Το κίνημα Γκιουλέν στο στόχαστρο του Ερντογάν

Τα «ντέρσανε» είναι φροντιστήρια στην Τουρκία για παιδιά που θέλουν να προετοιμαστούν για το απολυτήριό τους. Στην πραγματικότητα ανήκουν στο ισλαμιστικό κίνημα Γκιουλέν. Η ενίσχυση της δύναμής του τρομάζει τον Ερντογάν.

3.640 τέτοια φροντιστήρια υπάρχουν στη χώρα που απασχολούν 50.000 καθηγητές και υποδέχονται ένα εκατομμύριο μαθητές. Ήδη από το 2012 ο πρωθυπουργός Ερντογάν αποφάσισε να τα κλείσει με τη δικαιολογία ότι εξυπηρετούν εύπορες οικογένειες των πόλεων, ενώ οι φτωχές δεν έχουν τα χρήματα για να προσφέρουν μόρφωση στα παιδιά τους. Όμως εμπειρική έρευνα της Πρωτοβουλίας για την Μεταμόρφωση της Παιδείας, μια δεξαμενή σκέψης του τουρκικού Πανεπιστημίου Σαμπανσί, έθεσε εν αμφιβόλω αυτό το επιχείρημα, γιατί απέδειξε ότι, για παράδειγμα στην πόλη Βαν της ανατολικής Τουρκίας το 55% των μαθητών γυμνασίου πηγαίνουν σε αυτά τα φροντιστήρια.

Ένας εκ των δύο πυλώνων του ΑΚΡ

Αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ ο Φετουλάχ Γκιουλέν

Με την απαγόρευση ο τούρκος πρωθυπουργός διακινδυνεύει την αντιπαράθεση μέσα στο ίδιο του το κόμμα της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). Γιατί αυτά τα φροντιστήρια δεν είναι μόνο σημαντική πηγή εσόδων για το κίνημα του ισλαμιστή ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν αλλά και σημαντικός χώρος επιμόρφωσης μελλοντικών στελεχών του κινήματος. Υπολογίζεται ότι στο κίνημα Γκιουλέν ανήκει ανάμεσα στο 25 με 50% αυτών των φροντιστηρίων. Το κίνημα αυτό αποτελεί έναν από τους δύο πυλώνες του κόμματος του Ερντογάν. Ο δεύτερος είναι το κίνημα Μίλι Γκουρούς που ίδρυσε ο Νεσμετίν Ερμπακάν, πολιτικός μέντορας του τούρκου πρωθυπουργού. Σήμερα ο Φετουλάχ Γκιουλέν ζει αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ μετά την καταδίκη του σε φυλάκιση 10 χρόνων στην Τουρκία με την κατηγορία ότι επιχείρησε να ανατρέψει το κοσμικό κράτος.

«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το κίνημα Γκιουλέν δεν βοήθησε μόνο τον Ερντογάν να αναρριχηθεί στην εξουσία αλλά και να επανεκλεγεί τρεις φορές» υποστηρίζει η Τουλίν Ντάλογλου, πολιτικός επιστήμων με δική της στήλη στην αμερικανική ενημερωτική ιστοσελίδα Al Monitor. Όμως ο τούρκος πρωθυπουργός φαίνεται τώρα να ανησυχεί για την στρατηγική θέση του κινήματος στην κρατική μηχανή. Σε εμπιστευτικές εκθέσεις της αμερικανικής πρεσβείας στην Άγκυρα, που δημοσιεύτηκαν στην διαδικτυακή πλατφόρμα Wikileaks, η κοινότητα Γκιουλέν θεωρείται η πιο ισχυρή ισλαμιστική ομάδα της Τουρκίας. Ελέγχει τράπεζες, εμπορικές επιχειρήσεις, έχει στην κατοχή της πολλά πανεπιστήμια και έχει εισχωρήσει συστηματικά στη δικαιοσύνη, στα σώματα ασφαλείας και στην πολιτική σκηνή της χώρας.

Σε τροχιά σύγκρουσης

Ο αντιπρόεδρος Μπουλέντ Άριντς ζήτησε συγγνώμη από τους διαδηλωτές στο πάρκο Γκεζί

Το 2010 προκλήθηκαν οι πρώτες αντιθέσεις ανάμεσα στις δύο ισλαμικές πτέρυγες του ΑΚΡ. Όταν οι ισραηλινοί σταμάτησαν με χρήση βίας τον Στολίσκο για τη Γάζα με 9 νεκρούς, έγινε γνωστό ότι το καράβι είχε μισθώσει η Μίλυ Γκουρούς με την ανοχή της τουρκικής κυβέρνησης. Αυτό δυσαρέστησε το κίνημα Γκιουλέν, ο ίδιος ο Φετουλάχ είχε πει στην Wall Street τότε ότι η κυβέρνηση Ερντογάν θα έπρεπε να είχε βρει συναινετική λύση με το Ισραήλ. Η επόμενη σύγκρουση έγινε με αφορμή τις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί. Επώνυμοι πολιτικοί, όπως ο αντιπρόεδρος Μπίλεντ Άριντς, που πρόσκειται στον Γκιουλέν, τάχθηκε κατά του Ερντογάν, ζήτησε μάλιστα συγγνώμη από τους διαδηλωτές.

«Ο Ερντογάν θέλει να εμποδίσει να γίνει πολύ ισχυρό το κίνημα Γκιουλέν», λέει η Μπαρσίν Γινάντς, πολιτικός επιστήμων με δική της στήλη στη Daily News της Χουριέτ. «Γιατί έχει εμπλακεί σε διαδικασίες αποφάσεων που προκάλεσαν τη μήνη του Ερντογάν. Ο πρωθυπουργός δεν θέλει να αναμειγνύεται το κίνημα σε κυβερνητικές αποφάσεις». Κατά την επιστήμονα μπορεί το κίνημα Γκιουλέν να μην έχει μεγάλη απήχηση στους ψηφοφόρους του κόμματος Ανάπτυξης και Ευημερίας, αλλά η επιρροή του στο κράτος είναι πολλαπλάσια και κυρίως σε εκείνους που στελεχώνουν την κρατική μηχανή και τη δικαιοσύνη.

Senada Siokollu/Ειρήνη Αναστασοπούλου
Υπεύθ. Σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης