Του Δρα Γιάννου Χαραλαμπίδη
- Η ενεργειακή επιλογή της Αιγύπτου και οι μεταβλητές καθορισμού συμμαχιών
- Σε ποια στρατηγική εμπίπτει η συνεργασία με την Αίγυπτο και πώς σχετίζεται με την Τουρκία, το Ισραήλ, την τρομοκρατία και τα ζητήματα ασφάλειας και πολιτικής σταθερότητας
- ΠΟΙΑ η διαφορά του έντιμου συμβιβασμού με την εξυπηρέτηση των τουρκικών στόχων
Η εκπόνηση τεχνοκρατικής μελέτης για την κατασκευή αγωγού από τα κυπριακά κοιτάσματα και δη από το οικόπεδο 12, προς την Αίγυπτο, εκ πρώτης όψεως ακούγεται ως θετική εξέλιξη, εάν λάβει κάποιος υπ' όψιν και τις προοπτικές του χαμηλού κόστους, καθώς και του τρόπου με τον οποίο εξελίσσονται οι σχέσεις Λευκωσίας-Καΐρου. Όμως υπάρχει, επί του θέματος, μια δέσμη παραμέτρων που θα πρέπει να εξετάσουμε όπως οι εξής: είναι αυτή η απόφαση ενταγμένη σε στρατηγική; Σε ποια και τι σκοπούς εξυπηρετεί; Σχετίζεται με τη λύση του Κυπριακού και πώς; Είναι οικονομικά συμφέρουσα, ή θα πρέπει να ληφθούν υπ' όψιν και άλλες μεταβλητές;
Οι μεταβλητές για τον αγωγό
Σίγουρο είναι ότι, πέραν της οικονομίας, υπάρχουν και άλλες μεταβλητές, οι οποίες θα πρέπει να ληφθούν υπ' όψιν υπό την έννοια ότι το φυσικό αέριο είναι στρατηγικό εργαλείο και αγαθό. Τα οφέλη μιας μελέτης σε μια δεδομένη χρονική στιγμή μπορούν να καταλήξουν σε μπούμερανγκ, ή να ακρωτηριάσουν άλλες παραμέτρους της γεωπολιτικής και της γεωστρατηγικής, επί τη βάσει των οποίων τα μακροπρόθεσμα οικονομικά, πολιτικά, εμπορικά, ναυτιλιακά και άλλα κέρδη ενδέχεται να είναι μεγαλύτερα.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η λήψη απόφασης για την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, είτε προς την κατεύθυνση της Αιγύπτου είτε προς αλλού, δεν θα πρέπει να στηρίζεται μόνο στον οικονομικό παράγοντα, αλλά και σε μια σειρά άλλων μεταβλητών, όπως είναι:
1. Το πολιτικό σύστημα ενός εκάστου των εμπλεκομένων μερών και οι συνθήκες οικονομικής, πολιτικής, κοινωνικής και θρησκευτικής σταθερότητας.
2. Οι σχέσεις των εμπλεκομένων μερών με γειτονικές χώρες.
3. Η ασφάλεια και οι συμμαχίες. Και οι δυο αυτές μεταβλητές είναι συναφείς με τις πιο πάνω.
Ερώτημα: Είναι για παράδειγμα η Αίγυπτος ασφαλής προορισμός; Είναι πιο ασφαλής από άλλους και ειδικότερα από την Τουρκία;
Η πραγματικότητα είναι ότι η Αίγυπτος -όπως και η Τουρκία- είναι θύμα τρομοκρατικών επιθέσεων, ενώ λόγω της σύγκρουσης Ισραήλ και Αράβων, και ειδικότερα λόγω του Παλαιστινιακού, τα ζητήματα ασφάλειας είναι πολύ ευαίσθητα. Ταυτοχρόνως, υπάρχει μια εσωτερική πολιτική αστάθεια, η οποία θα προκαλέσει μεγάλα προβλήματα στην περίπτωση που ανέλθει εκ νέου στην εξουσία η Μουσουλμανική Αδελφότητα, ως αποτέλεσμα διαφόρων λόγων όπως η οικονομική κατάσταση στη χώρα η οποία είναι αποκαρδιωτική.
Άλλωστε, όταν η Μουσουλμανική Αδελφότητα ήρθε στην εξουσία, ακύρωσε τις συμφωνίες με το Ισραήλ, το οποίο κάλυπτε τις ανάγκες του σε φυσικό αέριο από την Αίγυπτο σε ποσοστό της τάξης περίπου του 20%. Από την άλλη, η Αίγυπτος, παρότι πετρελαιοπαραγωγός χώρα, λόγω της επί δεκαετίες σκανδαλώδους διαχείρισης του τομέα της ενέργειας, έχει μεγάλες ανάγκες, μέρος των οποίων είναι δυνατό να καλύπτονται από κυπριακό φυσικό αέριο.
Είναι χαρακτηριστική η θέση του Υπουργού Ενέργειας της Αιγύπτου Σερίφ Ισμαΐλ, ο οποίος δήλωσε την περασμένη Τρίτη ότι η χώρα του μπορεί να απορροφήσει όσο φυσικό αέριο μπορεί να του παρέχει η Κύπρος από το οικόπεδο 12 και το οποίο αέριο θα φθάνει μέσω αγωγού, αξίας περί τα 2,5 δις δολάρια, προς τα τερματικά του Ιντκτού και της Νταμιέτα.
Επιπροσθέτως, εφόσον η Αίγυπτος είναι χώρα συμμαχική και απαραίτητη για τον καθορισμό της δικής μας ΑΟΖ με εκείνην της Ελλάδας, καθώς και για την αποτροπή των τουρκικών σχεδιασμών, η συμφωνία μαζί της θα είναι θετική υπό όρους. Ότι, δηλαδή, θα είναι ενταγμένη σε στρατηγική και στόχο, και ότι δεν θα είναι αντίθετη με άλλες σημαντικότερες στρατηγικές επιλογές, όπως το τερματικό επί του οποίου πολλά ελέχθησαν και οικοδομήθηκαν, κυρίως από τον αρμόδιο Υπουργό Γιώργο Λακκοτρύπη.
Μπορεί να συμβεί αυτό; Επειδή περί ασφάλειας και σχέσεων των εμπλεκομένων ο λόγος, θα πρέπει να εξετάσουμε τι συμβαίνει με την Τουρκία και το Ισραήλ. Γίνεται εκ των πραγμάτων αντιληπτό ότι και η Αίγυπτος και το Ισραήλ αισθάνονται την τουρκική απειλή. Οι σχέσεις των δυο χωρών είναι καλές, και ειδικότερα το Ισραήλ ανακουφίστηκε μετά την ανατροπή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, μια εξέλιξη που δεν βόλεψε καθόλου την Τουρκία. Άλλωστε, ανάλογη συμφωνία με την Αίγυπτο έχει στα σκαριά και το Ισραήλ.
Από την άλλη, ούτε το Ισραήλ ούτε η Αίγυπτος θα ήθελαν να δουν την Τουρκία να ενισχύει τον ρόλο της ως περιφερειακή δύναμη με τη συνδρομή ενός αγωγού από την Κύπρο στα τουρκικά παράλια. Πόσω μάλλον η ίδια η Κύπρος. Άλλωστε, η Τουρκία αντιμετωπίζει προβλήματα εσωτερικής αστάθειας λόγω εγγενών προβλημάτων που προκύπτουν από τα δημοκρατικά ελλείμματα, από τις εθνολογικές και κοινωνικές δομές, καθώς και από συναφή ζητήματα, όπως ο πόλεμος με τους Κούρδους.
Συνεπώς, υπάρχουν μια σειρά μεταβλητών, που καλλιεργούν το έδαφος για τη σύγκλιση συμφερόντων μεταξύ Κύπρου, Ισραήλ και Αιγύπτου. Αχίλλειος πτέρνα παραμένει η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, τα οικονομικά και θρησκευτικά κοινωνικά προβλήματα της Αιγύπτου. Και αυτά συμβαίνουν την ίδια στιγμή κατά την οποία η Κύπρος τελεί υπό τουρκική απειλή.
Στρατηγικός στόχος, αγωγοί και τερματικό
Υπάρχει και τέταρτη σημαντική μεταβλητή: Αυτή του ή των στρατηγικών στόχων. Ποιος είναι τελικά ο στρατηγικός μας στόχος; Να γίνουμε ενεργειακός κόμβος μέσω ενός τερματικού στο Βασιλικό, ή θα πωλούμε φυσικό αέριο μέσω αγωγών προς τις γειτονικές χώρες για σκοπούς ηλεκτροδότησης και άλλων αναγκών;
Η Αίγυπτος είναι προφανώς η αρχή. Και διαθέτει τερματικό. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, θα είναι η Αίγυπτος το ενεργειακό κέντρο; Ή θα βρεθούν και για τη δική μας περίπτωση εναλλακτικές, πέραν του τερματικού, φόρμουλες, για να καταστεί η Κύπρος μια μορφή ενεργειακού κόμβου, μέσω ενός αγωγού προς Ελλάδα και δη προς Κρήτη, και ακολούθως προς Ρεβινθούσα, όπου προσδοκάται να φτάσει ο αγωγός TAP από Αζερμπαϊτζάν μέσω Τουρκίας; Συναφώς, εγείρεται άλλο ένα ερώτημα: Πώς θα καλυφθούν οι δικές μας εσωτερικές ανάγκες σε φυσικό αέριο;
Πέραν των μακροπρόθεσμων κερδών, πώς ο πολίτης θα έχει όφελος, όταν η επιλογή του θα είναι η Αίγυπτος και άλλοι αγωγοί; Έχει συνυπολογιστεί το κόστος του συνόλου διάφορων αγωγών και έχουμε καταλήξει ότι το ποσό αυτό είναι χαμηλότερο από το κόστος ενός τερματικού;
Πώς θα αντιμετωπιστεί η τουρκική απειλή, χωρίς ένοπλες δυνάμεις; Σε αυτά προστίθεται ακόμη μια πέμπτη μεταβλητή: Του εμπορίου, της ναυτιλίας και των εταιρειών. Ερώτημα: Έχει γίνει μελέτη ή προτίθεται το κράτος να προβεί σε μια τέτοια μελέτη, επί τη βάσει της οποίας να συσχετίζονται κέρδη από τη ναυτιλία, την κατασκευή ή μη τερματικού από τη μια, και με τους αγωγούς από την άλλη; Το ίδιο ισχύει και για το εμπόριο, καθώς και για τις εταιρείες που μπορούν να είναι ακόμη μεγαλύτερη πηγή εσόδων για την Κύπρο, απ' ό,τι είναι σήμερα.
Είναι το φυσικό αέριο καταλύτης για λύση;
Υπάρχει και μια άλλη έκτη μεταβλητή παράμετρος, συναφής με τα ανωτέρω: Πώς θα χρησιμοποιηθεί το φυσικό αέριο στο Κυπριακό; Ως καταλύτης για λύση και ποια λύση. Εάν ο στόχος είναι η υπό συζήτηση λύση, τότε μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι τα πράγματα είναι στρεβλωμένα. Διότι η Τουρκία θα πάρει τη λύση μιας διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, όπως την είχε επινοήσει με τους Βρετανούς από το 1956, καθώς και το φυσικό αέριο. Και θα συμβεί αυτό για τους εξής λόγους:
1. Το ενιαίο σήμερα κράτος της Ζυρίχης θα διαλυθεί και θα αντικατασταθεί από δυο ισότιμα συνιστώντα κράτη, με αποτέλεσμα τη νομιμοποίηση των τετελεσμένων της κατοχής. Ταυτοχρόνως, θα έχουμε τριχοτόμηση της υφιστάμενης κυπριακής ΑΟΖ μεταξύ των δυο συνιστώντων κρατών και της Τουρκίας. Κυρίαρχο, δε, ρόλο θα διαθέτει η Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων, η οποία έχει ήδη υπογράψει παράνομες συμφωνίες με το ψευδοκράτος για έρευνες και εκμετάλλευση στον κατεχόμενο Βορρά. Τις παράνομες αυτές συμφωνίες η Άγκυρα προσδοκά να τις νομιμοποιήσει με τη λύση της ομοσπονδίας.
2. Η Τουρκία θα ελέγχει πολιτειακά την Κύπρο και την ΑΟΖ της, καθώς και το φυσικό αέριο μέσω της ομοσπονδίας. Θα τα ελέγχει όμως και μέσω της ισχύος της, καθώς και γεωστρατηγικά λόγω ΝΑΤΟ. Άλλωστε και τώρα η Κύπρος ούτως ή άλλως είναι ΝΑΤΟ (εγγυήτριες δυνάμεις, Βάσεις κλπ), αλλά τα σύνδρομα της πολιτικής ηγεσίας και μια λανθάνουσα πολιτική κουλτούρα δεν μας αφήνουν να δούμε την αλήθεια.
Και, ως εκ τούτου, παίζουμε το παιχνίδι της Τουρκίας, όταν κρίνουμε το ΝΑΤΟ και τη σχέση του μαζί μας επί τη βάσει συναισθηματισμών, και όχι σύγκλισης και απόκλισης, καθώς και εξυπηρέτησης συμφερόντων. Ανάλογο κλίμα τείνει να δημιουργηθεί και για την ΕΕ. Εμείς ποτέ δεν ισχυριστήκαμε ότι η ΕΕ ή το ΝΑΤΟ είναι χώροι παραδεισένιοι και αγγελικά πλασμένοι.
Το αντίθετο, τους θεωρούσαμε ανέκαθεν ως χώρους διαπλοκής συμφερόντων, τα οποία, όμως, δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν με άναρχες αντιδράσεις, αφορισμούς και δαιμονοποιήσεις. Ερώτημα: Πώς θα ήταν η κατάσταση στη κυπριακή ΑΟΖ, εάν δεν υπήρχε το 2011 μια τυχαία -και όχι αποτέλεσμα στρατηγικής επιλογής- σύγκλιση συμφερόντων μεταξύ της Κύπρου, των ΗΠΑ και του Ισραήλ;
Τι θα συνέβαινε εάν δεν ήμασταν κράτος-μέλος της ΕΕ; Απάντηση: Η Τουρκία δεν θα επέτρεπε καν τις έρευνες από τη «Noble». Το ίδιο ισχύει και σήμερα. Αλωνίζει μεν την κυπριακή ΑΟΖ, αλλά δεν θα τορπιλίσει την ENI. Ούτε την εξέδρα της Noble. Βεβαίως, μπορεί να ισχυριστεί κάποιος το εξής: Μα τώρα, τις μας λέτε;
Πού είναι η αλληλεγγύη της ΕΕ, πού είναι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να μας σώσουν, αφού έχουμε το δίκαιο με το μέρος μας; Στα λογικά αυτά ερωτήματα κάποιος άλλος θα μπορούσε να απαντήσει εξίσου λογικά: Από την ΕΕ πήραμε ό,τι ζητήσαμε. Το αυτονόητο. Ζητήσαμε να επιβεβαιώσει την αναγνώριση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων.
Το ίδιο ζητήσαμε και από τις ΗΠΑ, καθώς και από άλλες χώρες. Σίγουρο είναι ότι η Κυβέρνηση με τη στήριξη του ΑΚΕΛ ούτε σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ούτε σε εκείνο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ζήτησε πρόσθετες επί της Τουρκίας κυρώσεις από την ΕΕ, εφόσον η Άγκυρα συνεχίζει να μη σέβεται τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως συνέβη στην περίπτωση της Ρωσίας και της Ουκρανίας.
Όσο, δε, για το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, αληθές είναι ότι ακούσαμε τους Βρετανούς και δεν προχωρήσαμε στη διαδικασία συμμετοχής στα προγράμματα του Συνεταιρισμού για την Ειρήνη, δίδοντας λαβή στην Τουρκία να ισχυρίζεται διεθνώς -και δη στην ΕΕ- ότι ακόμη πάσχουμε από ψυχροπολεμικά σύνδρομα και ότι οι μόνοι σύμμαχοι των Δυτικών, ακόμη και αυτής της ΕΕ στην περιοχή και δη από στρατηγικής άποψης είναι η Άγκυρα. Όσο δε για την Κύπρο, εμφανίζεται λόγω έλλειψης ισχύος σε ρόλο κομπάρσου.
Έντιμος συμβιβασμός και κίνητρο για λύση
Αληθές είναι ότι μπορεί να ισχυριστεί κάποιος τα ακόλουθα: Μα αφού δεν μας θέλουν ούτε οι ΗΠΑ να ενταχθούμε στο ΝΑΤΟ; Για να εξουδετερώσουμε κάθε κακόβουλη αντίδραση και δη από τουρκικής πλευράς, αλλά και για να δημιουργήσουμε μεγαλύτερες ευκαιρίες για την πρόκληση κόστους στην Τουρκία, ενόσω υπάρχει κατοχή, ας υποβάλουμε αίτηση ένταξης στο ΝΑΤΟ και ας μας θέσουν βέτο, είτε οι Τούρκοι είτε και άλλοι. Θα νομιμοποιήσουν τα δικά μας βέτο κατά της Άγκυρας εντός της ΕΕ.
Για να γίνουν όλ' αυτά, χρειαζόμαστε στρατηγική και σαφή στόχο. Εκ των πραγμάτων, η ομοσπονδία είναι τουρκικός στόχος. Εάν θεωρήσουμε ότι το κράτος της Ζυρίχης ήταν ένας συμβιβασμός, ο οποίος χρειάζεται βελτίωση, τότε δεν θα πρέπει να κινούμαστε προς την ομοσπονδία.
Προς μια χειρότερη δηλαδή κατάσταση. Το αντίθετο, ο στρατηγικός στόχος -και το φυσικό αέριο ως στρατηγικό εργαλείο και καταλύτης λύσης- θα πρέπει να είναι η επανενσωμάτωση και των κατεχομένων και των Τουρκοκυπρίων στην Κυπριακή Δημοκρατία, υπό καθεστώς συνταγματικών αναπροσαρμογών συμφώνως με τις δημοκρατικές αρχές και αξίες της ΕΕ.
Διαφορετικά, τόσο η ΕΕ όσο και το φυσικό αέριο και όλες οι παράμετροι που θεωρούμε ότι έχουν θετικό πρόσημο ως προς τη βιωσιμότητα της λύσης, θα οδηγήσουν προς τη νομιμοποίηση της διχοτόμησης και στην επιδίωξη των τουρκικών στρατηγικών στόχων. Και το πρόσημό τους από θετικό θα γίνει αρνητικό.
ρώτημα: Εφόσον η τουρκοκυπριακή ηγεσία και οι Τουρκοκύπριοι θέλουν μέρισμα στο φυσικό αέριο, γιατί να επιμένουν σε μια διχοτομική ομοσπονδιακή λύση; Γιατί δεν υιοθετούν τη συνταγή των δημοκρατικών αναπροσαρμογών της Ζυρίχης, επί τη βάσει των αρχών και των αξιών της ΕΕ, όπου και η ίδια η Τουρκία διακαώς θέλει να ενταχθεί;
Γιατί όμως να αλλάξουν πολιτική οι Τουρκοκύπριοι και η Τουρκία, όταν η δική μας ηγεσία δεν μπορεί να παραδεχθεί το δικό της λάθος περί της ομοσπονδίας, γεγονός που σήμερα την οδηγεί στην εξής πολιτική θέση: Να έχει ως κίνητρο το φυσικό αέριο, για να υλοποιήσει τον τουρκικό στρατηγικό στόχο της διχοτομικής ομοσπονδίας, αντί να αποκαταστήσει την παραβιασθείσα από την Τουρκία έννομη τάξη. Συνεπώς, είναι άλλο πράγμα η υλοποίηση του τουρκικού στρατηγικού στόχου και άλλο ένας έντιμος συμβιβασμός μέσα από την αναθεώρηση μιας δημοκρατικότερης Ζυρίχης;
Το δημοψήφισμα
Ερώτημα νέο, συναφές με τα ήδη λεχθέντα: Σε ποια στρατηγική ανήκει η εν δυνάμει συμμαχία και συμφωνία με την Αίγυπτο ή με το Ισραήλ ή και με την Ελλάδα; Για να χρησιμοποιηθούν οι συμμαχίες αυτές και το φυσικό αέριο για μια τουρκική ομοσπονδιακή λύση, ή για ένα συμβιβασμό μέσα από μιαν αναθεωρημένη Ζυρίχη, στη βάση των δημοκρατικών αρχών και αξιών της ΕΕ; Η θέση του κομματικού κατεστημένου τείνει με τον πρώτο στόχο. Και μετατρέπει, έτσι, και το φυσικό αέριο και τις συμμαχίες με την Αίγυπτο ή και με άλλες χώρες, καθώς και την ΕΕ ως τον φερετζέ του τουρκικού στόχου της ομοσπονδίας. Χωρίς να έχει μάλιστα τη νομιμοποίηση του λαού.
Εάν εμείς έχουμε λάθος και το κομματικό κατεστημένο δίκαιο, ας οργανώσει δημοψήφισμα. Δεν τολμά. Ξέρει πώς θα χάσει! Διότι ο πολίτης κατανοεί ότι η προίκα του φυσικού αερίου δεν είναι λογικό να δοθεί στον βιαστή μας, για να νομιμοποιήσει το νόθο παιδί της εισβολής, δηλαδή τον γεωγραφικό, διοικητικό και πληθυσμιακό διαχωρισμό του νησιού, ο οποίος θα λάβει πολιτειακή μορφή μέσα από μια ομοσπονδία.
ΣΗΜΕΡΙΝΗ
