- Στην τελική ευθεία για τις προεδρικές εκλογές του Αυγούστου εισήλθε η Τουρκία μετά την επίσημη ανακοίνωση της υποψηφιότητας του Ταγίπ Ερντογάν και ενώ είχε προηγηθεί η απόφαση των δυο μεγαλύτερων κομμάτων της αντιπολίτευσης, του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού κόμματος (CHP) και του κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ), να υποστηρίξουν ως κοινό υποψήφιο τον πρώην επικεφαλής του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας Εκμελεντίν Ιχσάνογλου. Η προεκλογική αυτή σύγκλιση κοσμικών και εθνικιστών προσδίδει αυξημένο ενδιαφέρον στην αναμέτρηση, αν και δύσκολα θα ανατρέψει την πορεία του νυν πρωθυπουργού προς την προεδρία. Το προεδρικό εκλογικό παζλ συμπληρώνει ο Κούρδος υποψήφιος του HDP Σελαχτσίν Ντεμίρτας, ο οποίος δεν έχει φυσικά πιθανότητες επικράτησης, όμως σε μια κρίσιμη φάση των διαπραγματεύσεων της κυβέρνησης με τους Κούρδους, η στάση που θα τηρήσει, ιδιαίτερα σε περίπτωση που υπάρξει β΄ γύρος, θα έχει συμβολική και ουσιαστική σημασία.
Το μεγάλο προσωπικό στοίχημα του Ταγίπ Ερντογάν έχει ορίζοντα δεκαετίας,
καθώς αποτελεί διακαή του πόθο να βρίσκεται στην ηγεσία της χώρας ως
παντοδύναμος ανώτατος άρχων το 2023, κατά την εκατοστή επέτειο της
ίδρυσης της σύγχρονης Τουρκίας από τον Κεμάλ Ατατούρκ. Η υλοποίηση του
οράματός του προϋποθέτει, φυσικά, πέρα από τη νίκη του στις επερχόμενες
εκλογές του Αυγούστου, και την επανεκλογή του το 2019.
Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει διχάσει βαθιά την τουρκική κοινωνία και έχει προκαλέσει δυσφορία στους δυτικούς συμμάχους της χώρας. Εάν εκλεγεί στην προεδρία, όχι μόνο θα διατηρήσει την επιρροή του στους κόλπους του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), έχοντας μάλιστα υπερπηδήσει την καταστατική απαγόρευση μιας τέταρτης πρωθυπουργικής θητείας, αλλά στη σημερινή ευαίσθητη συγκυρία της σύγκρουσης με το κίνημα του Φετουλάχ Γκιουλέν θα έχει επίσης το δικαίωμα να επικυρώνει τον διορισμό δικαστών και πρυτάνεων. Πάντως, ο στρατηγικός στόχος της αλλαγής του Συντάγματος και της μετεξέλιξης του πολιτειακού συστήματος σε προεδρική δημοκρατία, όπου ο εκλεγμένος από τον λαό πρόεδρος θα έχει αυξημένες εξουσίες, δεν θα υλοποιηθεί εύκολα καθώς, προς το παρόν τουλάχιστον, το ΑΚΡ δεν διαθέτει την αναγκαία πλειοψηφία των δυο τρίτων, που είναι απαραίτητη για την αλλαγή του Συντάγματος.
Παρά την έντονη δυσφορία και τις συχνά εκρηκτικές αντιδράσεις μεγάλων τμημάτων της τουρκικής κοινωνίας, με αφετηρία μιας συνεχούς αμφισβήτησης τις ταραχώδεις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί, τον Μάιο του ’13, το εκλογικό περιβάλλον δείχνει πρόσφορο για τον Ταγίπ Ερντογάν. Ο ηγέτης του ΑΚΡ βλέπει τη ρητορική του εθνικισμού, περιβαλλόμενη τον μανδύα του ισλαμισμού, να βρίσκει απήχηση σε μεγάλα τμήματα της θρησκευόμενης συντηρητικής τουρκικής κοινωνίας. Εναν μήνα πριν από τον πρώτο γύρο των εκλογών, στις 10 Αυγούστου, ο 60χρονος πρωθυπουργός εμφανίζεται βέβαιος για τη νίκη του. Ενισχυμένος από την επικράτηση του ΑΚΡ στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές του Μαρτίου, εξασφαλίζει στις δημοσκοπήσεις μέχρι και 55%.
Αν και η αντιπολίτευση υπερπήδησε ιδεολογικές διαιρέσεις με απώτερο στόχο να πλήξει και, ει δυνατόν, να σταματήσει την παντοδυναμία Ερντογάν, δύσκολα θα πετύχει τον στόχο της. Η συμφωνία σε κοινό υποψήφιο δημιουργεί προϋποθέσεις, αλλά ο πολιτικά άχρωμος διανοούμενος Ιχσάνογλου δεν προκαλεί ενθουσιασμό. Λειτουργεί μεν ως κοινός παρονομαστής, αλλά δεν λείπουν και εκείνοι, κυρίως στον χώρο των κοσμικών ψηφοφόρων του CHP, που εκφράζουν δυσφορία για την επιλογή ενός ανθρώπου που έχει προωθήσει το Ισλάμ. Η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος είναι ότι αυτή η πτυχή της προσωπικότητας του υποψηφίου της αντιπολίτευσης θα μπορούσε, θεωρητικά, να προσελκύσει μετριοπαθείς ισλαμιστές και να αποτρέψει την εκλογή Ερντογάν, τουλάχιστον από τον πρώτο γύρο.
Οι Κούρδοι
Στη διάρκεια πρόσφατης περιοδείας της «Κ» στη νοτιοανατολική Τουρκία και σε συνομιλίες με ηγετικά στελέχη του κουρδικού κινήματος, κατέστη σαφές ότι οι Κούρδοι αναγνωρίζουν ότι ο Ερντογάν είναι ο πρώτος Τούρκος ηγέτης που έχει ανοίξει διάλογο μαζί τους, εγκαινιάζοντας τη λεγόμενη «ειρηνευτική διαδικασία», αλλά εκφράζουν απογοήτευση για τις παλινδρομήσεις που σημειώνονται και αμφιβολίες για την ειλικρίνεια των προθέσεων του σημερινού πρωθυπουργού. Σε κάθε περίπτωση, κορυφαία στελέχη των Κούρδων σε πόλεις όπως το Ντιαρμπακίρ τόνιζαν ευθέως ότι στον πρώτο γύρο θα ψηφίσουν τον Κούρδο υποψήφιο και, εάν υπάρξει δεύτερος, τον Ερντογάν.
Οπως ο Πούτιν με τον Μεντβέντεφ
Ο νυν πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ δεν επέμεινε στην αρχική επιθυμία του να παραμείνει στο ανώτατο αξίωμα, αφού ήταν βέβαιο ότι θα ήταν ο ηττημένος από μια σύγκρουση με τον Ταγίπ Ερντογάν. Κατόπιν αυτού, αιωρείται το σενάριο μεταπήδησής του στην πρωθυπουργία, σε μια εξέλιξη ανάλογη με αυτήν που έλαβε χώρα στη Ρωσία με την εναλλαγή ρόλων μεταξύ Πούτιν και Μεντβέντεφ. Αν και υπάρχουν πολλοί διεκδικητές της πρωθυπουργίας, μεταξύ αυτών ο υπ. Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μπουλέντ Αρίντς, Τούρκοι αναλυτές τονίζουν ότι ο κ. Γκιουλ έχει τις μεγαλύτερες πιθανότητες να οδηγήσει το κυβερνών κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) στη νίκη στις επόμενες βουλευτικές εκλογές, είτε αυτές διεξαχθούν κανονικά το 2015 είτε προκηρυχθούν πρόωρα, μετά τις προεδρικές.
Ο κ. Γκιουλ έχει διατελέσει και στο παρελθόν πρωθυπουργός, από τον Νοέμβριο του ’02 ώς τον Μάρτιο του ’03 (αρχικά είχε απαγορευθεί η συμμετοχή του Ερντογάν στις εκλογές), αλλά και για πολλά χρόνια υπουργός Εξωτερικών. Διατηρεί διαύλους επικοινωνίας και χαίρει εκτίμησης στη διεθνή κοινότητα, η οποία στο πρόσωπό του βλέπει τον κύριο, αν όχι τον μόνο, εξισορροπητικό παράγοντα έναντι της παντοδυναμίας Ερντογάν στους κόλπους του ΑΚΡ. Οπως υπογράμμισε πρόσφατα στην «Κ» ο Μπουλέντ Κένες, διευθυντής σύνταξης της «Ζαμάν», της μεγαλύτερης σε κυκλοφορία τουρκικής εφημερίδας, «ο Γκιουλ παραμένει η μόνη εναλλακτική αυτόνομη παρουσία. Είναι πολύ προσεκτικός. Οι παρεμβάσεις του ικανοποιούν τους ψηφοφόρους του ΑΚΡ αλλά και ευρύτερα κοινωνικά στρώματα».
http://www.kathimerini.gr/
Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει διχάσει βαθιά την τουρκική κοινωνία και έχει προκαλέσει δυσφορία στους δυτικούς συμμάχους της χώρας. Εάν εκλεγεί στην προεδρία, όχι μόνο θα διατηρήσει την επιρροή του στους κόλπους του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), έχοντας μάλιστα υπερπηδήσει την καταστατική απαγόρευση μιας τέταρτης πρωθυπουργικής θητείας, αλλά στη σημερινή ευαίσθητη συγκυρία της σύγκρουσης με το κίνημα του Φετουλάχ Γκιουλέν θα έχει επίσης το δικαίωμα να επικυρώνει τον διορισμό δικαστών και πρυτάνεων. Πάντως, ο στρατηγικός στόχος της αλλαγής του Συντάγματος και της μετεξέλιξης του πολιτειακού συστήματος σε προεδρική δημοκρατία, όπου ο εκλεγμένος από τον λαό πρόεδρος θα έχει αυξημένες εξουσίες, δεν θα υλοποιηθεί εύκολα καθώς, προς το παρόν τουλάχιστον, το ΑΚΡ δεν διαθέτει την αναγκαία πλειοψηφία των δυο τρίτων, που είναι απαραίτητη για την αλλαγή του Συντάγματος.
Παρά την έντονη δυσφορία και τις συχνά εκρηκτικές αντιδράσεις μεγάλων τμημάτων της τουρκικής κοινωνίας, με αφετηρία μιας συνεχούς αμφισβήτησης τις ταραχώδεις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί, τον Μάιο του ’13, το εκλογικό περιβάλλον δείχνει πρόσφορο για τον Ταγίπ Ερντογάν. Ο ηγέτης του ΑΚΡ βλέπει τη ρητορική του εθνικισμού, περιβαλλόμενη τον μανδύα του ισλαμισμού, να βρίσκει απήχηση σε μεγάλα τμήματα της θρησκευόμενης συντηρητικής τουρκικής κοινωνίας. Εναν μήνα πριν από τον πρώτο γύρο των εκλογών, στις 10 Αυγούστου, ο 60χρονος πρωθυπουργός εμφανίζεται βέβαιος για τη νίκη του. Ενισχυμένος από την επικράτηση του ΑΚΡ στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές του Μαρτίου, εξασφαλίζει στις δημοσκοπήσεις μέχρι και 55%.
Αν και η αντιπολίτευση υπερπήδησε ιδεολογικές διαιρέσεις με απώτερο στόχο να πλήξει και, ει δυνατόν, να σταματήσει την παντοδυναμία Ερντογάν, δύσκολα θα πετύχει τον στόχο της. Η συμφωνία σε κοινό υποψήφιο δημιουργεί προϋποθέσεις, αλλά ο πολιτικά άχρωμος διανοούμενος Ιχσάνογλου δεν προκαλεί ενθουσιασμό. Λειτουργεί μεν ως κοινός παρονομαστής, αλλά δεν λείπουν και εκείνοι, κυρίως στον χώρο των κοσμικών ψηφοφόρων του CHP, που εκφράζουν δυσφορία για την επιλογή ενός ανθρώπου που έχει προωθήσει το Ισλάμ. Η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος είναι ότι αυτή η πτυχή της προσωπικότητας του υποψηφίου της αντιπολίτευσης θα μπορούσε, θεωρητικά, να προσελκύσει μετριοπαθείς ισλαμιστές και να αποτρέψει την εκλογή Ερντογάν, τουλάχιστον από τον πρώτο γύρο.
Οι Κούρδοι
Στη διάρκεια πρόσφατης περιοδείας της «Κ» στη νοτιοανατολική Τουρκία και σε συνομιλίες με ηγετικά στελέχη του κουρδικού κινήματος, κατέστη σαφές ότι οι Κούρδοι αναγνωρίζουν ότι ο Ερντογάν είναι ο πρώτος Τούρκος ηγέτης που έχει ανοίξει διάλογο μαζί τους, εγκαινιάζοντας τη λεγόμενη «ειρηνευτική διαδικασία», αλλά εκφράζουν απογοήτευση για τις παλινδρομήσεις που σημειώνονται και αμφιβολίες για την ειλικρίνεια των προθέσεων του σημερινού πρωθυπουργού. Σε κάθε περίπτωση, κορυφαία στελέχη των Κούρδων σε πόλεις όπως το Ντιαρμπακίρ τόνιζαν ευθέως ότι στον πρώτο γύρο θα ψηφίσουν τον Κούρδο υποψήφιο και, εάν υπάρξει δεύτερος, τον Ερντογάν.
Οπως ο Πούτιν με τον Μεντβέντεφ
Ο νυν πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ δεν επέμεινε στην αρχική επιθυμία του να παραμείνει στο ανώτατο αξίωμα, αφού ήταν βέβαιο ότι θα ήταν ο ηττημένος από μια σύγκρουση με τον Ταγίπ Ερντογάν. Κατόπιν αυτού, αιωρείται το σενάριο μεταπήδησής του στην πρωθυπουργία, σε μια εξέλιξη ανάλογη με αυτήν που έλαβε χώρα στη Ρωσία με την εναλλαγή ρόλων μεταξύ Πούτιν και Μεντβέντεφ. Αν και υπάρχουν πολλοί διεκδικητές της πρωθυπουργίας, μεταξύ αυτών ο υπ. Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μπουλέντ Αρίντς, Τούρκοι αναλυτές τονίζουν ότι ο κ. Γκιουλ έχει τις μεγαλύτερες πιθανότητες να οδηγήσει το κυβερνών κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) στη νίκη στις επόμενες βουλευτικές εκλογές, είτε αυτές διεξαχθούν κανονικά το 2015 είτε προκηρυχθούν πρόωρα, μετά τις προεδρικές.
Ο κ. Γκιουλ έχει διατελέσει και στο παρελθόν πρωθυπουργός, από τον Νοέμβριο του ’02 ώς τον Μάρτιο του ’03 (αρχικά είχε απαγορευθεί η συμμετοχή του Ερντογάν στις εκλογές), αλλά και για πολλά χρόνια υπουργός Εξωτερικών. Διατηρεί διαύλους επικοινωνίας και χαίρει εκτίμησης στη διεθνή κοινότητα, η οποία στο πρόσωπό του βλέπει τον κύριο, αν όχι τον μόνο, εξισορροπητικό παράγοντα έναντι της παντοδυναμίας Ερντογάν στους κόλπους του ΑΚΡ. Οπως υπογράμμισε πρόσφατα στην «Κ» ο Μπουλέντ Κένες, διευθυντής σύνταξης της «Ζαμάν», της μεγαλύτερης σε κυκλοφορία τουρκικής εφημερίδας, «ο Γκιουλ παραμένει η μόνη εναλλακτική αυτόνομη παρουσία. Είναι πολύ προσεκτικός. Οι παρεμβάσεις του ικανοποιούν τους ψηφοφόρους του ΑΚΡ αλλά και ευρύτερα κοινωνικά στρώματα».
http://www.kathimerini.gr/
