27 Απριλίου 2014

«Τι θέλει πραγματικά το Ιράν»

Χέρι ισότιμης συνεργασίας προς τη Δύση, αλλά και τον αραβικό κόσμο τείνει το Ιράν, με λυδία λίθο την οριστική επίλυση του προβλήματος του πυρηνικού του προγράμματος. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ, περιγράφει σε εισήγησή του στο ιρανικό κοινοβούλιο (δημοσιεύουμε περίληψη) τους βασικούς άξονες της θεώρησης της χώρας του για τις διεθνείς σχέσεις και ζητάει από τη Δύση να αδράξει τη μοναδική ευκαιρία που παρουσιάζεται σήμερα, για να υπογραφεί οριστική συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα, το οποίο τονίζει πως είναι αποκλειστικά για ειρηνική χρήση.
Επιμέλεια: N.Z.

Το Ιράν δεν ενδιαφέρεται να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και είναι πεπεισμένο ότι αυτά τα όπλα δεν ενισχύουν την ασφάλειά του. Επομένως, οι συνομιλίες που διεξάγονται δεν αντιμετωπίζουν ανυπέρβλητα εμπόδια

Του Μοχάμεντ Τζαβάντ Ζαρίφ, υπουργού Εξωτερικών της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν

Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου σηματοδότησε την κατάλυση του διπολισμού, όμως η νέα τάξη πραγμάτων δεν έχει ακόμη αναδυθεί. Την τελευταία 20ετία συμβαίνουν μεγάλες αλλαγές στις διεθνείς σχέσεις και, παράλληλα με την προβολή ισχύος και τις πολεμικές συγκρούσεις, αναβαθμίζονται η οικονομία, η τεχνολογία και ο πολιτισμός, ως παράγοντες σημαντικής επιρροής. Στην πορεία για έναν πολυπολικό κόσμο ενισχύεται η σημασία των διεθνών κανόνων και της συναίνεσης.


Το Ιράν, ως περιφερειακή δύναμη, έχει ιδιαίτερη θέση μέσα σε αυτήν την εποχή των μεγάλων αλλαγών στο παγκόσμιο στερέωμα, δεδομένης της γεωγραφικής του θέσης, του μεγέθους του και της πολιτιστικής του κληρονομιάς. Η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν μπορεί να συνεισφέρει ενεργά στην αποκατάσταση της περιφερειακής ειρήνης, ασφάλειας και σταθερότητας και να παίξει καταλυτικό ρόλο σε αυτή τη μεταβατική περίοδο των διεθνών σχέσεων.

Ως αρχαία κοινωνία, με εθνικό και θρησκευτικό πλουραλισμό και γλωσσικές μειονότητες, το Ιράν αποτελεί μοντέλο συνύπαρξης και το κατάφερε, ενώ η χώρα βρίσκεται στο επίκεντρο μιας γεωστρατηγικής περιοχής, ιστορικά πεδίο ανταγωνισμού μεγάλων δυνάμεων, με επεμβάσεις και στρατιωτικές συγκρούσεις. Και είναι σημαντικό ότι μέσα σε αυτό το περιβάλλον, πήραμε πρωτοβουλίες όπως η πρόταση του (πρώην) προέδρου Μοχαμάντ Χαταμί για τον «Διάλογο μεταξύ των πολιτισμών» και η πρόσφατη, του προέδρου Χασάν Ροχανί, για «έναν κόσμο ενάντια στη βία και τον εξτρεμισμό», που υιοθετήθηκε από την Γ.Σ. του ΟΗΕ.

Η χρόνια αναταραχή, η αστάθεια και η βία στην ευρύτερη Μέση Ανατολή έχει επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω παρατεταμένων εξωτερικών επεμβάσεων, με πιο σημαντικές το Αφγανιστάν και το Ιράκ. Από το 2011, την πολιτική αναταραχή στον αραβικό κόσμο και την αιματηρή συνέχεια, που αρχικά ονομάστηκε από ορισμένους, «αραβική άνοιξη» και από άλλους «ισλαμική αφύπνιση», εμφανίστηκε ένας νέος παράγοντας αποσταθεροποίησης. Η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί για κάποιο διάστημα, αλλά η κατεύθυνση που θα πάρει τελικά αυτή η διαδικασία παραμένει εξαιρετικά απρόβλεπτη.

Η πολύχρονη σκιά, που εξακολουθεί να υπάρχει, στις σχέσεις Ιράν-ΗΠΑ -και η οποία επιδεινώθηκε από την πυρηνική περιπλοκή- έχει επίσης επιβαρύνει τις σχέσεις του Ιράν με τα γειτονικά του κράτη. Ταυτόχρονα, καταγράφεται άνοδος του εξτρεμισμού σε Αφγανιστάν, Ιράκ, Λίβανο και Συρία, με καθαρή αντι-ιρανική, αντι-σιιτική πλατφόρμα. Μια καλά οργανωμένη εκστρατεία προωθεί την ισλαμοφοβία, την ιρανοφοβία και τη σιιτοφοβία και μια εικόνα του Ιράν ως απειλή για την περιφερειακή ειρήνη και ασφάλεια. Ταυτόχρονα, υποστηρίζουν και εξοπλίζουν τα αντι-ιρανικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων των Ταλιμπάν και άλλων εξτρεμιστών.

Μετριοπάθεια και ελπίδα

Μέσα σε αυτό τον διεθνή περίγυρο, ο Ροχανί κέρδισε απέναντι σε πέντε συντηρητικούς υποψήφιους μια αποφασιστική νίκη στις εκλογές του Ιουνίου, με 51% και μεγάλη (73%) λαϊκή συμμετοχή, που δείχνει ότι ξεπεράστηκαν οι διχασμοί του παρελθόντος. Η πολιτική του, της συνετούς μετριοπάθειας και ελπίδας, αποτελεί σημείο καμπής στην πολιτική ζωή του Ιράν.

Οι θέσεις του για τη διεθνή πολιτική βασίστηκαν σε μια νηφάλια κριτική, από θέση αρχών, για τα τελευταία οκτώ χρόνια διακυβέρνησης και υποσχέθηκε αλλαγές, με βάση μια ρεαλιστική κατανόηση της σύγχρονης διεθνούς πραγματικότητας, τις εξωτερικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ισλαμική Δημοκρατία και τα αναγκαία βήματα που πρέπει να γίνουν για να ομαλοποιηθούν οι σχέσεις της χώρας με τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό το όραμα στοχεύει να απομακρύνει το Ιράν από τη λογική της αντιπαράθεσης και να προσεγγίσει τον διάλογο, την εποικοδομητική αλληλεπίδραση και την κατανόηση, με διαφύλαξη της εθνικής του ασφάλειας σε μια πορεία για μακροχρόνια ανάπτυξη.

Η δέσμευση του Ροχανί σε αυτή τη διαδικασία απαιτεί διάλογο με τα άλλα κράτη σε καθεστώς ισοτιμίας και αμοιβαίου σεβασμού που θα εξυπηρετεί κοινά συμφέροντα. Απαιτεί όλοι οι συμμετέχοντες να καταβάλουν σοβαρές προσπάθειες για να μειωθούν οι εντάσεις, να χτιστεί εμπιστοσύνη και να επιτευχθεί η ύφεση.

Η πολυμερής πολιτική θα έχει κεντρικό ρόλο στις διεθνείς σχέσεις της χώρας. Θα συμπεριλαμβάνει ενεργή συμβολή και υποστήριξη σε διεθνείς συμμαχίες που προωθούν την ειρήνη και τη σταθερότητα, ενώ παράλληλα θα στηρίξουμε τις αξίες μας, την ιρανική-ισλαμική κουλτούρα, τη γλώσσα μας και την ισλαμική δημοκρατική διακυβέρνηση. Επίσης, το Ιράν θα συνεχίσει να υποστηρίζει τους καταπιεσμένους λαούς, ειδικά τους Παλαιστίνιους.

Ο δρόμος προς τα εμπρός

Με δεδομένες τις πιεστικές προκλήσεις, θέσαμε ορισμένους επείγοντες στόχους. Προτεραιότητα είναι να μειωθεί και τελικά να ηττηθεί η διεθνής αντι-ιρανική εκστρατεία που έχει για αιχμή του δόρατος το Ισραήλ και τους Αμερικανούς «ευεργέτες» του, που στοχεύουν στην απονομιμοποίηση της Ισλαμικής Δημοκρατίας με κύριο όχημα την «κρίση» γύρω από το πυρηνικό μας πρόγραμμα που είναι για ειρηνική χρήση. Πρόκειται για μια «κρίση» κατασκευασμένη εξ ολοκλήρου γιαυτό και αναστρέψιμη.

Αυτός είναι και ο λόγος που ο Ροχανί έσπευσε να εμπλακεί στις συνομιλίες με τις 5 + 1 δυνάμεις (Κίνα, Γαλλία, Ρωσία, Βρετανία, ΗΠΑ και Γερμανία), ώστε να βρεθεί κοινός τόπος και να επιτευχθεί μια οριστική συμφωνία που θα διασφαλίζει τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων αλλά και τα επιστημονικά μας επιτεύγματα, θα τιμάει τα δικαιώματά μας όπως καθορίζονται από τις διεθνείς συνθήκες και θα θέσει τέλος στις άδικες κυρώσεις που μας επέβαλαν ξένες δυνάμεις.

Το Ιράν δεν ενδιαφέρεται να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και είναι πεπεισμένο ότι αυτά τα όπλα δεν ενισχύουν την ασφάλειά του. Επομένως, οι συνομιλίες που διεξάγονται δεν αντιμετωπίζουν ανυπέρβλητα εμπόδια. Οι μόνες απαιτήσεις είναι να υπάρχει πολιτική βούληση να καταλήξουν οι διαπραγματεύσεις θετικά, όπως αναφέρθηκε και στη Γενεύη, «μια συμφωνία που θα διασφαλίζει μια μακροχρόνια περιεκτική λύση και ότι το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα θα είναι αποκλειστικά για ειρηνικούς σκοπούς». Η γρήγορη κατάληξη και επίλυση του προβλήματος θα ανοίξει νέους διπλωματικούς ορίζοντες.

Το Ιράν θα προσπαθήσει να επιλύσει ανοιχτά θέματα με τον υπόλοιπο κόσμο, ιδίως με τις γειτονικές του χώρες. Θα επιδιώξουμε να ληφθούν μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και η συνεργασία με τις χώρες της περιοχής θα είναι στην κορυφή της περιφερειακής μας πολιτικής ατζέντας.Το Ιράν, ως υπεύθυνη περιφερειακή δύναμη, θα συμμετάσχει ενεργά στην καταπολέμηση και την απομόνωση του εξτρεμισμού και της βίας, μέσα από διμερείς, ή πολυμερείς συνεργασίες. Ειδικά με τις ΗΠΑ θα διαχειριστούμε τις σχέσεις μας με στόχο τη σταδιακή αποκλιμάκωση των μεταξύ μας εντάσεων, ενώ θα αναζωογονήσουμε και θα διευρύνουμε τις σχέσεις μας με τα ευρωπαϊκά κράτη. Η ομαλοποίηση πρέπει να βασίζεται στις αρχές του αμοιβαίου σεβασμού και συμφέροντος. Θα διευρύνουμε επίσης τις φιλικές σχέσεις με άλλες μεγάλες δυνάμεις, όπως η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία και θα αξιοποιήσουμε την προεδρία μας στο Κίνημα των Αδεσμεύτων (έως το 2015) για την εδραίωση της παγκόσμιας ειρήνης και ευημερίας.

Ο ιρανικός λαός με τη μαζική του συμμετοχή στις προεδρικές εκλογές και η αποφασιστική του επιλογή έχει παράσχει ένα μοναδικό παράθυρο ευκαιρίας στη νέα κυβέρνηση και στον κόσμο για μια πορεία ελπίδας.

Η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν είναι αποφασισμένη να τιμήσει αυτή την επιλογή των πολιτών, που θα έχει αναμφίβολα τεράστιο διεθνή αντίκτυπο. Για να επιτύχει αυτή η προσπάθεια είναι επιτακτικό για τα άλλα κράτη να αποδεχτούν την πραγματικότητα, τον επιφανή ρόλο του Ιράν στη Μέση Ανατολή και πέραν αυτής, να αναγνωρίσουν τα νόμιμα εθνικά του δικαιώματα, συμφέροντα και τις ανησυχίες του για θέματα ασφαλείας και να κατανοήσουν και να σεβαστούν τις ευαισθησίες του ιρανικού έθνους ειδικά σε θέματα αξιοπρέπειας, ανεξαρτησίας και επιτευγμάτων. Η Δύση γενικά και ειδικά οι Αμερικανοί πρέπει να διαφοροποιήσουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται το Ιράν και τη Μέση Ανατολή, να κατανοήσουν την πραγματικότητα της περιοχής και να αποφύγουν τα λάθη του παρελθόντος. Τόλμη και ηγεσία απαιτούνται για να αδράξουμε αυτή την ιστορική ευκαιρία που μπορεί να μην εμφανιστεί ξανά. Η ευκαιρία αυτή δεν πρέπει να χαθεί.