Με τις επερχόμενες Ευρωεκλογές και τα δέκα χρόνια απο την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, ο προβληματισμός γύρω απο μιά παραπαίουσα Ευρώπη ως ιδέα και την ΕΕ ως θεσμό, είναι αναγκαίος όσο είναι αναπόφευκτος.
Εαν αναλογιστούμε ότι πριν μερικά χρόνια η Ευρώπη της ΕΕ παρήγαγε όλα τα αγαθά της ειρήνης–ασφάλεια, πολιτική σταθερότητα, ευημερία, ισότητα, πλουραλισμό και ανοχή της διαφορετικότητας, η σημερινή έντονη αμφισβήτηση, ο ευρωσκεπτικισμός, ακόμη και για συμμετοχή στην ΕΕ, φαντάζουν εξωπραγματικά. Και όμως συμβαίνουν όλα, ιδίως στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου όπως στη Ελλαδα, στην Ιταλία, στην Κύπρο κλπ., εκεί που παραδοσιακά η ΕΕ είχε υψηλό ποσοστό λαϊκής αποδοχής. Οι χώρες αυτές διερωτούνται, ίσως όχι οι κυβερνήσεις αλλά σίγουρα οι λαοί, κατά πόσον θα ευρίσκοντο, ως κοινωνείες, σε καλύτερη κατάσταση εαν δεν συμμετείχαν στο πείραμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Κατά το ελάχιστον, εαν δεν συμμετείχαν στον Οικονομική Νομισματική Ένωση.
Για διαφορετικούς ίσως λόγους απο αυτούς του Νότου, έντονος ευρωσκεπτικισμός διαπιστώνεται και στα κράτη μέλη του πλούσιου Βορρά. Μάλιστα εν όψει των Ευρωεκλογών κυκλοφόρησε και μια έντονη φήμη πριν 2-3 μήνες για αναβολή τους. Οι ταγοί των Βρυξελλών ανησυχούσαν ότι τα υψηλά ποσοστά αποχής σε συνδυασμό με τη άνοδο της ακροδεξιάς, θα οδηγούσαν σε μια Ευρωβουλή όπου θα κυριαρχούσαν αντί-ευρωπαϊκές και ακροδεξιές ιδεολογίες. Η φήμη παρέμεινε φήμη αλλά η κυκλοφορία της και μόνο ήταν αρκετή για να επιβαρύνει και να ενισχύσει τον προβληματισμό.
Κατά γενική παραδοχή η Κύπρος βίωσε και βιώνει τις χειρότερες συνέπειες συμμετοχής στη ΕΕ απο όλες τις άλλες χώρες μέλη, κυρίως λόγω και της συμμετοχής της στην ΟΝΕ. Και δικαιολογημένα. Αυτό που ετσιθελικά και αυθαίρετα της επεβλήθη τον περασμένο Μάρτιο και η όλη μεθόδευση του απο το Eurogroup, έχει μόνο ένα προηγούμενο. Αυτό είναι οι φασιστικές μεθοδεύσεις της Χιτλερικής Γερμανίας με θύματα τους εβραϊκής καταγωγής γερμανούς υπηκόους. Οπως και στην Κύπρο του 2013, έτσι και στη Γερμανία του 1937-1945, περιουσίες ληστεύθηκαν και κατασχέθηκαν. Μόνο τις σφαγές και τους εξανδραποδισμούς δεν είχαμε για να ολοκληρωθεί ναζιστικό έγκλημα. (Παρόμοιο έγκλημα είχαμε και στη φιλοναζιστική Τουρκία του 1942, όταν κατασχέθηκαν περιουσίες μή Τούρκων μειονοτικών).
Η περίπτωση της ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ είναι μοναδική και ιδιάζουσα. Αντίθετα μ´όλες τις άλλες χώρες που επεδίωξαν ένταξη, η Κύπρος δεν τη επεδίωξε για να πλουτίσει. Το 2004 το βιοτικό επίπεδο της Κύπρου ήταν απο τα υψηλότερα της Ευρώπης, δηλαδή του κόσμου. Και ήταν ένα επίπεδο που η Κύπρος πέτυχε με το σπαθί της–με κόπο και με μόχθο. Εξ´ού και η Κύπρος είχε τους καλύτερους οικονομικούς δείκτες απο τις υπόλοιπες υποψήφιες χώρες που εντάχθηκαν το 2004.
Επιπλέον και αντίθετα με την σχετική φιλολογία, η Κύπρος δεν επεδίωξε την ένταξη για να “λύσει” το πολιτικό της πρόβλημα. Την επεδίωξε όμως για κατ´εξοχή πολιτικούς λόγους–για να διασφαλισθεί θεσμικά, για να εξισορροπήσει την βουλιμική Τουρκία αλλά και για να ενισχύσει την διαπραγματευτική της δύναμη έναντι κρατών όπως την φιλοτουρκική Αγγλία και τη εξίσου φιλοτουρκική Αμερική. Η Λευκωσία επεδίωξε τη ένταξη για να αμυνθεί αποτελεσματικά εναντίον εκείνων πoυ επιβουλεύονται, απο το 1964 τουλάχιστον, την κρατική της υπόσταση.
Η Κύπρος δεν είναι μικρό κράτος . Δεν υπάρχουν μικρά και μεγάλα κράτη στο διεθνές σύστημα. Είναι όλα ισότιμα και κυριάρχα. Υπάρχουν όμως ισχυρά και αδύναμα κράτη. Τα ισχυρά κράτη έχουν την ικανότητα να διασφαλίζονται μέσω της αυτοβοήθειας. Και ακριβώς για τον λόγο αυτό λειτουργούν βουλιμικά και επεκτατικά έναντι αδυνάμων κρατών, όταν τους παρουσιαστεί η κατάλληλη ευκαιρία ή τους δοθεί αφορμή. Τα αδύναμα κράτη επιδιώκουν να θεραπεύσουν τις αδυναμίες τους έναντι των ισχυρών, μέσω συμμαχιών, συνασπισμών και συμμετοχή σε διεθνείς θεσμούς και οργανισμούς.
Μέχρι και το 2004 αυτό επεδίωκε η Κύπρος με τη συμμετοχή της στον ΟΗΕ, στο Συμβούλιο της Ευρώπης, στο Κίνημα των Αδευσμεύτων στην ΔΑΣΕ/ΟΑΣΕ, κλπ. Ήταν όμως με την ένταξη της στην ΕΕ, στον κορυφαίο διεθνή θεσμό και οργανισμό, που η Κύπρος απέκτησέ, για πρώτη φορά, αποτελεσματικά θεσμικά όπλα άμυνας έναντι στη επεκτατική Τουρκία . Και είναι για τον λόγο αυτό που απο το 2004 οι Τούρκοι σχίζουν και τον ποπό τους και τα ιμάτια τους. Διότι η Κύπρος κατάφερε να ξεφύγει από τον θανάσιμο εναγκαλισμό τους. Και είναι για τον ίδιο ακριβώς λόγο που οι νεροκουβαλητές της Άγκυρας έκαναν τα πάντα για να καταλύσουν το κυπριακό κράτος με το κρατοκτόνο Σχέδιο Ανάν του 2004. Δεν ήθελαν συκροτημένο κράτος με αυτεξούσια υπόσταση στη ΕΕ, αλλά ένα ελεγχόμενο, μέσω δουλείων μόρφωμα, που θα λειτουργούσε ως ανδράποδο της Άγκυρας. Για στρατηγικούς, δήθεν, λόγους.
Η θεσμικά ισότιμη συμμετοχή της Κύπρου στην ΕΕ συνεχίζει να παραμένει πολιτικά ωφέλιμη. Το έγκλημα του περασμένου Μαρτίου δεν αναιρεί , κατ´εμέ, αυτή τη διαπίστωση. Η οικονομία αργά ή γρήγορα θα θεραπευθεί. Μια αντιδημοκρατική και ρατσιστική λύση, όχι. Τώρα εαν το πείραμα της ΕΕ καταρρεύσει αυτό είναι άλλου επιπέδου ζήτημα. Όμως και σε μια τέτοια ακραία περίπτωση με τους πολλούς ο θάνατος είναι γλυκός. Μόνος και αβοήθητος δεν πρέπει να πεθάνεις.
Τέλος θέλω να υπογραμμίσω και τα εξής: Η ΕΕ είναι νομική και όχι πολιτική Ένωση. Ως νομικός θεσμός προσφέρει αμέτρητα πλεονεκτήματα σε ένα κράτος μέλος για να υπερασπισθεί και να διασφαλίσει τα συμφέροντα του, ειδικά έναντι ενός άλλου υποψήφιου μέλους της ΕΕ όπως είναι η Τουρκία . Ναί μπορεί να υπάρξει ακόμη και “ευρωπαϊκή λύση” εφόσον τη διεκδικήσουμε, θεσμικά, ως ευρωπαίοι πολίτες και ως κράτος ισότιμο μέλος της ΕΕ. Στη Κύπρο, την περίοδο αυτή, πολεμάμε για να μήν έχουμε ένα παρακατινό και ανάπηρο ευρώ. Είναι αδιανόητο να το θεραπεύσουμε αυτό αλλά, να δεχθούμε ταυτόχρονα και με την υπογραφή μας, να γίνουμε παρακατινοί πολίτες μέσα στη ΕΕ, εκεί όπου μας οδηγούν αντιδημοκρατικές και ρατσιστικές λύσεις.
Όσοι απαξιώνουν και με περισσή μάλιστα ειρωνεία την “ευρωπαϊκη λύση”, η οποία εξ´ορισμού δεν μπορεί να είναι αυθαίρετη και αντιδημοκρατική, θέλουν να μας πάνε πίσω μερικούς αιώνες, όταν οι άνθρωποι θεωρούνταν αντικείμενα χωρίς υπόσταση και αξιοπρέπεια απο τους εξουσιαστές τους. Θέλουν να μας αφαιρέσουν ανθρώπινα, πολιτικά και δημοκρατικά δικαιώματα, που κερδήθηκαν με αίμα και πολιτικούς αγώνες , ώστε να εχουν την πολιτική τους “ησυχία”, να ιδιωτεύουν και να ηθικολογούν ακατάπαυστα με τη ξύλινη γλώσσα της μεταμοντέρνας, μεταεποχιακής, μεταδιανόησης. Και να αυτοχειροκροτούνται ομαδικά για τον μεταπροοδευτισμό τους. Εκεί όπου δεν υπάρχουν χώρες αλλά χώροι. Και όπου ο δημοκρατικός πατριωτισμός θεωρείται μίασμα.
