Από τη στιγμή που βγήκε στον αέρα η είδηση για τον καθηγητή του
Πανεπιστημίου Μακεδονίας που ζητούσε «φακελάκι» από τους φοιτητές για να
τους βάλει βαθμό, το κινητό μου δεν σταμάτησε να χτυπά από φίλους και
γνωστούς που ζητούσαν λεπτομέρειες [sic]. Μπορούσα να ακούσω την
απογοήτευση στη φωνή τους, όταν τους έλεγα ότι αυτή είναι μια μεμονωμένη
ιστορία, που έλαβε χώρα πριν από πολλά χρόνια στο πανεπιστήμιο. Το
όλο συμβάν με έκανε να αναρωτηθώ για ποιον λόγο μάς έλκει τόσο πολύ ως
κοινωνία η «πληροφορία της κλειδαρότρυπας». Επίσης, για ποιον λόγο μάς
προσφέρουν τόσο μεγάλη χαρά το κουτσομπολιό, ο αρνητισμός. Για ποιον
λόγο έχει πλέον νομιμοποιηθεί η διάσταση της αφόρητης γενίκευσης, που
παράγει αθροιστικές νόρμες και ανεξίτηλες ετικέτες.
Είμαι σίγουρος ότι τους επόμενους μήνες ο πανεπιστημιακός κόσμος της χώρας θα φέρει αδίκως το στίγμα για το «φακελάκι», παρόλο που η απόλυτη πλειονότητα των πανεπιστημιακών όχι μόνο δεν θα διανοούνταν να προβεί σε μια τόσο ειδεχθή ενέργεια, αλλά προσφέρει αφειδώς χρόνο, ενέργεια αλλά και ίδιους πόρους για να μπορεί να στέκεται αξιοπρεπώς στο αμφιθέατρο, στα συνέδρια στο εξωτερικό, στο κοινωνικό μετερίζι που του έχουν εμπιστευτεί η Πολιτεία και ο Ελληνας φορολογούμενος. Κυρίως όμως για να μπορεί να στέκεται με όρους απόλυτης συνειδησιακής ακολουθίας στον όρκο που έδωσε ενώπιον Θεού και Πολιτείας, αποδεχόμενος τον «βαρύ» τίτλο τιμής του λειτουργήματος του πανεπιστημιακού.
Θυμάμαι μια χαρακτηριστική ιστορία, η οποία δείχνει ξεκάθαρα τις συνειδησιακές εγχώριες συλλογικές κατευθύνσεις που ρέπουν ξεκάθαρα προς τον αρνητισμό, επιλέγοντας το «εύκολο» του ψόγου αντί το σύνθετο της επιβράβευσης. Πριν από τρία χρόνια, το τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών επέτυχε να χρίσει επίτιμο διδάκτορά του τον Κένεθ Γουόλτζ, ίσως τον σημαντικότερο θεωρητικό των Διεθνών Σχέσεων όλων των εποχών, που πλέον δεν βρίσκεται ανάμεσα μας. Ο Κένεθ Γουόλτζ δόμησε με το έργο του τον πυρήνα εξέλιξης των Διεθνών Σχέσεων στο πλαίσιο του νεορεαλισμού και η δυνατότητα ενός πανεπιστημιακού τμήματος αυτής της επιστημονικής κατεύθυνσης να τον εντάξει στο φάσμα των επίτιμων διδακτόρων του είναι μια απροσμέτρητη τιμή, αλλά ταυτόχρονα και αναγνώριση για το ίδιο σε διεθνές επίπεδο. Δύο ημέρες πριν από την τελετή, μια ημέρα με έντονη βροχόπτωση, σε ένα ασφυκτικά γεμάτο αμφιθέατρο στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, ο Κένεθ Γουόλτζ είχε δώσει μια σημαίνουσα διάλεξη.
Ξαφνικά η αίθουσα αδειάζει από τις τηλεοπτικές κάμερες και τους δημοσιογράφους που θεώρησαν ότι, επειδή σε ένα σημείο του κτιρίου το ταβάνι έσταζε νερό, θα ήταν καλό να ξεχάσουν τον Κένεθ Γουόλτζ και να αναδείξουν τη συγκεκριμένη εικόνα!
Φταίνε τα ΜΜΕ, λοιπόν, για το ότι επιλέγουμε ως κοινωνία το αρνητικό και αδιαφορούμε για το οτιδήποτε έχει ουσία ή βάθος προοπτικής; Ασφαλώς και όχι. Οπως συνηθίζω να λέω στους φοιτητές μου, η ίδια η κοινωνία σμιλεύει το συνειδησιακό πρότυπό της πάνω σε θετικές ή αρνητικές αφηγήσεις. Εμείς, εδώ και πολλές δεκαετίες, έχουμε επιλέξει να προσδίδουμε αξία στο μαύρο και το σκοτεινό, και να αδιαφορούμε για ό,τι θετικό συμβαίνει γύρω μας. Αν, για παράδειγμα, μια σημαντική έρευνα Ελλήνων πανεπιστημιακών εκδοθεί σε ένα κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό του εξωτερικού, αυτή θα είναι μια είδηση που θα αφορά μια μικρή ομάδα ανθρώπων, ακόμα κι αν διαφημίζει τη χώρα μας. Στην περίπτωση όμως που κάτι αρνητικό λάβει χώρα στο εσωτερικό του πανεπιστημίου, τότε αυτομάτως θα υπερδιογκωθεί και θα υπερπροβληθεί ως ο κανόνας και όχι ως κάτι έκτακτο, σπάνιο και μη κανονιστικό.
Είναι καιρός να επιλέξουμε να επιβραβεύουμε το θετικό ως κοινωνία και να μη μας τραβά η «κλειδαρότρυπα». Μόνο με αυτόν τον τρόπο η τέλεση του αρνητικού θα λάβει τον συλλογικό ψόγο που της αρμόζει και θα καταφέρουμε να πάμε ένα βήμα παραπέρα.
Σπύρος Λίτσας
*Επίκουρος Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Είμαι σίγουρος ότι τους επόμενους μήνες ο πανεπιστημιακός κόσμος της χώρας θα φέρει αδίκως το στίγμα για το «φακελάκι», παρόλο που η απόλυτη πλειονότητα των πανεπιστημιακών όχι μόνο δεν θα διανοούνταν να προβεί σε μια τόσο ειδεχθή ενέργεια, αλλά προσφέρει αφειδώς χρόνο, ενέργεια αλλά και ίδιους πόρους για να μπορεί να στέκεται αξιοπρεπώς στο αμφιθέατρο, στα συνέδρια στο εξωτερικό, στο κοινωνικό μετερίζι που του έχουν εμπιστευτεί η Πολιτεία και ο Ελληνας φορολογούμενος. Κυρίως όμως για να μπορεί να στέκεται με όρους απόλυτης συνειδησιακής ακολουθίας στον όρκο που έδωσε ενώπιον Θεού και Πολιτείας, αποδεχόμενος τον «βαρύ» τίτλο τιμής του λειτουργήματος του πανεπιστημιακού.
Θυμάμαι μια χαρακτηριστική ιστορία, η οποία δείχνει ξεκάθαρα τις συνειδησιακές εγχώριες συλλογικές κατευθύνσεις που ρέπουν ξεκάθαρα προς τον αρνητισμό, επιλέγοντας το «εύκολο» του ψόγου αντί το σύνθετο της επιβράβευσης. Πριν από τρία χρόνια, το τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών επέτυχε να χρίσει επίτιμο διδάκτορά του τον Κένεθ Γουόλτζ, ίσως τον σημαντικότερο θεωρητικό των Διεθνών Σχέσεων όλων των εποχών, που πλέον δεν βρίσκεται ανάμεσα μας. Ο Κένεθ Γουόλτζ δόμησε με το έργο του τον πυρήνα εξέλιξης των Διεθνών Σχέσεων στο πλαίσιο του νεορεαλισμού και η δυνατότητα ενός πανεπιστημιακού τμήματος αυτής της επιστημονικής κατεύθυνσης να τον εντάξει στο φάσμα των επίτιμων διδακτόρων του είναι μια απροσμέτρητη τιμή, αλλά ταυτόχρονα και αναγνώριση για το ίδιο σε διεθνές επίπεδο. Δύο ημέρες πριν από την τελετή, μια ημέρα με έντονη βροχόπτωση, σε ένα ασφυκτικά γεμάτο αμφιθέατρο στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, ο Κένεθ Γουόλτζ είχε δώσει μια σημαίνουσα διάλεξη.
Ξαφνικά η αίθουσα αδειάζει από τις τηλεοπτικές κάμερες και τους δημοσιογράφους που θεώρησαν ότι, επειδή σε ένα σημείο του κτιρίου το ταβάνι έσταζε νερό, θα ήταν καλό να ξεχάσουν τον Κένεθ Γουόλτζ και να αναδείξουν τη συγκεκριμένη εικόνα!
Φταίνε τα ΜΜΕ, λοιπόν, για το ότι επιλέγουμε ως κοινωνία το αρνητικό και αδιαφορούμε για το οτιδήποτε έχει ουσία ή βάθος προοπτικής; Ασφαλώς και όχι. Οπως συνηθίζω να λέω στους φοιτητές μου, η ίδια η κοινωνία σμιλεύει το συνειδησιακό πρότυπό της πάνω σε θετικές ή αρνητικές αφηγήσεις. Εμείς, εδώ και πολλές δεκαετίες, έχουμε επιλέξει να προσδίδουμε αξία στο μαύρο και το σκοτεινό, και να αδιαφορούμε για ό,τι θετικό συμβαίνει γύρω μας. Αν, για παράδειγμα, μια σημαντική έρευνα Ελλήνων πανεπιστημιακών εκδοθεί σε ένα κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό του εξωτερικού, αυτή θα είναι μια είδηση που θα αφορά μια μικρή ομάδα ανθρώπων, ακόμα κι αν διαφημίζει τη χώρα μας. Στην περίπτωση όμως που κάτι αρνητικό λάβει χώρα στο εσωτερικό του πανεπιστημίου, τότε αυτομάτως θα υπερδιογκωθεί και θα υπερπροβληθεί ως ο κανόνας και όχι ως κάτι έκτακτο, σπάνιο και μη κανονιστικό.
Είναι καιρός να επιλέξουμε να επιβραβεύουμε το θετικό ως κοινωνία και να μη μας τραβά η «κλειδαρότρυπα». Μόνο με αυτόν τον τρόπο η τέλεση του αρνητικού θα λάβει τον συλλογικό ψόγο που της αρμόζει και θα καταφέρουμε να πάμε ένα βήμα παραπέρα.
Σπύρος Λίτσας
