Του Δρα Γιάννου Χαραλαμπίδη-
- Οι Ισραηλινοί θέλουν ενισχυμένες διευκολύνσεις και οι Βρετανοί κατεβάζουν μούτρα
- Γιατί η πολιτική Ομπάμα με την Τουρκία και το Ισραήλ ήταν λανθασμένη, και πώς επηρεάζονται οι ΗΠΑ από μια κακή λύση στο Κυπριακό
- Ο ΡΟΛΟΣ της Γερμανίας στο φυσικό αέριο και τα συμφέροντα ΗΠΑ - Ρωσίας
Η συμμαχία με το Ισραήλ και γενικότερα ο ενεργειακός άξονας ώς την
Ελλάδα και απ' εκεί προς την Ευρώπη συνιστά στρατηγικό στόχο προς
συζήτηση, που είναι πάντοτε ζήτημα συναφές με την εκμετάλλευση του
φυσικού αερίου εντός της Κυπριακής ΑΟΖ. Πολλάκις, δε, έχει τεθεί το θέμα
εάν το Ισραήλ θέλει ή όχι αυτήν τη συμμαχία, ή εάν τελικά θα στραφεί εκ
νέου προς την Τουρκία. Στη σχέση αυτή η Κύπρος, λόγω της κατοχής, της
οικονομικής κρίσης και της έλλειψης επαρκούς αμυντικής οργάνωσης και
ισχύος, είναι αδύνατος κρίκος.
Από την άλλη, η Κύπρος συνιστά για το Ισραήλ τη μοναδική γεωπολιτική έξοδο, καθότι αφενός δεν έχει στρατηγικό βάθος, αφετέρου βρίσκεται περικυκλωμένο από αραβικά και μουσουλμανικά κράτη, με την Τουρκία να θέλει την πρωτοκαθεδρία ως περιφερειακή δύναμη. Συνεπώς, ο αδύνατος κυπριακός κρίκος ισχυροποιεί τη θέση του, λόγω των δεδομένων που επικρατούν στην περιοχή. Μπορεί δηλαδή να μπει στο παιγνίδι της διαπραγμάτευσης και της ισχύος.
Τα ραντάρ του Τροόδους
Το Ισραήλ, πάντως, έχει εκφράσει τις προθέσεις του και έχει ζητήσει συγκεκριμένα πράγματα από την Κύπρο, μεταξύ των οποίων και διευκολύνσεις στα ραντάρ του Τροόδους, από τα οποία μπορεί με τη βοήθεια δορυφόρου να παρακολουθείται το Ιράν. Το οποίο για το Ισραήλ -παρά τα φλερτ των ΗΠΑ με την Τεχεράνη στο ζήτημα του πυρηνικού προγράμματος και της κρίσης στο Ιράκ- παραμένει μια διαρκής πηγή απειλών. Και δη τρομοκρατικών.
Με τα υφιστάμενα ραντάρ μπορεί να καλύπτεται μια μεγάλη περιοχή της Τουρκίας και της Μέσης Ανατολής προς τη Συρία και αλλού. Οι δυνατότητες των ραντάρ περιορίζονται, καθότι εκπέμπουν απευθείας στον ορίζοντα και ως εκ τούτου εμποδίζεται το βεληνεκές τους από την καμπυλότητα της γης. Το πρόβλημα αυτό επιλύεται με τη συνδρομή δορυφόρων που διαθέτει το Ισραήλ, το οποίο επιδιώκει τον έλεγχο της περιοχής, για να αποτρέψει τρομοκρατικές και άλλες δράσεις, όπως αεροπορικές, από το Ιράν μέσω Τουρκίας ή/και Συρίας.
Οι Βρετανοί
Ήδη οι Βρετανοί παρακολουθούν επί μακρόν το Ιράν, καθώς και άλλες περιοχές, μέσω Τροόδους, το οποίο, λόγω τοποθεσίας και καιρικών συνθηκών, συνιστά παράμετρο και αντικείμενο για παιγνίδια συμμαχιών, κατασκοπιών και γενικότερα ισχύος. Εξού και το γεγονός ότι οι Βρετανοί είχαν «κατεβάσει τα μούτρα» επειδή δεν θέλουν τους Ισραηλινούς μέσα στα πόδια τους, γεγονός που θέτει σε δύσκολη θέση την Κυβέρνηση, λόγω της επιρροής που ασκεί το Λονδίνο στην πολιτική ζωή της Κύπρου.
Από την άλλη, κάποιας μορφής συνεργασία υπάρχει επί του παρόντος μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ, η οποία θα πρέπει όμως να ενισχυθεί, ειδικώς όταν υπάρχει πρόβλημα κάλυψης που αφορά στην παρακολούθηση της κυπριακής ΑΟΖ και του θαλάσσιου χώρου της Κύπρου, που είναι έντεκα φορές μεγαλύτερος από την ξηρά. Ο χώρος αυτός είναι αναγκαίο να καλύπτεται από ηλεκτρονικά συστήματα, καθώς και από θαλάσσια και εναέρια μέσα. Επειδή ακριβώς έχουμε ελλείψεις, το «Μπαρμπαρόζ» αλωνίζει. Όπως και τα τουρκικά πολεμικά πλοία.
Αποφάσεις και φυσικό αέριο
Υπό αυτές τις συνθήκες και λαμβανομένων υπόψη των περιφερειακών εξελίξεων και των διαφόρων απειλών κυρίως από την Τουρκία, καθώς και τις ακραίες τάσεις των ισλαμιστών της Αλ Κάιντα και της ISIS, η κυπριακή κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει στρατηγικές αποφάσεις, όπως:
1. Εάν θα προχωρήσει ή όχι στον τερματικό. Ή εάν θα επιλέξει άλλους τρόπους, και ποιους, για την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου.
2. Εάν θα συσταθεί εταιρεία και αν θα προχωρήσει σε προπώληση φυσικού αερίου και πώς, καθώς και αν η εταιρεία αυτή θα εισαχθεί σε διεθνή χρηματιστήρια, όπως της Νέας Υόρκης επί τη βάσει του Blue Sky Law.
3. Πώς θα προωθήσει το φυσικό αέριο στην ΕΕ και σε άλλους προορισμούς. Ποιες υποδομές χρειάζονται και ποια μέσα.
4. Πώς θα αντιμετωπίσει τις τουρκικές απειλές, διότι χωρίς ασφάλεια και υποδομές δεν μπορούν να γίνουν επενδύσεις. Θα προχωρήσει ή όχι στη στρατηγική συνεργασία με το Ισραήλ και την Ελλάδα; Θα συνεργαστεί με τη Γερμανία για το θέμα του τερματικού και του φυσικού αερίου;
Τι ρόλο θέλει να παίξει η Κύπρος στην περιοχή μας και πώς αυτές οι επιλογές επηρεάζουν το Κυπριακό πριν από ή μετά τη λύση; Ποια πολιτική θα υιοθετήσει με τη Ρωσία, και ποια είναι η ρωσική πολιτική, καθώς και των ΗΠΑ;
Μορφές αποτροπής-διαπλεκόμενα
Η ασφάλεια είναι συναφές ζήτημα με την αποτροπή, η οποία κινείται σε διάφορα επίπεδα, από το στρατιωτικό, το οικονομικό, ώς το διπλωματικό. Εάν δεν είσαι στρατιωτικά αυτόνομος, τότε προχωρείς σε στρατηγικές συμμαχίες επί τη βάσει κοινών συμφερόντων. Το ίδιο ισχύει και για τις οικονομικές - εμπορικές συμμαχίες, που αφορούν στη συμμετοχή εταιρειών που θέλουν να συμμετάσχουν στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της Κύπρου. Τόσο οι στρατιωτικές όσο και οι οικονομικές συμμαχίες έχουν τη διπλωματική τους διάσταση. Χωρίς τις δυο πρώτες παραμέτρους δεν μπορεί να λειτουργήσει η τρίτη. Και εδώ έχουμε τα εξής παραδείγματα σύγκλισης και απόκλισης συμφερόντων, που είναι συναφή με την Κύπρο:
Α. Η κρίση στην Ουκρανία έφερε στην επιφάνεια την ανάγκη της ενεργειακής απεξάρτησης της Ευρώπης και δη της Γερμανίας από τη Ρωσία. Ήδη υπάρχει ενδιαφέρον για επένδυση στον τερματικό σταθμό του Βασιλικού από την Deutsche Bank. Βεβαίως, πώς να προχωρήσουν οι επενδύσεις, χωρίς σχεδιασμό και αποφάσεις, που δεν σχετίζονται μόνο με τον τερματικό, αλλά με κάτι άλλο συναφές και εξίσου σημαντικό: Εάν όντως θέλουμε ή όχι να γίνουμε ενεργειακός κόμβος.Εάν έχουμε ή όχι ασφάλεια. Συνεπώς, μια δέσμη κινήσεων θα ήταν δυνατό να εντάξει την Κύπρο στον ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης στην πράξη και όχι στη θεωρία, γεγονός που δημιουργεί μια οικονομική και διπλωματική αποτροπή έναντι της τουρκικής απειλής. Όμως δεν αποτρέπει την τρομοκρατική απειλή, η οποία θα είναι πάντοτε εκεί, είτε πραγματοποιηθεί είτε όχι η συμμαχία με το Ισραήλ. Διότι, στο στόχαστρο των ισλαμικών τρομοκρατικών οργανώσεων δεν βρίσκονται μόνο οι Ισραηλινοί, αλλά και τα δυτικά συμφέροντα και ειδικότερα εκείνα των μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών, όπως η ΕΝΙ και η Total.
Β. Οι σχέσεις της Ρωσίας και της Τουρκίας, και τα ειδικότερα συμφέροντα της Μόσχας δεν της επιτρέπουν να συμμετάσχει επί του παρόντος στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της Κύπρου. Αυτό δεν το λέμε εμείς. Το λένε οι ίδιοι οι Ρώσοι και οι Τούρκοι επίσημοι. Σχετικά επί τούτου στοιχεία και δηλώσεις είχαμε παραθέσει προ δύο εβδομάδων από τις στήλες αυτές. Ταυτοχρόνως, η Τουρκία είχε αποκλείσει την ΕΝΙ από τη συμμετοχή της σε ενεργειακά προγράμματα εντός του εδάφους της. Προφανώς, τα συμφέροντα της ΕΝΙ στην Κύπρο ήταν εξίσου ισχυρά όπως κατ' ανάλογον τρόπον εκείνα της Ρωσίας επί τουρκικού εδάφους. Στην παρούσα φάση, η Μόσχα έχει σύγκλιση συμφερόντων με την Άγκυρα. Διότι ούτε στην Τουρκία ούτε στη Ρωσία συμφέρει να καταστεί η Κύπρος εναλλακτική οδός ενέργειας.
Από την άλλη οι ΗΠΑ, και κυρίως οι τεχνοκράτες των Δημοκρατικών, θα ήθελαν να δουν έναν αγωγό από την Κύπρο στην Τουρκία, που δεν λύνει όμως το πρόβλημα της εκμετάλλευσης του κυπριακού φυσικού αερίου. Περισσότερο έχει στόχο να ενισχύσει την Τουρκία γεωπολιτικά και να διατηρήσει τα παράνομα κεκτημένα που πέτυχε μέσω της εισβολής του ΄74. Ταυτοχρόνως, όμως, το Ισραήλ, για ευνόητους λόγους, δεν θα ήθελε περαιτέρω αναβάθμιση της Τουρκίας, ούτε τον έλεγχο της Κύπρου από την Άγκυρα μέσω μιας ομοσπονδιακής λύσης που θα τριχοτομεί την ΑΟΖ και θα κλείνει τη μοναδική διέξοδο του Τελ Αβίβ προς την Ευρώπη.
Στην ουσία, ούτε οι ΗΠΑ θα πρέπει να ήθελαν μια τέτοια επιλογή, καθότι, αντί να δημιουργηθούν συνθήκες σταθερότητας, θα προκληθούν συνθήκες μεγαλύτερης ανασφάλειας μεταξύ Ισραήλ -Τουρκίας. Και το γεγονός αυτό θα είναι εις βάρος και των αμερικανικών συμφερόντων. Άλλωστε, η χειροτέρευση των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ οφείλεται στις λανθασμένες πολιτικές Ομπάμα, ο οποίος το 2009, μόλις ανέλαβε καθήκοντα κατά την πρώτη του θητεία, επισκέφθηκε την Άγκυρα και καθόρισε την Τουρκία ως περιφερειακή δύναμη.Στην ουσία, τροφοδότησε την αλαζονεία του Ερντογάν, του οποίου το πολιτειακό σύστημα του μετριοπαθούς Ισλάμ εμφανιζόταν ως μοντέλο για τα λοιπά αραβικά - μουσουλμανικά κράτη. Τελικώς ήταν άνθρακας ο θησαυρός.
Συνεπώς, οι Αμερικανοί όπως και οι Ρώσοι είναι μεν υπερδυνάμεις, αλλά δεν κατέχουν την απόλυτη αλήθεια. Ούτε είναι αλάνθαστοι. Το ίδιο ισχύει και για τους Ευρωπαίους εταίρους μας. Γι΄ αυτόν ακριβώς τον λόγο ακόμη και αν οι ΗΠΑ, η Ρωσία και οι Ευρωπαίοι εταίροι μας δεν σκέφτονται όπως εμείς θα θέλαμε να σκέφτονται, το διπλωματικό μας καθήκον επιβάλλει να υποδεικνύουμε τα προβλήματα και τους κινδύνους των πολιτικών τους, και να βρίσκουμε τρόπους κοινής εξυπηρέτησης συμφερόντων, και όχι να αφορίζουμε.
Συμμαχίες
Στην παρούσα φάση δημιουργούνται προοπτικές για συμμαχίες: 1. Με τη Γερμανία και δη μέσω της ΕΕ σε ενεργειακό και οικονομικό, εμπορικό επίπεδο. 2. Με το Ισραήλ και την Ελλάδα σε στρατηγικό επίπεδο, που θα καλύπτει οικονομικούς, εμπορικούς και στρατιωτικούς τομείς, καθώς και εκείνους της τεχνολογίας και της ναυτιλίας. 3. Με τις πολιτικές δυνάμεις εκείνες εντός των ΗΠΑ που δεν επιθυμούν άλλο την ενίσχυση της Τουρκίας στην περιοχή, όπως είναι μια μερίδα των Ρεπουμπλικανών, που τη θεωρούν πλέον μια χώρα ισλαμική, από την οποία θα ήταν δυνατό να ξεπηδήσουν απειλές.
Ανάλογες πολιτικές δυνάμεις υπάρχουν και στο στρατόπεδο των Δημοκρατικών. Και στις δυο περιπτώσεις τα κίνητρα ποικίλλουν. Είτε είναι ζητήματα οικονομικά είτε είναι ζητήματα ασφάλειας, ενέργειας, θρησκευτικά ή και άλλα, που αφορούν στο ελληνικό ή στο εβραϊκό λόμπι, τα οποία θα πρέπει να επιστρατευθούν.
Εκ των πραγμάτων, μια στρατηγική συμμαχία με το Ισραήλ διευκολύνει τη δική μας χώρα, ώστε να μπορεί να ανοίξει πιο εύκολα τις πύλες της Ουάσιγκτον στη λογική της σύγκλισης συμφερόντων για την εξεύρεση μιας λύσης, που δεν θα είναι τουρκικής προελεύσεως και δεν θα προκαλεί προβλήματα στις ΗΠΑ, όπως είναι η περίπτωση της ομοσπονδίας.
Αντίθετα, ο στόχος είναι μια λύση επί τη βάσει δημοκρατικών αρχών στο πλαίσιο της ΕΕ, και με την ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, για να εξουδετερωθεί κάθε τουρκικός ισχυρισμός περί κινδύνου είτε των Τουρκοκυπρίων είτε της ίδιας της Τουρκίας μέσω Κύπρου. Έτσι τελειώνει και η υπόθεση των εγγυητικών και επεμβατικών δικαιωμάτων.
Η λογική αυτή δεν αποκλείει από το σκηνικό τη Ρωσία. Τη φέρνει πιο κοντά. Κανείς δεν της απαγορεύει να συμμετάσχει στις διαδικασίες λύσης και στην υπόθεση του φυσικού αερίου, παρά μόνο τα δικά της συμφέροντα. Η δική μας ενίσχυση από τη μια και η αίσθηση ότι μπορεί να μας χάσει από την άλλη -που δεν υπάρχει λόγος να μας χάσει- μπορεί να βοηθήσει τη Μόσχα να κάνει βήματα μεγαλύτερης απεξάρτησης από την Τουρκία, συγκριτικά με ό,τι συμβαίνει σήμερα. Το ίδιο ισχύει και για τη Γερμανία και την ΕΕ. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η Τουρκία θα είναι ένας ισχυρός συνεργάτης και εταίρος τους.
Ρεαλισμός, οράματα και εφιάλτες
Μια τέτοια στρατηγική, δηλαδή συμμαχιών, προ της λύσης, δημιουργεί συνθήκες δημοκρατικής διευθέτησης του Κυπριακού και επανενσωμάτωσης των κατεχομένων στην Κυπριακή Δημοκρατία, αφού οικοδομεί ένα νέο σκηνικό. Και ποιο είναι το νέο σκηνικό;
Η εμπλοκή της Γερμανίας και της ΕΕ στο θέμα του φυσικού αερίου, του Ισραήλ και της Ελλάδας. Μια εξέλιξη που ισοζυγίζει τα υφιστάμενα ανισοζύγια δυνάμεων και εξισορροπεί τον ηγεμονικό ρόλο της Βρετανίας και της Τουρκίας, καλλιεργώντας έτσι γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές συνθήκες απελευθέρωσης της Κύπρου από την ομηρία και του Λονδίνου και της Άγκυρας.
Ταυτοχρόνως, τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ρωσία θα μας βλέπουν διαφορετικά. Διότι, μια στρατηγική συνεργασία μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ από τα Βαλκάνια ώς τη Μέση Ανατολή με προέκταση την ΕΕ φτιάχνει μια τριμερή περιφερειακή δύναμη ενέργειας και ισχύος. Τα ραντάρ του Τροόδους είναι ένα από τα εργαλεία μιας τέτοιας συμμαχίας, μαζί με το φυσικό αέριο, και τα ευρύτερα ζητήματα οικονομίας, εμπορίου και ασφάλειας.
Βεβαίως, κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι πρόκειται περί ουτοπίας. Ουτοπία, βεβαίως, είναι ήδη και η επί σειρά ετών πολιτική του εξευμενισμού και της μιζέριας, που απέτυχε και στην οικονομία και στα ζητήματα ασφάλειας και στο Κυπριακό. Η τέχνη της διπλωματίας, όπως πολλές φορές έχουμε τονίσει, δεν είναι η μετατροπή των εφικτών στόχων σε ανέφικτους, αλλά η μετατροπή εκείνων που θεωρούνται πολλές φορές ανέφικτοι σε εφικτούς. Υπάρχει, όμως, κάτι πολύ ρεαλιστικό, το οποίο ζούμε εξ απαλών ονύχων: Λαοί και έθνη που δεν έχουν όραμα και στρατηγική υλοποίησης, όπως εμείς οι Έλληνες, είναι καταδικασμένοι να ζουν στη μιζέρια τους και με τους εφιάλτες τους.
