Υπό φυσιολογικές συνθήκες το 2013 για την
περιοχή της Μέσης Ανατολής, θα μπορούσε να περάσει στην ιστορία ως η
χρονιά της Συρίας και της Αιγύπτου.Η κορύφωση των εχθροπραξιών ενός
εμφυλίου πολέμου που διανύει το τρίτο έτος, η απώλεια ελέγχου ενός
μεγάλου κομματιού στην επαρχία της Συρίας από τις δυνάμεις του Ασαντ και
η ανάκτησή τους ξανά τους τελευταίους δυο μήνες, η συμφωνία για
καταστροφή του χημικού οπλοστασίου, και κορύφωση του δράματος των
προσφύγγων αρκούν για να κρατήσουν στην πρώτη θέση του βάθρου της
παγκόσμιας ειδησεογραφίας έναν πόλεμο του οποίου τα χαρακτηριστικά είναι
καθαρά θρησκευτικά.Η Αίγυπτος για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά παραμένει στο διεθνές ειδησεογραφικό στερέωμα χάριν ενός πραξικοπήματος που ουδείς κατονόμασε από το εξωτερικό και που όπως όλα δείχνουν θα αποτελέσει τη διάδοχη κατάσταση στην μετά Μουμπάρακ εποχή, οδηγόντας τη χώρα μακριά από τα ζητούμενα της Αραβικής ’νοιξης και της εξέγερσης του 2011.
Ψηλά στη λίστα με τις χώρες που μονοπώλησαν το ενδιαφέρον και κυριάρχησαν στις εξελίξεις θα μπορούσαν να βρίσκονται επίσης η Υεμένη, λόγω της κλιμάκωσης της αντιπαράθεσης με την Αλ Κάιντα και των αυτονομιστικών τάσεων του Νότου, η Λιβύη για το απόλυτο χάος το οποίο χαρακτηρίζει την καθημερινότητα σε όλα τα επίπεδα, το Νότιο Σουδάν για την προέλαση των ανταρτών, και βεβαίως το Ιράκ όπου δέκα χρόνια μετά την επιχείρηση "απελευθέρωσης του Ιράκ" από τις αμερικανικές δυνάμεις, σουνίτες, σιίτες και Αλ Κάιντα μάχονται αλλήλους στο πλέον αδιέξοδο εμφυλιακό σκηνικό.
Αυτά βεβαίως αν δεν υπήρχαν δύο δυνάμεις που κατάφεραν με την επαναπροσέγγισή τους να θέσουν στο περιθώριο ή τουλάχιστον σε δεύτερη μοίρα, οτιδήποτε άλλο θεωρήθηκε είδηση βαρύνουσας σημασίας για τη χρονιά αυτή.
Ο λόγος βεβαίως για την προσέγγιση Ουάσιγκτον – Τεχεράνης. Μια ενέργεια η οποία σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην απόφαση του αμερικανού προέδρου Ομπάμα να προχωρήσει στην επαναχάραξη της πολιτικής των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.
Η λεπτή κόκκινη γραμμή που είχε θέσει για τη Συρία, ο Λευκός Οίκος και η υπέρβαση της οποίας θα οδηγούσε σε εμπλοκή των ΗΠΑ έφερε σαφέστατα σε δύσκολη θέση τον Ομπάμα και οι ενέργειές του ερμηνεύθηκαν αρχικά ως αδυναμία λήψης σημαντικών αποφάσεων. Ωστόσο, ο αμερικανός πρόεδρος απέδειξε ότι η πολιτικές επιβολής μέσα από τη χρήση στρατιωτικών μέσων, ανήκουν στο παρελθόν, εστιάζοντας σε πιο σύνθετες κινήσεις, οι οποίες αξίζει να σημειωθεί πως εφόσον δεν είχαν επιφέρει τα προσδοκόμενα, θα τραυμάτιζαν σοβαρά το κύρος του.
Στην πραγματικότητα ο Μπαράκ Ομπάμα χρησιμοποίησε ως όχημα, ένα χτύπημα από πλευράς των αμερικανικών δυνάμεων κατά του καθεστώτος της Δαμασκού ώστε να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στην προσέγγιση και τις σχέσεις με τη Μόσχα και την Τεχεράνη.
Ασχέτως των εντυπώσεων που άφησε η συνεργασία μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας στο θέμα της Συρίας, δεν αναμένεται κάποια εντυπωσιακή αλλαγή στις σχέσεις των δυο χωρών. Η ανταγωνιστηκότητα παραμένει το κυρίαρχο μεταξύ τους στοιχείο. Το Κρεμλίνο επιθυμεί να διαφυλάξει τα συμφέροντά του στην περιοχή και θα το πράξει ακόμα κι αν χρειαστεί να θυσιάσει τον Ασαντ προς χάριν μιας διάδοχης κατάστασης αποδεκτής - αν όχι από το εσωτερικό της Συριάς - τουλάχιστον από τη διεθνή κοινότητα.
Ο Μπαράκ Ομπάμα μέσα από το παζάρι του στρατιωτικού χτυπήματος στη Συρία επέλεξε επίσης, να στείλει ένα σαφές μήνυμα στο κατεστημένο του Λευκού Οίκου το οποίο διαχρονικά επηρρεάζει τις όποιες αποφάσεις των αμερικανών προέδρων αναφορικά με την εμπλοκή και τον τρόπο διαχείρησης διεθνών κρίσεων.
Η εκτίμηση που κυριαρχεί ως προς τα αποτελέσματα της αποφυγής του χτυπήματος είναι πως υπάρχει μια έντονη δυσαρέσκεια σε στελέχη τόσο από το περιβάλλον Ομπάμα αλλά κυρίως σε μια μερίδα γερουσιαστών. Η δυσαρέσκεια αυτή μπορεί να μην εκφράζεται για την ώρα ωστόσο, αναμένεται να αποτυπωθεί εφόσον ο αμερικανός πρόεδρος επιχειρήσει μια βαθύτερη προσέγγιση με την Τεχεράνη.
Ο πρόεδρος Ρουχανί είχε καταστήσει σαφές ό,τι επιθυμεί την επαναφορά της κανονικότητας στις σχέσεις με την Ουάσιγκτον και στο πλαίσιο είχε προχωρήσει σε μια σειρά από ενέργειες ήδη από την πρώτη στιγμή ανάληψης των καθηκόντων του.Η σημαντικότερη που σηματοδοτούσε και τη διάθεση συνεργασίας αναφορικά με το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης με αντάλλαγμα την άρση των εμπορικών και οικονομικών κυρώσεων, ήταν (όπως αποδεικνύεται από σημερινές αποκαλύψεις) το πάγωμα των σχέσεων με την τουρκική Halkbank.
Πρόκειται για την τουρκική τράπεζα που συνολικά τα τελευταία 3 χρόνια από τη συνεργασία και τις δραστηριότητες - μεταξύ Τούρκων πολιτικών κι επιχειρηματιών με στελέχη του περιβάλλοντος Αχμαντινετζάντ - στο εμπόριο φυσικού αερίου και πετρελαίου και τις πληρωμές σε χρυσό ξεπλύνε 87 δισεκατομμύρια ευρώ.Οταν τον περασμένο Ιούνιο ο Ρουχανί διέκοπτε το πρόγραμμα ξεπλύματος μέσω της Halkbank, έστελνε ένα σαφές μήνυμα προς την Ουάσιγκτον.
Σε μια ενέργεια διευκόλυνσης του Ιρανού προέδρου, ο οποίος θα βρισκόταν στη δύσκολη θέση να εξηγήσει στους γνωρίζοντες για το πρόγραμμα στο εσωτερικό της χώρας του, ΗΠΑ και Ε.Ε ζητούν τότε από την Τουρκία να σταματήσει το ιρανικό ξέπλυμα χρήματος με αγορές χρυσού από την εν λόγω τράπεζα. Το αίτημα από τους Δυτικούς που αξίζει να σημειωθεί, γνώριζαν αρκετά πρίν για το πρόγραμμα, ήρθε ένα μήνα μετά τη διακοπή των σχέσεων της Τεχεράνης με τους τούρκους πολιτικούς και επιχειρηματίες που εμπλέκονταν σε αυτό.
Η επαναπροσέγγιση ΗΠΑ – Ιράν δεν θα μπορούσε να μην επηρρεάσει διαμορφωμένες ισορροπίες και σχέσεις στην ευρύτερη περιοχή.Η πολιτική κρίση στην Τουρκία ως επακόλουθο των πρόσφατων αποκαλύψεων που σχετίζονται με τις εξυπηρετήσεις προς τον προκάτοχο του Ρουχανί, είναι η μια πλευρά του νομίσματος.
Η κρίση στις σχέσεις ΗΠΑ – Ισραήλ, αποτελεί μια ακόμα παράμετρο η οποία και εκφράζει τη δυσαρέσκεια της κυβέρνησης Νετανιάχου για τους χειρισμούς του αμερικανού προέδρου.Για τον ισραηλινό πρωθυπουργό όμως η έκφραση της δυσαρέσκειας ως προς την προσέγγιση Ομπάμα – Ρουχανί, αποτελεί και μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για την αποφυγή ουσιαστικών διαπραγματεύσεων στο παλαιστινιακό, θέμα για το οποίο πιέζει ο Λευκός Οίκος.
Μια απροσδόκητη εξέλιξη – αποτέλεσμα της προσέγγισης με την Τεχεράνη – ήταν και η ταύτιση απόψεων Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας και η κριτική που άσκησαν οι δύο αυτές χώρες στο πρόσωπο του αμερικανού προέδρου. Η ταύτιση ήταν τέτοια, που ο τύπος του Ισραήλ χαρακτήρισε δίχως αναστολές τη Σαουδική Αραβία ως το νέο σύμμαχο του Τελ Αβίβ.Τέλος, μια ακόμα παράμετρος της νέας σελίδας στις σχέσεις Αμερικής - Ιράν, είναι η διατήρηση στο παλάτι της Δαμασκού του Μπασάρ Αλ Ασαντ.
Η αποφυγή του χτυπήματος στη Συρία από πλευράς Ομπάμα και οι πιέσεις που δέχθηκε ο Ασαντ ώστε να αποδεχθεί την παράδοση και καταστροφή του χημικού οπλοστασίου του, έδωσαν πίστωση χρόνου σε μια προσωπικότητα που οφείλει την παραμονή του στην εξουσία κυρίως στο γεγονός της ανικανότητας των ανταρτών να υπάρξουν ως ένα σώμα αλλά και της αδυναμίας τους να επιβληθούν σε ξενόφερτους ακραίους ισλαμιστές που κυριαρχούν στο εμφυλιακό πεδίο.
Για την ώρα, ίσως να μην είναι απόλυτα διακριτό. Ισως να χρειάζεται ακόμα περισσότερος χρόνος για να κάτσει η σκόνη και να φανεί το πως διαμορφώνεται το νεό τοπίο στην ευρύτερη περιοχή της Μεσης Αντολής. Ωστόσο αυτό που δεν χωρά αμφισβήτηση είναι το γεγονός πως μετά από πολλές δεκαετίες, ένας αμερικανός πρόεδρος, τολμά να πάει κόντρα στο εσωτερικό κατεστημένο και να δυσαρεστήσει ακόμα και παραδοσιακούς συμμάχους με ισχυρή επιρροή στις αποφάσεις του Λευκού Οίκου.Έτσι ή αλλιώς πάντως, ο Ομπάμα έχει κερδίσει στη Μέση Ανατολή για το έτος που διανύουμε, μια θέση στο πάνθεον με τις προσωπικότητες που εξέπληξαν με τις επιλογές τους και μάλιστα ευχάριστα. Έστω κι αν αυτό του απέφερε λιγότερους "παραδοσιακούς" φίλους.
http://www.panosharitos.com/articles_det.asp?ID=856
