Η αλήθεια πρέπει να βγαίνει στο φως, είτε απειλεί τα εθνικά
συμφέροντα, είτε ενοχλεί την εξουσία, είτε αντιστρατεύεται τις
προκαταλήψεις της κοινωνίας, είτε υπονομεύει την κυρίαρχη τάξη
πραγμάτων. Αυτή την αρχή υπηρετεί με τα γραπτά του εδώ και μια 30ετία ο
Τούρκος Αχμέτ Αλτάν, και έχει πληρώσει την επιλογή του με απολύσεις,
πολλαπλές καταδίκες σε συνολικά 35 χρόνια φυλάκιση (με αναστολή), και
υπέρογκα πρόστιμα.Εξήντα τεσσάρων χρόνων σήμερα, μαχητικός αρθρογράφος που μπήκε στο μάτι του Τούρκου πρωθυπουργού, δριμύς πολέμιος κάθε εθνικισμού, και δημοφιλής συγγραφέας ιστορικών και κοινωνικών μυθιστορημάτων, ο Αλτάν έφτασε χτες στην Αθήνα για να παρουσιάσει το Τελευταίο παιχνίδι (Ψυχογιός, μτφ. Θάνος Ζαράγκαλης), το καινούργιο, ένατο, μυθιστόρημά του. Είναι ένας ύμνος στον ερωτισμό των γυναικών της Τουρκίας και στην απελευθέρωσή τους. Αλλά είναι ταυτόχρονα μια κριτική ενάντια στην εκτεταμένη διαφθορά της εξουσίας που διασταυρώνεται πλέον με τον υπόκοσμο, ένα σχόλιο για τον λυσσαλέο ανταγωνισμό μεταξύ νεωτερικών και παραδοσιακών αντιλήψεων, αλλά και ένας αναστοχασμός για τη συνθήκη του συγγραφέα. Χρησιμοποιώντας τα υλικά της ροζ λογοτεχνίας, ο Αλτάν προσεγγίζει το ευρύ κοινό, όμως με τρόπο ανατρεπτικό. Διότι αμφισβητεί στερεότυπα και βεβαιότητες ώστε να το ευαισθητοποιήσει εντέλει τόσο σε ζητήματα δημοκρατικής λειτουργίας της κοινωνίας όσο και στην πολιτική και ηθική ευθύνη της κρατικής εξουσίας.
Στις 3 Μαΐου, την Ημέρα της Ελευθερίας του Τύπου και ενώ οι Τούρκοι δημοσιογράφοι διαμαρτύρονταν για τις επιθέσεις του καθεστώτος ενάντια στα ΜΜΕ, ο Αλτάν έκανε στην Κων/πολη (Ιστανμπούλ) μια καίρια ομιλία. Εκεί σημείωνε ότι το 99% του Τύπου παραποιεί την αλήθεια επειδή υφίσταται ασφυκτικές πιέσεις από την κυβέρνηση, τους μεγαλοεκδότες και ένα απολύτως κατευθυνόμενο αναγνωστικό κοινό. Η πλειονότητα των δημοσιογράφων, έλεγε, θυσιάζουν τις αρχές του επαγγέλματός τους στο όνομα του εθνικού συμφέροντος ενώ το χρέος τους είναι να δημοσιεύουν την αλήθεια στο όνομα του κοινωνικού συνόλου. Αυτό το χρέος αισθάνεται και ο πρωταγωνιστής του και αφηγητής, στο μυθιστόρημα Το τελευταίο παιχνίδι. Είναι ένας πεζογράφος ο οποίος φτάνει να διαπράξει φόνο προκειμένου να βάλει τέλος στην εκδικητική μανία, στην πόλωση και στον φόβο που δηλητηριάζουν την κοινωνία μιας κωμόπολης. Μια κοινωνία όπου η άρχουσα τάξη επιβάλλει (και ο λαός αποδέχεται) τον νόμο της ζούγκλας. Κάτι ανάλογο έγραφε ο Αλτάν τον Δεκέμβριο του 2012 με ένα άρθρο-κόλαφο για τον Ερντογάν, στη φιλελεύθερη αριστερή εφημερίδα Ταράφ, και… τον ξήλωσαν.
Στο μυθιστόρημα, ο αναγνώστης γνωρίζει ότι του μιλάει ένας φονιάς, αλλά μονάχα στις τελευταίες σελίδες μαθαίνει την ταυτότητα του θύματος. Στο μεταξύ, ο αφηγητής ανατρέχει σε όσα τον οδήγησαν στον φόνο. Τα αίτια δεν ήταν τα φανερά πολιτικά ψέματα, κι ας παραπέμπουν τα γεγονότα στην όλο και οξύτερη σύγκρουση των οπαδών του Ερντογάν με τους Κεμαλιστές. Τα αίτια ήταν οι κρυφές κοινωνικές αλήθειες, που η εξουσία οφείλει να τις λαβαίνει υπόψη της.
Για τον Αλτάν λοιπόν, ο δημοσιογράφος είναι αυτός που φωτίζει τις σκοτεινές πλευρές της πραγματικότητας ενώ ο συγγραφέας είναι αυτός που τις ψυχανεμίζεται πριν εκδηλωθούν: «Πρέπει να είναι θαρραλέος αλλά και θρασύς» μου έλεγε χθες. «“Σκοτώνει” αποκαλύπτοντας τις αδυναμίες των ανθρώπων. Είναι ένας προφήτης που παρακολουθεί την κοινωνία χωρίς να μπορεί να αποδείξει ότι είναι προφήτης. Σκεφθείτε ότι αυτά που περιέγραψα στο Τελευταίο Παιχνίδι, τα είδαμε αργότερα να συμβαίνουν στην κοινωνική έκρηξη με αφορμή την υπόθεση του Πάρκου Γκεζί».
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
«Οι γυναίκες είναι το κλειδί»
Ο Αλτάν προκάλεσε αίσθηση το 1995, με το πολιτικό σχόλιο «Ατακούρντ» – αναφορά στον τίτλο Ατατούρκ του Κεμάλ – όπου υπερασπιζόταν τα δίκαια του κουρδικού λαού και στηλίτευε τον σαρωτικό τουρκικό εθνικισμό χρησιμοποιώντας την ειρωνική αντιστροφή παραδείγματος. Μετά απ’ αυτό απολύθηκε από την εφημερίδα Μιλιέτ και καταδικάστηκε σε 20μηνη φυλάκιση και πρόστιμο. Το 2008, πάλι βρέθηκε στα δικαστήρια, αυτή τη φορά μετά από μήνυση του μικρού ακροδεξιού Κόμματος της Μεγάλης Ενωσης, για το άρθρο «Ω! αδελφέ μου», «σχετικά με τα θύματα της γενοκτονίας των Αρμενίων». Στο καινούργιο μυθιστόρημά του υπερασπίζεται μια άλλη παρεξηγημένη κοινωνική ομάδα: τις γυναίκες, «που όμως είναι το κλειδί».
Ολες οι ηρωίδες του παρουσιάζονται να διεκδικούν το δικαίωμά τους στη σαρκική απόλαυση, κάτι που υπογραμμίζει ο συγγραφέας με μια ακατάσχετη ψυχογραφία τους. «Αυτή είναι η αλήθεια στις πόλεις, αλλά λιγότερο στα χωριά της Ανατολίας», παραδέχτηκε στην «Εφ.Συν.». Ωστόσο οι δύο πρωταγωνίστριες που πέφτουν στο κρεβάτι του αφηγητή επιτρέπουν και μια αλληγορική ανάγνωση, καθώς αντιπροσωπεύουν τις αλληλοσυγκρουόμενες ταυτότητες της πατρίδας του: την παραδοσιακή, «των ατομικών ορίων και των θρησκευτικών κανόνων», και τη σύγχρονη, «της ατομικής ανεξαρτησίας και της εξωστρέφειας». Η αυταρχική, δηκτική και ανάλγητη Καμιλέ χανούμ, την οποία όλοι φοβούνται, είναι η σύζυγος του προύχοντα που επιμένει στη διατήρηση των προνομίων του και αντιμάχεται κάθε αλλαγή. Η ανασφαλής, προσηνής και πληγωμένη Ζουχάλ, στην οποία όλοι υποκύπτουν, είναι ερωτευμένη με τον αλαζονικό δήμαρχο Μουσταφά, όμως αυτός, σαν άλλος Ερντογάν, άλλοτε την απορρίπτει και άλλοτε την καλεί ενόσω οραματίζεται τον ολοκληρωτικό και επικερδή εκμοντερνισμό της κωμόπολης. «Εάν επιχειρήσει κανείς να υποχρεώσει τον γυναικείο πληθυσμό να κάνει μια θρησκευτική στροφή» σχολιάζει ο Αλτάν, «είναι σίγουρο ότι θα ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος»!
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Ο Ερντογάν
«Αισθάνομαι πως η Τουρκία βρίσκεται στα πρόθυρα ενός μεγάλου κακού», προβλέπει ο Αλτάν. «Δεν ξέρω ποιο θα είναι, βλέπω όμως να φουντώνει το κοινωνικό μίσος και ξέρω ότι αυτό είναι ένα βαρίδι που την εμποδίζει να προχωρήσει».
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, ο πραγματικός κυρίαρχος στην Τουρκία ήταν ο στρατός, γι’ αυτό και ο Αλτάν και άλλοι δημοσιογράφοι ίδρυσαν την Ταράφ, που πουλούσε μόνο 50.000 φύλλα, αλλά κατάφερε να τον υπονομεύσει και να ταρακουνήσει τα πράγματα. Οι Κεμαλιστές τού προσάπτουν ωστόσο ότι με την κάλυψή του η Ταράφ δημοσίευσε απόρρητα έγγραφα που διευκόλυναν τις καταδίκες στρατιωτικών στις αμφιλεγόμενες δίκες για συνωμοσία που έστησε ο Ερντογάν (υπόθεση Μπαλιόζ κ.ά.) για να απομακρύνει τους εχθρούς του. «Από το 2011» διευκρινίζει ο Αλτάν «ο Ερντογάν έδειξε αλαζονεία και φάνηκε ότι επιθυμεί να γίνει δικτάτορας. Τώρα προσπαθεί να ελέγξει και τη Δικαιοσύνη. Ο στρατός έχει χάσει την πρωτοκαθεδρία. Ο Ερντογάν στρέφεται προς τη Ρωσία και την Κίνα και δεν τον ενδιαφέρει πια η δημοκρατία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ούτε και η Ε.Ε. θα ήθελε ως μέλος της μια τέτοια Τουρκία. Και δυστυχώς σ’ αυτό το τοπίο, η τουρκική Αριστερά δεν βοηθά διότι έχει πάρει στροφή εθνικιστική αντί διεθνιστική…»
Της Μικέλας Χαρτουλάρη
mikela.loximatia@gmail.com
http://www.efsyn.gr/?p=198042
