Την πορεία… θανάτου μιας άλλοτε «πολυεθνικής χώρας που πέτυχε να ισορροπήσει ανάμεσα σε δύο συνασπισμούς, έχοντας οφέλη ως ηγέτιδα δύναμη των Αδεσμεύτων»- όπως την περιγράφει στον πρόλογο ο Λεωνίδας Χατζηπροδρομίδης- καταγράφει ο δημοσιογράφος Σταύρος Τζίμας στο βιβλίο του «Η κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας και οι ελληνικές φαντασιώσεις» (εκδ. Επίκεντρο).
Με «εργαλείο» τα επιτόπια ρεπορτάζ, συνεντεύξεις με ορισμένους εκ των πρωταγωνιστών εκείνης της περιόδου - όπως οι Στίπε Μέσιτς, Κίρο Γκλιγκόροφ, Βασίλ Τουπούρκοφσκι, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης κ.ά.- τις ανταποκρίσεις του στα έντυπα που έχει εργαστεί, αλλά και πλούσιο πρωτογενές υλικό, ο Σταύρος Τζίμας δείχνει ότι «η Γιουγκοσλαβία διαλύθηκε επειδή πολλοί από τους ανθρώπους που βρέθηκαν σε θέσεις-κλειδιά την κρίσιμη περίοδο μετά τον θάνατο του Τίτο, έπαιξαν χωρίς κανέναν ενδοιασμό το χαρτί του ακραίου εθνικισμού».
Αλλά και ότι, όπως αναφέρει, «σε μια τέτοια ατμόσφαιρα, αρκετοί στην Ελλάδα, παρασυρμένοι από τον δικό τους εθνικισμό […] φαντασιώνονταν ότι θα μπορούσε να συγκροτηθεί μια ελληνοσερβική συμμαχία, βασισμένη στην κοινή θρησκεία» και «σε αυτή τη βάση αρκετοί από τους σφαγείς του γιουγκοσλαβικού δράματος έγιναν ήρωες στην Ελλάδα», ενώ «η άκριτη εξύμνηση επεκτάθηκε και στους Έλληνες παραστρατιωτικούς “εθελοντές” που βρέθηκαν στη Βοσνία».
Πρόκειται για ένα «εγχειρίδιο διπλωματικής σκέψης που σε καθοδηγεί για να καταλάβεις πώς λειτουργεί αυτός ο χώρος (τα Βαλκάνια)» στον οποίο κάποτε υπήρχε αρμονία αλλά στη συνέχεια άνοιξε ο ασκός του Αιόλου κι άρχισε το αιματοκύλισμα», ανέφερε στη χθεσινοβραδινή, «παρθενική», παρουσίαση του βιβλίου στη Θεσσαλονίκη ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης.
Στο πρόβλημα του εθνικισμού στα Βαλκάνια -τα αποκαλούμενα άλλοτε και πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων- εκεί όπου οι εθνοτικές αντιπαραθέσεις που προϋπήρχαν δημιούργησαν εύφορο έδαφος για τη ρητορική των εθνικισμών κι έφεραν τα όπλα, τις μάχες και την καταστροφή στάθηκαν, μεταξύ άλλων, οι έτεροι ομιλητές: η Σταυρούλα Μαυρογένη, επ. καθηγήτρια του τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και ο Γιώργος Χατζηθεοφάνους, ταξίαρχος ε.α., πρώην διοικητής στην Ελληνική Δύναμη Κοσόβου.
Από την πλευρά του, ο εκδότης Πέτρος Παπασαραντόπουλος σκιαγράφησε το ιστορικό πλαίσιο μιας ταραγμένης περιόδου που οδήγησε σε μια «χρονιά-κλειδί», το 1989, τόσο για την παγκόσμια σκηνή (πτώση Τείχους Βερολίνου, κατάρρευση κομμουνιστικής ουτοπίας κ.ά., όπως σημείωσε) όσο και για την Ελλάδα, αφού τη βρήκε «με όλους τους βόρειους γείτονές της σε τραγική κατάσταση» και «με όλους τους κλυδωνισμούς της μετακομμουνιστικής περιόδου».
Πρόκειται για «βιβλίο που δεν αναβλύζει αίμα, αλλά δίνει στον αναγνώστη το τι έγινε, πώς και γιατί» σημείωσε ο Σταύρος Τζίμας, επισημαίνοντας πως τα Βαλκάνια είναι πλέον καιρός «να πάψουν να παράγουν περισσότερη ιστορία από όση μπορούν να καταναλώσουν» και να γίνουν τμήμα του ευρύτερου ευρωπαϊκού γίγνεσθαι.
Το ερώτημα, ωστόσο, είναι αν –και κατά πόσο- το «πηγάδι» των εθνικισμών στις χώρες που κάποτε συγκροτούσαν την ενιαία Γιουγκοσλαβία, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή, έχει κλείσει ή παραμένει ανοιχτό, όπως φάνηκε (και) με τα πρόσφατα γεγονότα στον ποδοσφαιρικό αγώνα, μεταξύ των εθνικών ομάδων Σερβίας και Αλβανίας, στο Βελιγράδι…
* Στη χθεσινή εκδήλωση το «παρών» έδωσαν, μεταξύ άλλων, ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας, ο επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης στον δήμο Θεσσαλονίκης και βουλευτής Σταύρος Καλαφάτης, πρώην βουλευτές, πανεπιστημιακοί κ.ά. Την παρουσίαση συντόνισε η δημοσιογράφος Κάκη Μπαλή.
Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ
