Της Carol Matlack Προκάλεσε άραγε τρόμο στην Ευρώπη η απόφαση του Vladimir Putin να
εγκαταλείψει το σχέδιο κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου South Stream
που θα μετέφερε το ρωσικό αέριο προς τη Δύση μέσω Μαύρης Θάλασσας;Σίγουρα όχι -αν και ορισμένα ρωσικά ειδησεογραφικά πρακτορεία μετέδωσαν
ότι η διακοπή του έργου των 20 δισ. δολαρίων «προκάλεσε πανικό στην
Ευρωπαϊκή Ένωση» και ώθησε τις τιμές ενέργειας σε όλη την περιοχή. Στην
πραγματικότητα, οι τιμές των συμβολαίων του φυσικού αερίου κινούνταν
κυρίως πτωτικά μετά την ανακοίνωση της ακύρωσης του έργου από τον Ρώσο
Πρόεδρο την 1η Δεκεμβρίου, ο οποίος είπε πως θα συνεργαστεί με την
Τουρκία για εύρεση εναλλακτικής λύσης.
Κατά μία έννοια, η διάλυση του project του South Stream είναι μια νίκη για την ΕΕ. Ο αγωγός θα παρέκαμπτε την Ουκρανία, που σήμερα είναι «κλειδί» στη διαδρομή του ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη και έτσι η κατασκευή του θα μπορούσε να δώσει Μόσχα περισσότερη δύναμη να απαιτήσει παραχωρήσεις από την κυβέρνηση του Κιέβου, η οποία επιδιώκει στενότερους δεσμούς με την Ευρώπη. Η ΕΕ ζήτησε από τα κράτη-μέλη της να σταματήσουν την κατασκευή των τμημάτων του αγωγού που θα συνδέει τη Ρωσία με τη Βουλγαρία. Ο Putin είπε ότι οι ενέργειες αυτές ήταν που καταδίκασαν το έργο. «Εάν η Ευρώπη δεν θέλει να το προχωρήσει, τότε το έργο δεν θα προχωρήσει» είπε ο Putin από την Τουρκία.
Για το Κρεμλίνο, η απόφαση είναι «μια ήττα που προσπαθεί να συγκαλύψει πλασάροντάς την ως νίκη», σχολίασε στο Bloomberg News ο Igor Bunin, διευθυντής του Κέντρου για Πολιτικές τεχνολογίες. «Το έργο του South Stream αργοπέθαινε», παρά το γεγονός ότι η Gazprom (GAZP:RM) είχε διοχετεύσει περισσότερα από 9 δισ. δολάρια σ΄ αυτό.
Ακόμη κι έτσι, η ακύρωση του αγωγού είναι πιθανό να εγείρει εντάσεις στο εσωτερικό της ΕΕ. Ορισμένες χώρες στην ανατολική πλευρά του μπλοκ, όπως η Βουλγαρία και η Ουγγαρία, θα ξέμεναν από αέριο εάν η σύγκρουση στην Ουκρανία ωθούσε τη Ρωσία να διακόψει την παροχή, όπως έχει κάνει και στο παρελθόν. Το ίδιο και η Σερβία, η οποία επιθυμεί να ενταχθεί στην ΕΕ. «Αυτές οι χώρες είναι αρκετά εκτεθειμένες», λέει ο James Henderson του Ινστιτούτου Ενεργειακών Σπουδών της Οξφόρδης. Αντίθετα, το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης διαθέτει επαρκή αποθέματα φυσικού αερίου σε ένα από τα πιο ζεστά έτη που έχουν καταγραφεί στην περιοχή. «Μπορεί ο Putin να συζητήσει σε διαφορετικά επίπεδα εντός της ΕΕ», λέει ο Henderson.
Η Ουκρανία, όπως αναμενόταν, εξέφρασε την ανακούφισή της για την απόφαση. Αλλά για το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Ευρώπης, «η διάλυση του project περιπλέκει την ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής, μεγαλώνοντας την εξάρτησή της από τον ουκρανικό αγωγό», λέει ο Andras Deak, αναπληρωτής ερευνητής στο ουγγρικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων. «Η ΕΕ και το ΔΝΤ θα πρέπει να πληρώσουν τώρα το λογαριασμό του φυσικού αερίου της Ουκρανίας, αν θέλουν να διασφαλίσουν ότι το φυσικό αέριο θα συνεχίσει να ρέει μέσω της Ουκρανίας προς την Ευρώπη».
Η ΕΕ, από την πλευρά της, φαίνεται πρόθυμη να κρατήσει το έργο ζωντανό. Μια προγραμματισμένη για την 9η Δεκεμβρίου συνάντηση των ηγετών της ΕΕ και των εθνικών κυβερνήσεων για τον αγωγό θα διεξαχθεί κανονικά παρά την ανακοίνωση του Putin, δήλωσε ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Maros Sefcovic. Οι αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν «φιλοξενήσει αρκετές συναντήσεις με στόχο την εξεύρεση λύσης για αυτό το έργο», είπε.
Στο εγγύς μέλλον, ένα μεγάλος νικητής από τη διαμάχη πιθανώς να είναι η Τουρκία. Αντί του South Stream, η Ρωσία θα ενισχύσει την παροχή προς την Τουρκία και θα προσφέρει εκπτώσεις από το επόμενο έτος. Η Gazprom ανακοίνωσε την 1η Δεκεμβρίου ότι θα συνεργαστεί με μια τουρκική εταιρεία για την κατασκευή ενός αγωγού που θα μπορούσε να τροφοδοτεί τα Βαλκάνια -και, ενδεχομένως, την Ελλάδα- μέσω της Τουρκίας. «Αυτό θα ενισχύσει το ρόλο της Τουρκίας ως διαμετακομιστικό κέντρο», λέει ο Stephen O΄Rourke, αναλυτής της εταιρείας συμβούλων Wood Mackenzie στο Λονδίνο. Ίσως στο τέλος, η Ευρώπη μπορέσει να πάρει όσο ρωσικό φυσικό αέριο χρειάζεται, απλώς θα το κάνει δια της πλαγίας οδού.
Κατά μία έννοια, η διάλυση του project του South Stream είναι μια νίκη για την ΕΕ. Ο αγωγός θα παρέκαμπτε την Ουκρανία, που σήμερα είναι «κλειδί» στη διαδρομή του ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη και έτσι η κατασκευή του θα μπορούσε να δώσει Μόσχα περισσότερη δύναμη να απαιτήσει παραχωρήσεις από την κυβέρνηση του Κιέβου, η οποία επιδιώκει στενότερους δεσμούς με την Ευρώπη. Η ΕΕ ζήτησε από τα κράτη-μέλη της να σταματήσουν την κατασκευή των τμημάτων του αγωγού που θα συνδέει τη Ρωσία με τη Βουλγαρία. Ο Putin είπε ότι οι ενέργειες αυτές ήταν που καταδίκασαν το έργο. «Εάν η Ευρώπη δεν θέλει να το προχωρήσει, τότε το έργο δεν θα προχωρήσει» είπε ο Putin από την Τουρκία.
Για το Κρεμλίνο, η απόφαση είναι «μια ήττα που προσπαθεί να συγκαλύψει πλασάροντάς την ως νίκη», σχολίασε στο Bloomberg News ο Igor Bunin, διευθυντής του Κέντρου για Πολιτικές τεχνολογίες. «Το έργο του South Stream αργοπέθαινε», παρά το γεγονός ότι η Gazprom (GAZP:RM) είχε διοχετεύσει περισσότερα από 9 δισ. δολάρια σ΄ αυτό.
Ακόμη κι έτσι, η ακύρωση του αγωγού είναι πιθανό να εγείρει εντάσεις στο εσωτερικό της ΕΕ. Ορισμένες χώρες στην ανατολική πλευρά του μπλοκ, όπως η Βουλγαρία και η Ουγγαρία, θα ξέμεναν από αέριο εάν η σύγκρουση στην Ουκρανία ωθούσε τη Ρωσία να διακόψει την παροχή, όπως έχει κάνει και στο παρελθόν. Το ίδιο και η Σερβία, η οποία επιθυμεί να ενταχθεί στην ΕΕ. «Αυτές οι χώρες είναι αρκετά εκτεθειμένες», λέει ο James Henderson του Ινστιτούτου Ενεργειακών Σπουδών της Οξφόρδης. Αντίθετα, το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης διαθέτει επαρκή αποθέματα φυσικού αερίου σε ένα από τα πιο ζεστά έτη που έχουν καταγραφεί στην περιοχή. «Μπορεί ο Putin να συζητήσει σε διαφορετικά επίπεδα εντός της ΕΕ», λέει ο Henderson.
Η Ουκρανία, όπως αναμενόταν, εξέφρασε την ανακούφισή της για την απόφαση. Αλλά για το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Ευρώπης, «η διάλυση του project περιπλέκει την ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής, μεγαλώνοντας την εξάρτησή της από τον ουκρανικό αγωγό», λέει ο Andras Deak, αναπληρωτής ερευνητής στο ουγγρικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων. «Η ΕΕ και το ΔΝΤ θα πρέπει να πληρώσουν τώρα το λογαριασμό του φυσικού αερίου της Ουκρανίας, αν θέλουν να διασφαλίσουν ότι το φυσικό αέριο θα συνεχίσει να ρέει μέσω της Ουκρανίας προς την Ευρώπη».
Η ΕΕ, από την πλευρά της, φαίνεται πρόθυμη να κρατήσει το έργο ζωντανό. Μια προγραμματισμένη για την 9η Δεκεμβρίου συνάντηση των ηγετών της ΕΕ και των εθνικών κυβερνήσεων για τον αγωγό θα διεξαχθεί κανονικά παρά την ανακοίνωση του Putin, δήλωσε ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Maros Sefcovic. Οι αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν «φιλοξενήσει αρκετές συναντήσεις με στόχο την εξεύρεση λύσης για αυτό το έργο», είπε.
Στο εγγύς μέλλον, ένα μεγάλος νικητής από τη διαμάχη πιθανώς να είναι η Τουρκία. Αντί του South Stream, η Ρωσία θα ενισχύσει την παροχή προς την Τουρκία και θα προσφέρει εκπτώσεις από το επόμενο έτος. Η Gazprom ανακοίνωσε την 1η Δεκεμβρίου ότι θα συνεργαστεί με μια τουρκική εταιρεία για την κατασκευή ενός αγωγού που θα μπορούσε να τροφοδοτεί τα Βαλκάνια -και, ενδεχομένως, την Ελλάδα- μέσω της Τουρκίας. «Αυτό θα ενισχύσει το ρόλο της Τουρκίας ως διαμετακομιστικό κέντρο», λέει ο Stephen O΄Rourke, αναλυτής της εταιρείας συμβούλων Wood Mackenzie στο Λονδίνο. Ίσως στο τέλος, η Ευρώπη μπορέσει να πάρει όσο ρωσικό φυσικό αέριο χρειάζεται, απλώς θα το κάνει δια της πλαγίας οδού.
