Το μεγαλύτερο πρόβλημα της
ειρηνευτικής συμφωνίας του Ντέιτον, που υπογράφηκε στο Παρίσι στις 14
Δεκεμβρίου του 1995, ήταν η επιστροφή των προσφύγων και η αποκατάσταση
των βιοτεχνιών και των εργοστασίων.
Το
1991, η Βοσνία αριθμούσε 945.921 εργαζομένους και, προς το τέλος του
1995, μόνο 338.181. Ο μέσος μηνιαίος μισθός ήταν μόνο 238 γερμανικά
μάρκα, ενώ το ελάχιστο κόστος διαβίωσης ισοδυναμούσε με 519 μάρκα. Με
άλλα λόγια, δύο εργαζόμενοι με μεγάλη δυσκολία μπορούσαν να θρέψουν τους
εαυτούς τους και την οικογένειά τους. Τι να πει κανείς και για εκείνους
που έχασαν τις δουλειές τους και δεν μπορούσαν να αποκατασταθούν επί
πολλά χρόνια... Η ανεργία στη Βοσνία είχε γίνει ένα σημαντικό κοινωνικό
πρόβλημα.
Χρήματα
για την αντιμετώπιση της ανεργίας, οι αρχές όχι μόνο δεν είχαν, αλλά
ούτε καν προβλεπόταν στον κρατικό προϋπολογισμό. Η διεθνής κοινότητα
είχε επανειλημμένα προτείνει στο Σεράγεβο διάφορες επιλογές βοηθείας.
Αλλά το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς οικονομικής βοήθειας δεν έφθανε
ποτέ στους απλούς ανθρώπους. Επιπλέον, το Σεράγεβο παρουσίαζε μονίμως
στους ξένους ευεργέτες πλαστά και παραφουσκωμένα στοιχεία για τον
πληθυσμό των κατοίκων της πόλης - περίπου κατά 30-40 χιλιάδες. Τα
πλεονάζοντα τρόφιμα και φάρμακα μεταπωλούνταν σε κερδοσκόπους, που
έκαναν περιουσίες στον πόλεμο.
Ήδη
από το Δεκέμβριο του 1995 υπήρχε η πρόβλεψη ότι οι πρώην υπουργοί,
πρωθυπουργοί και άλλοι ανώτεροι Βόσνιοι αξιωματούχοι, αποκομμένοι από
την απύθμενη κρατική ταΐστρα, θα επαναδραστηριοποιηθούν ως
επιχειρηματίες. Όλοι προσπαθούσαν να αγοράσουν για ένα κομμάτι ψωμί
επιχειρήσεις που απέφεραν έσοδα εκατομμυρίων μάρκων. Το βασικό ήταν να
αποκτήσουν ό,τι πωλείται και ιδιωτικοποιήθηκε σχεδόν δωρεάν. Οι ξένοι
επενδυτές ήταν διατεθειμένοι να επενδύσουν στη Βοσνία, αλλά υπό έναν όρο
- χωρίς πολιτικό και εμπορικό κίνδυνο.
Οι
καταστροφές και η απώλειες ήταν τόσο πολλές, ώστε - σύμφωνα με τους
ειδικούς - η περιοχή χρειαζόταν τουλάχιστον δέκα χρόνια για την
αποκατάσταση της προπολεμικής οικονομικής κατάστασης. Πολλοί τοπικοί
αναλυτές πίστευαν, όχι άδικα, ότι ο βοσνιακός πληθυσμός ήταν το
φθηνότερο εργατικό δυναμικό στην Ευρώπη. Υπήρχαν πολλοί άνθρωποι με
αναπηρίες και άνεργοι, έτοιμοι να εργαστούν σε δύο βάρδιες, επτά ημέρες
την εβδομάδα, για 200 μάρκα το μήνα.
Έτσι,
το όνειρο για ευημερία στη Βοσνία απόμακρο και χωρίς καμιά ελπίδα. Για
να εξασφαλιστεί μια απειροελάχιστη βιοτική βελτίωση για τους Βόσνιους,
ήταν αναγκαίο να υλοποιηθούν δύο μόνο προϋποθέσεις: οι τοπικοί πολιτικοί
να σκέφτονται περισσότερο τους εκλογείς τους τους και να προσπαθούν να
κάνουν πράξη τους κανόνες του Ντέιτον, που όλοι προσπαθούσαν να
αναθεωρήσουν προς όφελός τους.
*Η άποψη της σύνταξης μπορεί να μη συμπίπτει με την άποψη του/της αρθρογράφου
Κονσταντίν Κατσάλιν
