Σε πολιτικό ναρκοπέδιο οι Αιγύπτιοι σαλαφιστές

Του Andrew Hammond Μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες τροπές στην πολιτική σκηνή της Αιγύπτου όπως έχει διαμορφωθεί μετά από τις ταραχές, είναι η εμφάνιση του κινήματος των Σαλαφιστών, ως πολιτικής δύναμης και ως αντιπάλου της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και πιο πρόσφατα ως συμμάχου του στρατιωτικού καθεστώτος της 3ης Ιουλίου. Ο Γενικός Γραμματέας του κόμματος Salafi Nour, ο Galal Murra, εμφανίστηκε στην τηλεόραση ως ένας από τους λίγους ευέλικτους πολιτικούς που πλαισιώνουν τον στρατηγό Abdulfattah al-Sisi, όταν εκείνεος ανακοίνωσε την απομάκρυνση του εκλεγμένου Προέδρου, Mohammed Morsi, το περασμένο έτος μετά από μαζικές διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης της Αδελφότητας. Από τότε η ηγεσία του κόμματος έχει παραμείνει πιστή στο νέο καθεστώς, καθώς η σύγκρουσή της με την Αδελφότητα εντάθηκε και ακολούθησε μια υστερική αντιϊσλαμική ατμόσφαιρα.

Αν και το Σαλαφιστικό κίνημα που εκπροσωπείται από το Nour έχει αντιμετωπίσει μια λεπτή δοκιμασία διασχίζοντας τέτοια ταραχώδη νερά, η ηγεσία του αποδέχτηκε την πρόκληση. Είχε μια αμελητέα παρουσία στην επιτροπή για τη σύνταξη του νέου συντάγματος, εκπροσωπώντας, τεχνικά την ισλαμιστική πλευρά και προέβαλε μικρή αντίσταση στο πισωγύρισμα στην ισλαμιστική πρόοδο του συντάγματος της Αδελφότητας το προηγούμενο έτος. Οι αρχές της ισλαμικής Σαρία, εξακολουθούν να είναι η κύρια πηγή της νομοθεσίας, όπως και επί των ημερών του Mubarak, αλλά η ερμηνεία έχει παραμείνει προνόμιο των δικαστηρίων. Τώρα οι ηγέτες του Nour έχουν ριχτεί με όλες τους τις δυνάμεις στην υπεράσπιση του συντάγματος και στην καμπάνια υπέρ του ναι. Καθημερινώς, πρόσωπα όπως ο Sheikh Yasser al-Borhamy, ο αναπληρωτής επικεφαλής του Dawa Salafiya (Σαλαφιστικό Κήρυγμα), που δημιούργησε το κόμμα Nour, καθώς και ο αρχηγός του Nour, Younis Makhyoun έχουν μιλήσει σε συλλαλητήρια σε όλη τη χώρα. Οι εφημερίδες δημοσιεύουν ρεπορτάζ για τις ομιλίες τους σχεδόν καθημερινά.

Έχει προκύψει ένα βασικό ζήτημα: ότι το Nour αντιμετωπίζει αντίσταση για την υπέρ του συντάγματος θέση του, όχι μόνο από τους υποστηρικτές της Αδελφότητας, οι οποίοι έχουν διαλύσει συλλαλητήρια του Nour, αλλά επίσης και από ηγετικές φυσιογνωμίες των Σαλαφιστών. Ο Sheikh Abu Ishak al- Huwaini εξέδωσε φετβά από το τέμενος Κafr al-Sheikh, τον Δεκέμβριο καλώντας τους οπαδούς του να μποϊκοτάρουν το δημοψήφισμα. Ο Huwaini ήταν ο πιο σημαντικός Σαλαφιστής ιεροκήρυκας που στράφηκε εναντίον της ηγεσίας του Nour και του πνευματικού του μέντορα, Βorhamy. Άλλοι έχουν κυνηγηθεί μέχρι να σιωπήσουν. Από την αποπομπή του Morsi και τη βία που ακολούθησε, ο αριθμός αυτών που τολμούν να αντισταθούν στο νέο καθεστώς γίνεται ολοένα και μικρότερος. Κάποιοι επέλεξαν να κάνουν το Κατάρ, τον μεγάλο υποστηρικτή της Αδελφότητας, προσωρινό σπίτι τους, ενώ άλλοι έχουν απενεργοποιήσει τα κινητά τους, έχουν αλλάξει τους αριθμούς τους ή ακόμη, αν ηγούντο πολιτικών κομμάτων, έχουν αποσυρθεί προσωρινά. Τα αποσχισθέντα από το Nour κινήματα, όπως τα κόμματα το Watan ή το Fadila ουσιαστικά έχουν εξαφανιστεί από τον πολιτικό χάρτη. Οι Σαλαφιστές ιεροκήρυκες που αντιτίθεντο στον Borhamy ή Huwaini, όπως ο Sheikh Mohammed Hassan ή Sheikh Mohammed Hussein Yaaqoubi έχουν κάνει ελάχιστες, εάν υπάρχουν, αποκλίνουσες παρατηρήσεις από το καλοκαίρι. Άλλοι έχουν καταλήξει στη φυλακή, συμπεριλαμβανομένου του Mohammed Abdelmaqsoud, του  Dawoud Khairat και του Hamed Mishaal, του εκπροσώπου Τύπου του κόμματος Raya που φυλάκισε τον υποψήφιο για την προεδρία , Hazem Ismail, ο οποίος είχε ελπίδες να εκλεγεί.

Παρ΄ όλα αυτά το Nour συγκεκριμένα, αντιμετωπίζει τη συνεχιζόμενη υποψία του καθεστώτος για το ρόλο του. Πολλά από τα υψηλόβαθμα και μη στελέχη του, πήραν μέρος στις καθιστικές διαμαρτυρίες στην Rabaa και στη Nahda και για αυτό μέχρι σήμερα συνεχίζουν να διατυπώνονται κατηγορίες ότι οι διαμαρτυρίες της  Αδελφότητας, ξεκινούν από τεμένη τα οποία ελέγχουν οι Σαλαφιστές. «Το Nour λέει ότι υποστηρίζει το σύνταγμα και η Αδελφότητα λέει ότι το μποϊκοτάρει, αλλά και τα δύο αυτά κόμματα θα πάνε και θα ψηφίσουν όχι», λέει ο Hamdy al-Fakharani, μέλος του κοσμικού μπλοκ στο κοινοβούλιο που εκλέχτηκε το 2011. Οι ηγέτες των Σαλαφιστών χρησιμοποιούν μια ισχυρή ρητορική κατά της Αδελφότητας σε μια προσπάθεια να διαλύσουν τους φόβους, σε σημείο που ο Borhamy να αποκαλεί την Αδελφότητα ως κίνημα takfiri.

Τα μεγαλύτερα ερωτήμ,ατα για τους Σαλαφιστές προέρχονται από την συμπεριφορά τους κατά την τελευταία περίοδο της διακυβέρνησης του Morsi. Η σχέση της Αδελφότητας με τους ηγέτες του  Nour ήταν πάντα τεταμένη, και είναι «στα μαχαίρια» γιατί συναγωνίζονται για τις ψήφους των ισλαμιστών, καθώς και από μια μακρά ιστορία διαφορών στην ιδεολογία και στην προσέγγιση, αλλά οι κοινοβουλευτικές και προεδρικές νίκες της Αδελφότητας ήταν καθοριστικές στιγμές στη σύγχρονη ισλαμιστική πολιτική, που ακόμη κι ένας σκληροπυρηνικός Γουαχαμπίτης Σαλαφιστής Σαουδάραβας δεν μπορούσε να μην αισθανθεί το ο,τιδήποτε. Η Αδελφότητα ήξερε ότι μπορεί να βασιστεί σε αυτό και να το χρησιμοποίησε στην έκτακτη διάσκεψη του Καΐρου υπέρ της «τζιχάντ» στη Συρία που διοργάνωσε από κοινού με κορυφαίους Σαλαφιστές όπως ο Sheikh Mohammed Hassan στα μέσα Ιουνίου του περασμένου έτους, ένα θεαματικό γεγονός που μπορεί κάλλιστα να επηρέασε την απόφαση του Sisi να ανατρέψει την Αδελφότητα μόλις δύο εβδομάδες αργότερα.

Τα πρόσφατα μέτρα περιορισμού των δραστηριοτήτων των φιλανθρωπικών οργανώσεων αντανακλούν τις κρατικές ανησυχίες για τους Σαλαφιστές. Τον Δεκέμβριο τα ονόματα περισσότερων από περισσότερες από 1.000 οργανώσεων που είχαν κατηγορηθεί ότι διαβρώθηκαν από μέλη της Αδελφότητας, διέρρευσαν στον Τύπο, καθώς άρχισαν κινήσεις για το πάγωμα ή τον έλεγχο των οικονομικών τους. Η έκπληξη ήταν ότι στον εν λόγω κατάλογο συμπεριλαμβάνονται δύο από τις μεγαλύτερες και πλουσιότερες της χώρας, η Gam΄iyya Shareya και η Ansar al-Sunna al-Mohammadiyya, οι οποίες και οι δύο είναι προγενέστερες της Αδελφότητας και με την πάροδο του χρόνου συνδέθηκαν με τη Σαλαφιστική τάση με το να προτιμούν το κήρυγμα και το φιλανθρωπικό έργο και να αντιτίθενται στις πολιτικές φιλοδοξίες και τις οργανωτικές δραστηριότητες της Αδελφότητας.

Ο Σαλαφισμός ως σύγχρονο κίνημα στην Αίγυπτο, εμφανίστηκε στην Αλεξάνδρεια στα τέλη της δεκαετίας του 1970, ως απάντηση στην ανάπτυξη της Αδελφότητας επί προεδρίας Sadat, με μετατόπισή της υπό τον Ανώτατο Καθοδηγητή Omar al- Tilmisani σε πολιτικές που άνθισαν υπό την προεδρία του Mubarak, με τη μορφή της εκτεταμένης και επιτυχημένης κοινοβουλευτικής, συνδικαλιστικής και φοιτητικής δραστηριότητας που την χαρακτήρισε κατά την τελευταία γενιά. Για όσο καιρό οι Σαλαφιστές απέφευγαν την οργανωμένη πολιτική δράση, ενώ αρνούνταν στην Αδελφότητα ένα ορισμένο ποσοστό λαϊκής και πολιτικής υποστήριξης, το καθεστώς Mubarak ήταν ευτυχές να τους ενθαρρύνει (όπως ήταν με τους Σούφι). Κατά συνέπεια, οι κυβερνήσεις του Mubarak κατέβαλαν μηδαμινές προσπάθειες για να διερευνήσουν τις χρηματοοικονομικές  πηγές του θρησκευτικού κατεστημένου των Σαλαφιστών ή αυτές των δύο φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, ενώ κυκλοφορούσε ευρέως υποψία για χρηματοδότηση από Σαουδαραβικές πηγές.

Αλλά από το 2011 όλα αυτά έχουν αλλάξει. Οι νίκες της Αδελφότητας σήμαναν συναγερμό στο κράτος για την ύπαρξη ενός διακρατικού οικονομικού δικτύου, το μέγεθος του οποίου μπορεί μόνο να το μαντέψει κανείς  (ο Mohammed Hassanein Heikal πρόσφατα εκτίμησε ότι το μέγεθος αυτού του δικτύου ανέρχεται στα 10-12 δισ. δολάρια) και στη χρήση κεφαλαίων φιλανθρωπικών οργανώσεων για την υποστήριξη πολιτικών βραχιόνων, όπως το Κόμμα Ελευθερίας και Δικαιοσύνης. Η μετα- Morsi κυβέρνηση στέλνει ένα μήνυμα ότι παρακολουθεί και τους Σαλαφιστές, αλλά χωρίς να είναι τόσο άμεση ώστε να προσβάλλει αυτούς  ή τους προστάτες τους στον Κόλπο, καθώς και τα δύο κόμματα υποστηρίζουν το σύστημα Sisi. Οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι επαίροντο το 2011 για τις ενέργειές τους να ενισχύσουν τους Αιγύπτιους Σαλαφιστές, σε μια προσπάθεια να παρεμποδίσουν την άνοδο της Αδελφότητας, του κύριου εχθρού του Ριάντ.

Η Gam΄iyya Shareya απάντησε στις καταγγελίες σε μια συνέντευξη την περασμένη εβδομάδα, δηλώνοντας ότι δεν λαμβάνει δωρεές από το εξωτερικό (και απέρριψε τα βραβεία  του Βασιλιά Faisal) και δεν επιτρέπει στα μέλη της να συμμετέχουν σε οποιαδήποτε δραστηριότητα πολιτικού κόμματος, ένας ισχυρισμός που δεν καλύπτει το γεγονός ότι η Dawa Salafiyya καθώς και η Αδελφότητα δεν είναι αμιγώς πολιτικά κόμματα. Ο γενικός γραμματέας της οργάνωσης, Mohammed Ismail άφησε επίσης να εννοηθεί ακόμη πως η κυβέρνηση είχε ζητήσει την ευλογία της φιλανθρωπικής οργάνωσης για το σύνταγμα, γεγονός που θα ενθάρρυνε τα εκατοντάδες χιλιάδες μέλη της να προσέλθουν στις κάλπες και να ψηφίσουν ναι. «Αφήνουμε τους ανθρώπους να ψηφίσουν ελεύθερα, ως φιλανθρωπική οργάνωση δεν πιέζουμε για ναι ή μποϊκοτάζ ή όχι, είναι στο χέρι κάθε ανθρώπου να κάνει την επιλογή του», είπε.

Για να παραμείνει το Nour αποτελεσματικό, οι κληρικοί δείχνουν μια κυρίαρχη ανάγκη να καθιερώσουν σαφείς λόγους σχετικά με το για ποιο λόγο υιοθετούν πολιτικές που φαίνεται πως στερούνται αρχών και εφαρμόζουν την καθεστωτική πολιτική, διαφορετικά δεν θα είναι σε θέση να κρατήσει ενωμένη τη βάση του. Το κίνημα των Σαλαφιστών στην Αίγυπτο χαρακτηρίστηκε από την αρχή από τους στενούς του δεσμούς με τις υπηρεσίες ασφαλείας και με την πάροδο του χρόνου με τον στρατό. Ακολουθούσε μια ιδεολογία της προσκόλλησης στον ηγεμόνα, όσο αυτός δεν παραβιάζει τις βασικές αρχές μιας ισλαμικής ηθικής τάξης. Μέχρι την 25η Ιανουαρίου του 2011 η ηγεσία των Σαλαφιστών διατηρούσε σε μεγάλο βαθμό αυτές τις αρχές, αλλά τις παραβίασε όταν ο στρατός απομάκρυνε τον Morsi το 2012.

Οι ηγέτες των Σαλαφιστών θα είναι επίσης προσεκτικοί σχετικά με τη θέση τους μέσα στο ευρύτερο σύστημα της περιφερειακής πολιτικής των Σαλαφιστών, ιδιαίτερα για τον κεντρικό ρόλο των Σαουδαράβων μελετητών σε αυτή. Το καθεστώς Sisi, λειτουργώντας υπερεθνικιστικά, έχει βάλει ως στόχο του να δυσφημίσει την Αδελφότητα για τη διεθνιστική της προσέγγιση, η οποία θεωρείται αντεθνική. Ωστόσο, τουλάχιστον η Αδελφότητα επιδίωξε και διεκδίκησε την ηγεσία του οποιουδήποτε περιφερειακού ή διεθνούς κινήματος που κατάφερε ή ήλπιζε να ηγηθεί. Το Nour σπεύδει να παρουσιάσει τον εαυτό του ως ανεξάρτητο, ότι δεν έχει καμία σχέση με τους υπέρ των τζιχαντιστών Σαλαφιστές της Τυνησίας ή με τους επηρεασμένους το Αλ Σαούντ κληρικούς της Σαουδικής Αραβίας. Οι αξιωματούχοι του Nour παραδέχονται ότι το Σαλαφιστικό μπλοκ του Κουβέιτ, ένας εδραιωμένος παίχτης στην κοινοβουλευτική πολιτική, τους μοιάζει σε πολλά, αλλά σπεύδουν να επισημάνουν ότι η ανώτατη ηγεσία του κινήματος στην Αίγυπτο είναι προϊόν μιας Αιγυπτιακής θρησκευτικής παράδοσης.

Τα σημερινά επιχειρήματα του Nour είναι πραγματιστικά σε σημείο πουνα γίνονται ηττοπαθή. Δεν περιμένει να κερδίσει το 25% των ψήφων στις επόμενες κοινοβουλευτικές εκλογές και δεν το θέλει αφού βλέπει τον εαυτό του ως μια φατρία μεταξύ πολλών άλλων. «Θα έπρεπε να υπάρχει ένα κοινό όραμα στο οποίο όλοι συμβιβαζόμαστε», το έθεσε ένα ανώτερο στέλεχος.  Όσον αφορά την προεδρία του Morsi, «Αν επρόκειτο για Ισλαμική εξουσία, τότε δεν την θέλω. Δεν μιλάμε για Ισλαμική εξουσία, μιλάμε για κυβέρνηση. Μιλάμε για μια σύγχρονη ανεπτυγμένη χώρα, η Ισλαμική εξουσία δεν ήταν επιλογή γι αυτήν».

Το κόμμα εμφανίζει όλα τα σημάδια του να είναι η Νέα Αδελφότητα, οι εξημερωμένοι ισλαμιστές παίκτες του κράτους, ίσως μια εκδοχή του PJD του Μαρόκου. Ο κίνδυνος με μια τέτοια προσέγγιση είναι ότι το μεγαλύτερο Σαλαφιστικό κόμμα, θα καταλήξει αδύναμο και ανίκανο να συγκεντρώσει ένα μεγάλο ποσοστό ψήφων των ισλαμιστών καθώς το κίνημα κατακερματίζεται περαιτέρω.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://www.ecfr.eu/blog/entry/egypts_salafis_new_brothers_walking_a_political_minefield

Πηγή:www.capital.gr

Πηγή:www.capital.gr