίο ότι με την έκφραση ʺξένες δυνάμειςʺ δεν εννοούνται η Κίνα ή η Αφρική, αλλά η Ευρώπη και η Αμερική» .
Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η εμπλοκή της Δύσης, κυρίως με στρατιωτικά μέσα, σε χώρες της Εγγύς και Μέσης Ανατολής αλλά και Βορείου Αφρικής (π.χ. Αφγανιστάν, Ιράκ, Λιβύη) με απώτερο σκοπό τον γεωπολιτικό, γεωοικονομικό (πηγές ενέργειας, οδοί μεταφοράς αυτής) και γεωστρατηγικό έλεγχο των περιοχών αυτών, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην έξαρση της Ισλαμικής τρομοκρατικής απειλής έναντι αυτής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του Ιράκ όπου η αμερικανική εισβολή, με την επονομασία «Σοκ και Δέος», που ξεκίνησε την 20η Μαρτίου 2003, είχε ως αποτέλεσμα να βυθιστεί η χώρα στο χάος και στη δίνη συνεχιζόμενων συγκρούσεων εξαιτίας της φανατικής διαμάχης Σουνιτών – Σιιτών , γεγονός που δημιούργησε τις κατάλληλες συνθήκες για διόγκωση της Τζιχαντιστικής απειλής.
Παράλληλα, η στάση τόσο της Δύσης όσο και συγκεκριμένων Αραβικών κρατών στη συνεχιζόμενη κρίση της Συρίας με την απροκάλυπτη υποστήριξη των αντικαθεστωτικών, στους κόλπους των οποίων όμως έχουν παρεισφρήσει διάφορες ακραίες ομάδες εξτρεμιστών Ισλαμιστών, φονταμενταλιστών Σουνιτών, τρομοκρατών κλπ, έδωσε την ευκαιρία προσπάθειας αναβίωσης του πάλαι ποτέ χαλιφάτου από αυτά ακριβώς τα εξτρεμιστικά στοιχεία.
Η πολυπολιτισμικότητα και η σταδιακή ισλαμοποίηση των δυτικών κοινωνιών ενέχουν σοβαρούς κινδύνους. Η παρουσία σε αυτές εκατομμυρίων μουσουλμάνων και η δυσκολία αφομοίωσης μέρους αυτών, εξαιτίας της διαφορετικότητάς τους σε κουλτούρα και θρησκεία, οδηγούν στην περιθωριοποίηση και γκετοποίηση των ατόμων αυτών και στη διαίρεση των τοπικών κοινωνιών.
Επιπρόσθετα, τα τραγικά γεγονότα του Charlie Hebdo καταδεικνύουν ότι η μη αποτελεσματική διεθνής αντιμετώπιση της Τζιχαντιστικής απειλής, αφήνει το περιθώριο προσηλυτισμού και στρατολόγησης νέων μαχητών από τις δυτικές χώρες για τρομοκρατική δράση με τη μορφή ʺΔούρειου Ίππουʺ.
Το τρομοκρατικό χτύπημα στο Charlie Hebdo και τα όσα επακολούθησαν δεν προκάλεσαν μόνο την κατακραυγή της διεθνούς κοινότητας, αλλά και την έντονη ανησυχία επανάληψης παρόμοιων δράσεων στη Δύση, με πιθανότερο σενάριο την αύξηση της ισλαμοφοβίας καθώς και την ενδυνάμωση των ακροδεξιών κομμάτων. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι, στην όλη τεταμένη ατμόσφαιρα που επικρατεί στις δυτικές χώρες, ελλοχεύει ο κίνδυνος εκδήλωσης τυφλών χτυπημάτων κατά των μουσουλμάνων γενικότερα με αποτέλεσμα την αύξηση της ανασφάλειας και την έξαρση της βίας ένθεν κακείθεν.
Η συγκεκριμένη τρομοκρατική επίθεση καθιστά ξεκάθαρο ότι οι εξτρεμιστές Ισλαμιστές έχουν κηρύξει ʺΙδεολογικό πόλεμοʺ κατά της Δύσης ο οποίος και δεν αντιμετωπίζεται μόνο με στρατιωτικά μέσα. Πληθαίνουν, άλλωστε, οι φωνές που υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να διερευνηθούν και να αντιμετωπιστούν στη βάση τους οι ιδεολογικές αιτίες που οδηγούν στον Ισλαμικό εξτρεμισμό. Όπως, μάλιστα, είχε επισημάνει ο τότε Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Kofi Annan σε διάσκεψη στη Νέα Υόρκη (22/9/2003) με θέμα την καταπολέμηση της τρομοκρατίας για την ανθρωπότητα ꞉ « … Για να πολεμήσουμε την τρομοκρατία, δεν θα πρέπει μόνο να πολεμούμε τους τρομοκράτες. Πρέπει να κερδίσουμε τις καρδιές και τις σκέψεις τους».
Σε αντίθετη περίπτωση, δηλαδή με τη συνέχιση της σημερινής πολιτικής της Δύσης στις Αραβικές και Ισλαμικές χώρες, τη Συριακή κρίση εν εξελίξει και την παρουσία, κυρίως, του ISIS και της al Qaeda στο προσκήνιο, η Ισλαμική τρομοκρατία θα διαιωνίζεται.
•Η Χριστίνα Σ. Φλάσκου είναι Διεθνολόγος, MSc Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές (Πάντειο Πανεπιστήμιο)
