Του Σάββα Ιακωβίδη
- Τα τεράστια κοιτάσματα απαιτούν λύσεις σε κρίσεις και ηρεμία.
- Γιατί η Τουρκία, αίφνης, έκανε στροφή και δηλώνει ότι θέλει λύση στο Κυπριακό - Ο ρόλος των ΗΠΑ και οι κρίσεις στην περιοχή - Όποιος ελέγχει τα κοιτάσματα ελέγχει την κατάσταση στην Αν. Μεσόγειο
- Η ΕΠΑΝΕΝΑΡΞΗ των συνομιλιών ωραιοποιεί την εικόνα της Τουρκίας και επικαλύπτει την κατοχή της Κύπρου
Όλοι έχουν συμφέρον να λυθεί σύντομα το Κυπριακό, επειδή ήδη το Ισραήλ έχει αρχίσει την εμπορική εκμετάλλευση του φυσικού αερίου του. Αυτοί που έχουν άμεσο συμφέρον στην επίλυση του προβλήματος -για διαφορετικούς λόγους ο καθένας- είναι οι Αμερικανοί, η ΕΕ, το Ισραήλ, η Τουρκία, χωρίς να παραγνωρίζουμε και άλλους εταίρους μας - Γαλλία, Βρετανία, Κίνα και κυρίως η Ρωσία. Μέσα σε όλο αυτό το μεγάλο σκηνικό πρέπει να προστεθούν η «αραβική άνοιξη», η συριακή κρίση, η κατάσταση στην Αίγυπτο και στη Λιβύη, το Ιράν και το ατομικό πρόγραμμά του, οι Κούρδοι και οι προσπάθειές τους για κράτος. Κυρίως, τα επεκτατικά σχέδια της Τουρκίας και οι φιλοδοξίες της στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι ο Ερντογάν που δήλωσε κομπαστικά το 2010 ότι «η Αν. Μεσόγειος θα βλέπει συχνά τουρκικά πολεμικά πλοία».
Η κυπριακή βαρκούλα
Μέσα σε όλο αυτό το απίστευτο σκηνικό, αρμενίζει ή επιχειρεί να αρμενίσει η κυπριακή βαρκούλα. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επιδιώκει, λέγει, λύση στο Κυπριακό που θα είναι μια «win-win situation» (όλοι κερδισμένοι) για τους Έλληνες και τους Τούρκους, και με προεκτάσεις για τα γειτονικά κράτη. Προεκλογικά και μετεκλογικά, άπειρες φορές διακήρυξε πως θέλει μια λύση που να είναι βιώσιμη και λειτουργική επ’ ωφελεία όλων των Κυπρίων. Έτσι, με ισχυρότατη παρέμβαση και παρότρυνση των ΗΠΑ, κατά κύριο λόγο, όπως και των Βρετανών, της ΕΕ και του ΟΗΕ, Αναστασιάδης και Έρογλου κατέληξαν στην Κοινή Δήλωση, για την οποία ήδη εκφράζονται σοβαρότατες διαφωνίες, ανησυχίες και ενστάσεις.
Πώς θα εξελιχθούν οι συνομιλίες και αν θα καταλήξουν σε μια ελεύθερη συμφωνία, που θα τεθεί σε ταυτόχρονα χωριστά δημοψηφίσματα, θα φανεί πολύ σύντομα. Εκείνα που ήδη διαφάνηκαν στον ορίζοντα είναι τα τεράστια συμφέροντα που διακυβεύονται στην περιοχή εξαιτίας του φυσικού αερίου και του πετρελαίου, και για τα οποία όλοι οι μεγάλοι επέδειξαν ενδιαφέρον. Αυτό το ενδιαφέρον μορφοποιήθηκε, στην περίπτωση του Κυπριακού, σε θερμές παραινέσεις από ξένους ηγέτες προς τις δύο πλευρές, να προχωρήσουν με αποφασιστικότητα στην εξεύρεση λύσης.
Οι Αμερικανοί επέστρεψαν
Το πιο σημαντικό μήνυμα εστάλη από τον Αμερικανό Πρόεδρο Ομπάμα, που κάλεσε όχι μόνο σε σύντομη λύση, αλλά έθεσε και θέμα ΜΟΕ, με κυρίαρχο την επιστροφή της Αμμοχώστου. Η υποβολή είναι εμφανής: Το άνοιγμα της πόλης-φάντασμα θα τονώσει την ασθμαίνουσα κυπριακή οικονομία, θα εισρεύσουν δισεκατομμύρια και θα δημιουργηθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας, από τις οποίες θα επωφεληθούν Ε/κ και Τ/κ. Και, φυσικά, μια τέτοια πιθανότητα θα ανάψει το πράσινο φως για την έγκριση μιας πιθανής λύσης, εάν και εφόσον ανταποκρίνεται στις επιθυμίες των δύο πλευρών.
Γιατί οι Αμερικανοί, που μέχρι πριν από μερικά χρόνια άφηναν το πεδίο ελεύθερο στους Βρετανούς, επέδειξαν επ’ εσχάτων τόσο ζωηρό ενδιαφέρον για το Κυπριακό, την Κύπρο και την Ελλάδα, χωρίς να παραγνωρίζουμε τον ισχυρό σύμμαχό τους, το Ισραήλ; Για τρεις κυρίως, λόγους:
Πρώτον, η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής ανέκαθεν ήταν και είναι σφαίρα επιρροής των ΗΠΑ. Η επανεμφάνιση της Ρωσίας και ειδικά η ενεργός εμπλοκή της στη συριακή κρίση και η υποστήριξή της στο συριακό καθεστώς, καθώς και η στενή συνεργασία της με το Ιράν προκάλεσε την αμερικανική πολιτική και συμφέροντα.
Δεύτερον, η «αραβική άνοιξη» και οι αρνητικές παρενέργειές της -Αίγυπτος, Λιβύη, Υεμένη, Ιορδανία, Λίβανος- ενταφίασαν οριστικά το γνωστό όραμα του Μπους του νεότερου για μιαν Ευρύτερη Μέση Ανατολή, οικοδομημένη πάνω σε δυτικές δημοκρατικές αξίες και αρχές.
Τρίτον, η ανακάλυψη τεράστιων ποσοτήτων φυσικού αερίου στη Λεκάνη της Λεβαντίνης -από την Κρήτη μέχρι την Κύπρο και τις ακτές του Λιβάνου και του Ισραήλ- ενεργοποίησε το αμερικανικό ενδιαφέρον και για έναν τέταρτο λόγο: Η παρατεταμένη ψυχρότητα στις σχέσεις δύο συμμάχων των ΗΠΑ, Τουρκίας και Ισραήλ, είναι βλαπτική για τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή.
Ποια είναι η αμερικανική πολιτική φιλοσοφία; Οι ΗΠΑ επιθυμούν επίλυση κρίσεων και διαφορών στην περιοχή, ιδιαίτερα στην Αν. Μεσόγειο, ώστε αυτή να καταστεί θάλασσα ειρήνης και συνεργασίας, για να διασφαλιστούν καλύτερα τα συμφέροντά τους. Το Κυπριακό είναι μία παγωμένη κρίση που διαρκεί εδώ και 40 χρόνια. Θεώρησαν πως είναι πιο εύκολο να αρχίσουν από εδώ, πριν ασχοληθούν με το Σκοπιανό, το Κουρδικό και το Παλαιστινιακό.
Η συνδρομή της ΕΕ
ΜΕΣΑ σε αυτό το πλαίσιο ήταν και είναι απαραίτητη η συνδρομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έστω και αν στην περίπτωση της ουκρανικής κρίσης, η επισκεφθείσα και την Κύπρο Υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Βικτώρια Νιούλαντ, φέρεται να της είπε «να πάει να γ****θεί». Η Κύπρος είναι κράτος-μέλος της ΕΕ, αλλά δεν είναι αυτός ο λόγος της εμπλοκής της Ένωσης στην ενίσχυση των προσπαθειών για λύση. Ο κυριότερος λόγος είναι ότι διά του Κυπριακού και, συνακόλουθα, του ισραηλινού φυσικού αερίου, η ΕΕ θα έχει μιαν εναλλακτική διέξοδο έναντι της Ρωσίας που, διά της Gazpron, ελέγχει τη ροή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Μια τέτοια προοπτική, δηλ. η προμήθεια της ΕΕ με ισραηλινό και κυπριακό φυσικό αέριο ενδιαφέρει και τις ΗΠΑ, που θα ήθελαν να δουν να σπάζει το ρωσικό μονοπώλιο και εξ αυτού να αποδυναμώνεται η ρωσική ενεργειακή λαβίδα κατά της Ευρώπης. Όμως, από καιρό, και εδώ και σε δημοσιεύματα του αμερικανικού, του βρετανικού, του ισραηλινού και του τουρκικού Τύπου τέθηκε ένα ενεργειακό δίλημμα, που αφορά αμεσότατα και την Κύπρο: Ένας πιθανός αγωγός να περάσει από το κοίτασμα Λεβιάθαν προς το λιμάνι Τσεϊχάν της Τουρκίας και από εκεί προς την Ευρώπη; Ή ο αγωγός να περάσει από την Κύπρο προς την Ελλάδα και την Ευρώπη; Όλοι προκρίνουν τη δεύτερη λύση ως πολύ δαπανηρή, γι’ αυτό και επιμένουν στην πρώτη.
Το ναρκοπέδιο της Τουρκίας
ΓΙΑ να περάσει αγωγός από τα ισραηλινά κοιτάσματα προς την Τουρκία πρέπει να ζητηθεί η άδεια της κυπριακής κυβέρνησης. Όμως υπάρχει το άλυτο κυπριακό πρόβλημα, που δημιουργεί προσκόμματα. Κατ’ επανάληψη, Κύπριοι αρμόδιοι απέρριψαν κάθε ιδέα για αγωγό από τα κυπριακά ή ισραηλινά θαλασσοτεμάχια προς την Τουρκία, για κατανοητούς λόγους. Όμως, αίφνης, ο Πρόεδρος του ΔΗΣΥ και στη συνέχεια και άλλοι δεν απέκλεισαν ένα τέτοιο ενδεχόμενο σε περίπτωση επίλυσης του Κυπριακού. Το επιχείρημά τους, που παραγνώριζε πλήρως την εν δυνάμει ομηρία της Κύπρου στην Τουρκία, ήταν ότι η αξιοποίηση του φυσικού πλούτου θα μπορούσε να γίνει επ’ ωφελεία και με συνεργασία των χωρών της Αν. Μεσογείου, κυρίως της Τουρκίας.
Η Τουρκία, όμως, που δεν έχει ενεργειακό πλούτο αλλ’ είναι χώρα διαμετακόμισης ενέργειας προς την Ευρώπη, έχει άλλα σχέδια. Μόλις τον περ. Δεκέμβριο η κυβέρνηση Ερντογάν αποφάσισε να κατασκευάσει το μεγαλύτερο πλοίο του τουρκικού ναυτικού και όλων των ναυτικών στόλων της περιοχής. Η απόκτηση αυτού του αμφίβιου πλοίου πολλαπλής χρήσης, που θα στοιχίσει γύρω στο ένα δισεκ., ενδέχεται να ανατρέψει το ναυτικό ισοζύγιο στην Αν. Μεσόγειο.
Ήδη προκαλεί ανησυχίες τουλάχιστον στο Ισραήλ, που δεν θα επιτρέψει μια τέτοια ανατροπή. Ανησυχίες πρέπει να προκαλούνται και στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Ιδιαίτερα, αν ληφθεί υπόψη πως η πρώτη προτεραιότητα του τουρκικού ναυτικού, που θα ενισχυθεί προσεχώς με νέες μονάδες, είναι η υπεράσπιση των τουρκικών συμφερόντων στην Αν. Μεσόγειο, όπως ο νέος Τούρκος ναύαρχος Μποστάνογλου δήλωσε, μόλις τον περ. Σεπτέμβριο.
Ξένοι αναλυτές δεν αποκλείουν, στο προσεχές μέλλον, ένας νέος πόλεμος να εκραγεί όχι εξαιτίας του Παλαιστινιακού ή της Συρίας ή του Ιράν, αλλά για τα κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου στην Αν. Μεσόγειο. Η εκτίμησή τους είναι ότι, όποιος ελέγχει αυτά τα κοιτάσματα, θα μπορέσει να ελέγξει την κατάσταση στην περιοχή. Το Ισραήλ ήδη έχει σχηματίσει μια ισχυρή δύναμη προστασίας των κοιτασμάτων και εξεδρών του. Η Κύπρος απλώς φλυαρεί…
Γιατί η Τουρκία μαλάκωσε;
Ανταπόκριση της Χέλενα Σμιθ, στον βρετανικό «Γκάρντιαν» (10/2/2014), αναφέρει πως «Κύπριοι επίσημοι» (και ξέρουμε ποιοι είναι…) της επισήμαναν μια «σεισμική αλλαγή» στην Τουρκία. Δεν υπάρχει σεισμική αλλαγή, αλλά σοβαρά προβλήματα στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική της χώρας. Πέρα από τις γνωστές διαδηλώσεις αμφισβήτησης του Τούρκου Πρωθυπουργού, το δόγμα Νταβούτογλου περί «μηδενικών προβλημάτων» με τους γείτονες της Τουρκίας κατέρρευσε. Έτσι ο Ερντογάν, για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης αλλά και δημιουργίας μιας νέας, καλής δήθεν εικόνας της χώρας έναντι των ΗΠΑ, της ΕΕ και των χωρών της περιοχής, ανασυντάσσει και αναδιοργανώνει την εξωτερική πολιτική του.
Ακύρωσε τη συμφωνία με την Κίνα για την αγορά πυραύλων, θέμα που εξόργισε τους Αμερικανούς και το ΝΑΤΟ. Έκανε νέες κινήσεις προσέγγισης της ΕΕ. Αναγνώρισε κακούς υπολογισμούς στη συριακή κρίση και στις σχέσεις με την Αίγυπτο. Προήλθε σε συμφωνία με το Ισραήλ για τις αποζημιώσεις των θυμάτων του Μαβί Μαρμαρά. Αναζωογόνησε τις σχέσεις του με τις ΗΠΑ και δίνει την εντύπωση ότι η Τουρκία ξαναστρέφεται προς τη Δύση.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία φάνηκε να… μαλακώνει και στο Κυπριακό και επέδειξε προθυμία για λύση. Και για έναν άλλο, σπουδαιότερο λόγο: Εποφθαλμιά το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο της Κύπρου, γι΄ αυτό και επιμένει ότι η καλύτερη λύση για εξαγωγή του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη είναι ένας αγωγός μέσω Τουρκίας. Ο Ερντογάν προσπαθεί να κτίσει ένα νέο πρόσωπο και μια νέα εικόνα της χώρας του Αττίλα. Η επανέναρξη των συνομιλιών ωραιοποιεί αυτήν την εικόνα και επικαλύπτει το γεγονός ότι η Τουρκία εξακολουθεί να κατέχει τμήμα μιας χώρας-μέλους της ΕΕ, και να παραβιάζει θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες. Είναι άγνωστο αν και πού θα καταλήξουν οι συνομιλίες για το Κυπριακό. Όμως, η Τουρκία ανακτά ξανά σημασία και ήδη ενδέχεται να σημειωθεί μεγαλύτερη βελτίωση των σχέσεών της με το Ισραήλ.
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/101279
