Κύπρος:Το σχέδιο ΑΝΑΝ του «τότε και του τώρα»

Αλέξανδρος Τάρκας. Η εντυπωσιακή ανακίνηση του Κυπριακού αναβιώνει την αντιπαράθεση πολιτικών και δημοσιολόγων με θεωρίες αφενός περί απαράδεκτου νέου Σχεδίου Ανάν και αφετέρου περί μαγευτικού, ιδανικού συμβιβασμού.

Στην πραγματικότητα, αμφότερες οι εκδοχές είναι πρόωρες και αστήρικτες, γιατί βρισκόμαστε στην εκκίνηση, χωρίς συζητήσεις ουσίας. Στην ιστορία του Κυπριακού, λόγω της πολυπλοκότητάς του, οι όποιες συμφωνίες και τα όποια σχέδια απαιτούν μακρύ χρόνο και δεκάδες παραλλαγές. Τα τρία χρόνια διαπραγματεύσεων για τις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου 1977-79, οι ετήσιες συζητήσεις πριν και μετά τη Δέσμη Ιδεών Γκάλι του 1992 και οι τέσσερις αναθεωρήσεις του Σχεδίου Ανάν από τον Νοέμβριο 2002 έως τον Απρίλιο 2004 προοιωνίζονται τη διάρκεια και τις διακυμάνσεις του διαλόγου του 2014.
Οι συνθήκες της συνάντησης Σαμαρά - Αναστασιάδη την Παρασκευή και των χθεσινών συνομιλιών Αναστασιάδη - Ερογλου διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό από τις αντίστοιχες του Σχεδίου Ανάν πριν από 10-12 χρόνια. Τότε η Κυπριακή Δημοκρατία δεν ήταν μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ενώ τώρα έχει φωνή. Τότε η Μεγαλόνησος ζούσε (έστω ελέω ρωσικών και σερβικών κεφαλαίων) οικονομική ευμάρεια, ενώ τώρα ζει παγιδευμένη στην τρόικα. Τότε δεν υπήρχαν ελπίδες περί πλουτοπαραγωγικών πηγών, ενώ τώρα υφίσταται ρεαλιστική προοπτική εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου. Τότε ο Τ. Ερντογάν αποτελούσε ίνδαλμα της Δύσης για ένα μετριοπαθές Ισλάμ-γέφυρα προς την Ευρώπη, ενώ τώρα κάνει τα στραβά μάτια ή και ενισχύει τη συνεργασία Αλ Κάιντα και ακραίων μαχητών της Συρίας. Τότε η ΝΑ Μεσόγειος σφραγιζόταν από τη συμμαχία Τουρκίας - Ισραήλ, ενώ τώρα η Αθήνα και το Τελ Αβίβ έχουν κάνει ιστορικά βήματα πολιτικής, αμυντικής και ενεργειακής συνεργασίας. Τότε πρωταγωνιστούσαν οι Γλ. Κληρίδης και Τάσσος Παπαδόπουλος, ενώ τώρα προεδρεύει ο Ν. Αναστασιάδης. Τότε πρωθυπουργός μιας αναπτυσσόμενης (με «Greek statistics») Ελλάδας ήταν ο υποχωρητικός Κ. Σημίτης, ενώ τώρα επικεφαλής μιας χρεωμένης χώρας είναι ο -πολύ διαφορετικής ιστορίας- Αντ. Σαμαράς.

Λόγω και όλων αυτών των διαφορών, οι εξελίξεις θα εξαρτηθούν, στην αρχική φάση τους, από καινούργιους παράγοντες, όπως:

*Πρώτον, οι επισκέψεις, για πρώτη φορά από το 1960, Τουρκοκύπριου και Ελληνοκύπριου εκπροσώπου στην Αθήνα και την Αγκυρα αντίστοιχα.
*Δεύτερον, η στάση της Τουρκίας έναντι της (ανεπίσημης) ελληνικής πρότασης για συγκατάθεσή της στη συμμετοχή της Κύπρου στην PfP του ΝΑΤΟ, ώστε να διευκολυνθούν, σε αντάλλαγμα, οι σχέσεις της Αγκυρας με τις δομές ασφάλειας και άμυνας της Ε.Ε.
*Τρίτον, η θέληση ή μη της Αγκυρας να συνειδητοποιήσει ότι κλειδί της πόρτας προς την Ευρώπη είναι το Κυπριακό, όπως εύστοχα (σ.σ.: εξαίρεση στον κανόνα) σημειώνει ο Ευ. Βενιζέλος προς αρκετούς ομολόγους του.
*Τέταρτον, η διαλλακτικότητα της τουρκικής πλευράς για την Αμμόχωστο που, αντί (κατά τον Πρόεδρο Αναστασιάδη) χρήσιμης προϋπόθεσης επανάληψης των συνομιλιών εξελίχθηκε σε έναν από τους τελικούς στόχους.
*Πέμπτον, η μορφή της διεθνούς διάσκεψης (τετραμερής, πενταμερής ή πολυμερής) που θα κρίνει και την τελική λύση.

Και, αν τελικά υπάρχουν κάποιες ομοιότητες με το Σχέδιο Ανάν, βέβαιο είναι ότι κανένα νέο δημοψήφισμα δεν θα εγκρίνει την επανάληψη εκείνης της απίθανης διάταξής του περί παραμονής μέρους των κατοχικών στρατευμάτων σε ρόλο προσωρινής αστυνομικής δύναμης!