Μετά την επικράτηση των Ρεπουμπλικανών
στο Κογκρέσο ο Λευκός Οίκος είναι πολύ πιθανό να στραφεί στην προσέγγιση
με το Ιράν και στην «απελευθέρωση» του διεθνούς εμπορίου
Αδράνεια, σχεδόν παράλυση
στο εσωτερικό των ΗΠΑ, με ένα εχθρικό πλέον Κογκρέσο που κυριαρχείται
από τους Ρεπουμπλικανούς; Καιρός για επιτυχίες στην εξωτερική πολιτική.
Πολύ πιθανό να το σκεφτεί έτσι ο Μπαράκ Ομπάμα μετά τις
πρόσφατες ενδιάμεσες εκλογές. Ολο και περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν
ότι στο λυκόφως της προεδρίας του θα επιχειρήσει να αφήσει τη σφραγίδα
του εκτός συνόρων, τουλάχιστον σε δύο ζητήματα: την προσέγγιση με το
θεοκρατικό Ιράν και την υιοθέτηση μεγάλων συμφωνιών για «απελευθέρωση»
του διεθνούς εμπορίου με την Ευρώπη και τις χώρες του Ειρηνικού
- αμφιλεγόμενων συμφωνιών για τις οποίες ήδη τρίβουν τα χέρια τους
πολλές πολυεθνικές κολοσσοί.
Ο πιο εντυπωσιακός άθλος θα ήταν, βέβαια, μια ειρηνευτική συμφωνία
Ισραηλινών - Παλαιστινίων. Κι άλλοι πρόεδροι των ΗΠΑ, ιδίως Δημοκρατικοί
(Κάρτερ, Κλίντον) μεσολάβησαν για την «ειρήνη των γενναίων». Απέτυχαν. Σήμερα τα εμπόδια μοιάζουν θεόρατα με ένα ακροδεξιό γεράκι όπως ο Μπενιαμίν Νετανιάχου πρωθυπουργό
στο Ισραήλ και την παλαιστινιακή ηγεσία αδύναμη και ουσιαστικά
διχασμένη. Ανοιγμα στους μουσουλμάνους γενικώς; Επίσης πολύ δύσκολο. Και
όμως, ο Ομπάμα μπήκε στον Λευκό Οίκο φέρνοντας μαζί του την ελπίδα για
τέλος στους πολέμους του Τζορτζ Μπους υιού στα δύο
μέτωπα-ανοικτές πληγές: Αφγανιστάν/Πακιστάν και Ιράκ. Οι προσδοκίες
έφτασαν στα ύψη όταν υποσχέθηκε μια «νέα αρχή με τον ισλαμικό κόσμο»
στην ομιλία του στο Κάιρο το 2009.
Εκείνη η αισιοδοξία έχει πεθάνει. Ιδίως μετά την αποτυχία της Αραβικής Ανοιξης και την άνοδο των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους (IS) στη Συρία και στο Ιράκ. Με τη βαρβαρότητα και τον φανατισμό τους προκαλούν νέους φόβους για επιθέσεις στο έδαφος των ΗΠΑ.
Ο Ομπάμα άρχισε επίσης την πρώτη θητεία του με τη δέσμευση να φέρει πίσω τους στρατιώτες από το Ιράκ.Από τότε, οι Ρεπουμπλικανοί έλεγαν ότι η αποχώρηση, από το 2011, θα ήταν βιαστική, πρόωρη, ένα στρατηγικό λάθος που θα το πλήρωναν οι ΗΠΑ ακριβά. Και σήμερα νιώθουν δικαιωμένοι.
Μερικοί πιστεύουν ότι οι βομβαρδισμοί κατά του Ισλαμικού Κράτους
δεν φτάνουν και θέλουν τη «δοκιμασμένη» - και στην πράξη αποτυχημένη
- επιστροφή των αμερικανών στρατιωτών στο έδαφος. Οι περισσότεροι πάντως
είναι κατά επειδή ξέρουν ότι ο κόσμος στην Αμερική δεν έχει απολύτως
καμία όρεξη για νέο πόλεμο στη Μέση Ανατολή.
Ελπίδα για συμφωνία με το Ιράν
Ετσι λοιπόν ακούγεται παράδοξο, αλλά η μεγαλύτερη ελπίδα του Ομπάμα
για επιτυχία στο διεθνές προσκήνιο λέγεται Ιράν. Αν κλείσει την
περιώνυμη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα με τους μουλάδες, θα μπορεί
να υπερηφανεύεται ότι έκανε ένα σημαντικό βήμα υπέρ της παγκόσμιας
ασφάλειας. Και αυτό είναι τώρα πιθανό, παρά τις αντιδράσεις των
Ρεπουμπλικανών. Επειτα από μυστική διπλωματία που κρατάει καιρό, ΗΠΑ,
Ιράν και ευρωπαϊκές δυνάμεις βρίσκονται στο τελικό στάδιο των
διαπραγματεύσεων - στη χειρότερη περίπτωση, θα δοθεί παράταση και η
ελπίδα προσέγγισης θα παραμείνει ζωντανή.
Η Τεχεράνη θα πρέπει να δεχθεί περιορισμούς και επιθεωρήσεις στο πυρηνικό της πρόγραμμα, με αντάλλαγμα την άρση των διεθνών κυρώσεων που έχουν γονατίσει την οικονομία της. Αν υποθέσουμε ότι το Ιράν έχει πάρει πράγματι την απόφαση να συνεργαστεί με τον «Μεγάλο Σατανά», αυτή η συμφωνία δεν θα αργήσει. Η πρώτη σημαντική προθεσμία λήγει στις 24 Νοεμβρίου.
Οι Ρεπουμπλικανοί θα κάνουν, και εδώ, δύσκολη τη ζωή του Ομπάμα.
Πάντοτε καχύποπτοι για τις προθέσεις του Ιράν, μπορεί όχι μόνο να
αρνηθούν να άρουν τις υπάρχουσες κυρώσεις, αλλά και να ψηφίσουν στο
Κογκρέσο για ακόμη πιο σκληρές. Αν το θέμα φτάσει σε τέτοιο σημείο, ο
Ομπάμα μπορεί να δράσει μονομερώς με προεδρικά διατάγματα ή ακόμα και με
βέτο.
Τι μένει; Κίνα και Ρωσία. Η κρίση στην Ουκρανία έδωσε το «φιλί του θανάτου» στην προσέγγιση με τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Μερικοί διαβλέπουν ακόμα και έναν «Ψυχρό Πόλεμο του 21ου αιώνα».
Και παρά τη «στροφή προς την Ασία» και το «νέο μοντέλο» στις
σινοαμερικανικές σχέσεις για το οποίο μιλάει ο Ομπάμα, ο ανταγωνισμός
ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου είναι αναμενόμενος
και δεν κρύβεται.
Τα δισ. τούς φέρνουν πιο κοντά
Μοιάζουν βαρετές, με όλα αυτά τα περίεργα αρχικά, αλλά
μεταφράζονται σε δισεκατομμύρια δολάρια και θα φέρουν τεράστιες αλλαγές
στην παγκόσμια οικονομία. Είναι οι συμφωνίες διεθνούς εμπορίου όπως η
Διατλαντική Εμπορική και Επενδυτική Συνεργασία (ΤΤΙΡ) με την Ευρώπη και η
Συνεργασία του Ειρηνικού (ΤΡΡ). Ισως τα μοναδικά θέματα για τα οποία οι
Ρεπουμπλικανοί ζητούν συνεργασία με ουκ ολίγους Δημοκρατικούς που
τάσσονται υπέρ.Γιατί και στο κόμμα του Ομπάμα υπάρχει ισχυρό ρεύμα που θέλει
ελεύθερο το εμπόριο και όχι «δέσμιο του προστατευτισμού και των
συνδικάτων», όπως λέει η πιο συντηρητική πτέρυγα.
Η ΤΤΙΡ την οποία διαπραγματεύονται από τον Ιούλιο του 2013 ΗΠΑ και
ΕΕ θεωρείται το μεγαλύτερο ντιλ στον κόσμο επειδή θα αφορά περίπου το
50% των παγκόσμιων συναλλαγών. Προβλέπει ότι η ισχύουσα νομοθεσία στις
δύο πλευρές του Ατλαντικού θα υπαχθεί στους κανόνες του ελεύθερου
εμπορίου, με οικονομικό όφελος 120 δισ. ευρώ για την Ευρώπη και 95 δισ.
ευρώ για την Αμερική - κυρίως για τις επιχειρήσεις.
Οι υπέρμαχοι στις Βρυξέλλες λένε ότι με την κατάργηση όλων των
δασμών, τελών και λοιπών επιβαρύνσεων σε γεωργικά, βιομηχανικά και
καταναλωτικά προϊόντα, θα αυξηθούν οι επενδυτικές ευκαιρίες και θα
ανοίξουν εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην ΕΕ.
Οι επικριτές, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί, καταγγέλλουν ότι αν
εγκριθεί τα προνόμια των πολυεθνικών θα αποκτήσουν ισχύ νόμου και θα
δέσουν τα χέρια των κυβερνήσεων. Επίσης, ότι θα μετακομίσουν στην Ευρώπη
οι μηχανισμοί του ασιατικού προτύπου, της TPP, την οποία επίσης
προωθούν με ζήλο πανίσχυροι επιχειρηματικοί κύκλοι στις ΗΠΑ. Προς το
παρόν, διαπραγματεύσεις γίνονται με 12 χώρες. Αυστραλία, Ιαπωνία,
Μεξικό, Χιλή, Σιγκαπούρη είναι ανάμεσά τους - αλλά όχι η Ρωσία ούτε η
Κίνα.
Δεν είναι ακριβώς «όμηρος» του Κογκρέσου
Υπάρχουν και τα διατάγματα
Σαρωτική ήττα ναι. Αλλά ο Ομπάμα όμηρος των Ρεπουμπλικανών του
Κογκρέσου; Οχι ακριβώς. Οι νικητές των ενδιάμεσων εκλογών της περασμένης
Τρίτης δεν έχουν την πλειοψηφία των 2/3 που χρειάζεται, κατά το
Σύνταγμα, για να του στερήσουν το δικαίωμα άσκησης βέτο και να τινάξουν
στον αέρα την κυβέρνησή του. Εν ανάγκη, υπάρχουν και τα προεδρικά
διατάγματα για να κάνει κουμάντο, μέχρι το 2016, ο εκλεγμένος πρόεδρος
των ΗΠΑ.
Δύο «σκελετοί» στην ντουλάπα
Drones και σκάνδαλο παρακολουθήσεων εκατομμυρίων πολιτών από την
NSΑ: είναι οι δύο σκιές, οι δύο «σκελετοί στην ντουλάπα» της προεδρίας
Ομπάμα. Τα μη επανδρωμένα βομβαρδιστικά αεροπλάνα δολοφονούν στα τυφλά
μουσουλμάνους αμάχους στην Ασία, με προεδρική εντολή, ώστε να μη
σκοτώνονται αμερικανοί στρατιώτες. Και οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ
«παρακολουθούσαν» παρανόμως - και παρακολουθούν ακόμη, παρά τη διεθνή
κατακραυγή μετά τις αποκαλύψεις του πρώην αναλυτή της CIA Εντουαρντ Σνόουντεν - εκατοντάδες εκατομμύρια πολίτες. Ακόμη και το κινητό τηλέφωνο της συμμάχου Ανγκελα Μέρκελ.
Μια θέση στην Ιστορία
Κέρδισε τη θέση του στην Ιστορία από το 2008, όταν εξελέγη πρώτος
μαύρος πρόεδρος, γεγονός τεράστιας συμβολικής σημασίας, επίτευγμα δικό
του και του αμερικανικού λαού. Πιστώνεται επίσης το Obamacare, ένα
Εθνικό Σύστημα Υγείας που, παρά τις περικοπές και τα πολλά προβλήματα,
ξεκίνησε και φιλοδοξεί να καλύψει δεκάδες εκατομμύρια Αμερικανούς που
δεν είχαν ποτέ δημόσια περίθαλψη και ασφάλιση.
