Σπύρος Λίτσας Αν η Ευρωπαϊκή Ενωση ήταν σκάφος θαλάσσης, θα ήταν
κρουαζιερόπλοιο σύντομων διαδρομών κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών
μηνών. Κι αυτό γιατί δεν είναι προγραμματισμένη ούτε και διατεθειμένη να
αντιμετωπίζει θύελλες, αν και αρέσκεται στο να σπέρνει ανέμους. Από τον
τρόπο που η Ε.Ε. χειρίστηκε τη σερβοκροατική διένεξη αμέσως μετά το
τέλος του Ψυχρού Πολέμου μέχρι την προσέγγισή της στην οικονομική κρίση
του Νότιου Αξονα μετά το 2008 και τώρα τη ρωσο-ουκρανική διένεξη, οι
Βρυξέλλες υπενθυμίζουν σε όλους μας ότι το Ode to Joy μπορεί να
ακούγεται μόνο κάτω από λαμπερούς ουρανούς. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, ακόμα και στην πλέον ειδυλλιακή εκδοχή της, που προσπαθεί να κρύψει τον πολιτικό λειτουργισμό που εμπεριέχεται στον πυρήνα της, αναγνωρίζει ότι δεν οικοδομήθηκε πάνω σε στέρεες πολιτικές βάσεις. Στην ουσία αποτελεί ένα πετυχημένο πείραμα εμπορικής και οικονομικής συνεργασίας που μέσω της αλληλεξάρτησης που παράγει στις γαλλογερμανικές σχέσεις έχει απομακρύνει τις συγκρουσιακές προεκτάσεις σκληρής τριβής στο εσωτερικό του ευρωπαϊκού χώρου. Η αντίληψη της Ευρώπης, όμως, για τις διεθνείς σχέσεις δεν είναι συλλογική.
Αν και τα τελευταία χρόνια μέσω των θεσμικών προνοιών της Συνθήκης της Λισαβόνας διενεργούνται προσπάθειες ώστε η Ευρωπαϊκή Ενωση να αποκτήσει κοινή φωνή και κοινό βηματισμό γύρω από τα διεθνή ζητήματα, αυτό υπερβαίνει τις πραγματικές προοπτικές του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Τα ετερογενή συμφέροντα που οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις διαχειρίζονται οδηγούν την Ευρώπη σε αδυναμία να αντιληφθεί τη μεγάλη εικόνα και ανάλογα να διαδραματίσει θετικό ρόλο σε έναν κόσμο που διαρκώς γίνεται ολοένα και πιο περίπλοκος, με λιγότερες ευκαιρίες και φυσικές πλουτοπαραγωγικές πηγές στο κόκκινο. Το σημαντικό, όμως, στην όλη εξίσωση είναι ότι αυτή η ετερογένεια είναι απολύτως φυσιολογική.
Το μη φυσιολογικό είναι η ιδεαλιστική ταυτοσημία στόχων και σκοπών που υφίσταται μόνο στο πολιτικό λεξιλόγιο της ηγεσίας των Βρυξελλών και προβάλλεται ως το επόμενο βήμα ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Υπό ποιες προϋποθέσεις, ποιες πολιτικές συμφωνίες; Κανείς δεν έχει διάθεση να μπει στην ουσία προτιμώντας μιας κενού περιεχομένου συνθηματολογία για μια κάποια «περισσότερη Ευρώπη». Επίσης, μη φυσιολογικό είναι το γεγονός ότι η Ευρώπη δεν θέλει να συζητήσει για τα ζητήματα δυσλειτουργίας της.
Αντ’ αυτού προβάλλει μια ωραιοποιημένη εικόνα για τον εαυτό της, που δεν έχει την παραμικρή σχέση με την πραγματικότητα, κάτι που γίνεται πλέον αισθητό από τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και γι’ αυτό στις επερχόμενες ευρωεκλογές οι Ευρωπαίοι πολίτες θα στραφούν μαζικά προς ευρωσκεπτικιστικούς πολιτικούς σχηματισμούς που κι αυτοί εξαντλούνται σε μια στείρα αντίθεση με την Ευρωπαϊκή Ενωση δίχως βελτιωτικές προτάσεις για το ενωσιακό πείραμα.
Βρισκόμαστε σε αδιέξοδο. Η Ευρώπη γερνά. Τι σημαίνει αυτό; Οτι περνά σε φάση παρακμής σε όλα τα επίπεδα. Η ακύρωση του ευρωπαϊκού Κοινωνικού Συμβολαίου δεν επιτρέπει στο να εισέλθουμε σε μια νέα κατάσταση baby boom ώστε να διασωθούν το κοινωνικό κράτος και οι συνθήκες συλλογικής συνοχής. Η Ευρώπη χάνει τον ανταγωνισμό στις νέες τεχνολογικές εξελίξεις. Αυτή τη στιγμή στο διεθνές στερέωμα οι ΗΠΑ, η Ινδία, το Ισραήλ και οι δυναμικές τεχνολογίες της Απω Ανατολής διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Η Ευρώπη έχει ξεχάσει πώς να παράγει πρωτογενή πλούτο. Κι αυτό γιατί τα κράτη της ευρωζώνης είναι υποχρεωμένα να ακολουθούν μια γενική πολιτική που εκπορεύεται από τις Βρυξέλλες και κάνει τα κράτη της Ε.Ε. δυσκίνητα, εγκλωβισμένα σε μια ακατανόητη νεο-σοβιετική γραφειοκρατία. Τέλος, η Ευρώπη έχει ξεχάσει πως, όταν παίζεις διαρκώς με τη φωτιά της διεθνούς πολιτικής, θα πρέπει να γίνεις είτε ικανός να αντιμετωπίζεις τις φωτιές, είτε ικανότερος στο να τις σβήνεις. Γιατί αργά ή γρήγορα η φωτιά που καίει στην πίσω αυλή σου θα ξεφύγει από τον όποιο έλεγχο και θα σε εγκλωβίσει στον καταστροφικό πυρήνα της.
Σπύρος Ν. Λίτσας
