03 Νοεμβρίου 2013

Πολεμικός τουρισμός: Κυνηγώντας αδρεναλίνη στο Ιράκ

Emma Jacobs
Διακοπές στη Συρία, την Καμπούλ και το... Μογκαντίσου. Άνθρωποι που αναζητούν extreme ταξιδιωτικές εμπειρίες και εταιρείες έτοιμες να τις προσφέρουν. Πόσο κοστίζει ένα οργανωμένο ταξίδι στη Βαγδάτη; Το προφίλ των τουριστών του πολέμου.
Πολεμικός... τουρισμός - Κυνηγώντας την αδρεναλίνη σε Συρία και Ιράκ Ο Rick Sweeny προσφάτως οργάνωσε ένα ταξίδι για μία μικρή ομάδα παραθεριστών. Οι τεχνικές λεπτομέρειες οργανώθηκαν πλήρως. Θα πήγαιναν αεροπορικώς στην Τουρκία και από εκεί θα μετέβαιναν στον προορισμό τους, τη Συρία. Την τελευταία στιγμή αποφάσισαν να το ακυρώσουν. Όχι λόγω του κινδύνου – παρά το γεγονός ότι ο τραγικός απολογισμός από τον εμφύλιο πόλεμο στη χώρα υπολογίζεται στους 100.000 νεκρούς. Αντιθέτως, ο ταξιδιωτικός πράκτορας, που έχει έδρα στις ΗΠΑ φοβήθηκε πως θα μπει στο στόχαστρο των αρχών για ενδεχόμενη συνεργασία με την αλ-Κάιντα.Εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο, θα ήταν αδύνατο για τον κ. Sweeny και τους άλλους ιδρυτές του ταξιδιωτικού πρακτορείου Warzone Tours, να κάνουν τη δουλειά τους, δηλαδή να οργανώνουν ταξίδια για τουρίστες σε προορισμούς όπως το Μογκαντίσου και τη Βαγδάτη και ως ιδιωτική εταιρεία ασφαλείας για στελέχη και πολιτικούς.
Ο κ. Sweeny ανήκει σε μία μικρή ομάδα τουριστικών πρακτόρων που πηγαίνουν τους ταξιδευτές σε μέρη που απέχουν πολύ από τις παραλίες της Ισπανίας. Τους πηγαίνει σε χώρες που είτε βίωσαν στο παρελθόν ή αντιμετωπίζουν τώρα ένοπλες συγκρούσεις. Η εταιρεία του προσφέρει το πιο ακριβό και περιπετειώδες - μερικοί θα έλεγαν παράτολμο και ηδονοβλεπτικό- πακέτο διακοπών. Ένας ταξιδιώτης θα μπορούσε να πληρώσει μέχρι και 40.000 δολ. για ένα ειδικά διαμορφωμένο ταξίδι στη Βαγδάτη.

Η Warzone Tours δηλώνει ότι προσφέρει «extreme» ταξιδιωτικές εμπειρίες, πηγαίνοντας σε περιοχές όπου υπάρχει ένοπλη σύγκρουση. Η ιστοσελίδα της εταιρείας απεικονίζει στρατιώτες, καμένα αυτοκίνητα, με ηχητική υπόκρουση εκρήξεων και κραυγών.

Ο 49χρονος κ. Sweeney, ο οποίος τα τελευταία 25 χρόνια εργάστηκε στον στρατιωτικό τομέα και τον κλάδο υπηρεσιών ασφάλειας, είχε αυτή την ιδέα όταν εργαζόταν στο εξωτερικό σε εμπόλεμες ζώνες. "Ήμουν στη Βοσνία και το Ιράκ και υπήρχαν πολλοί ντόπιοι με τους οποίους ήθελα να μιλήσω και πολιτιστικοί χώροι που δεν μπορούσα να δω", αναφέρει.

Συζήτησε την ιδέα με μερικούς πιθανούς πελάτες. Ο ενθουσιασμός τους τον έπεισε ότι υπήρχε μια εξειδικευμένη αγορά για ανθρώπους που ήθελαν να δουν περιοχές όπου υπάρχει τώρα ένοπλη σύγκρουση ή που υπήρχε στο παρελθόν. Έτσι, το 2008 ξεκίνησε η Warzone Tours.

Πελάτες της είναι συνήθως άνθρωποι που δεν έχουν εργαστεί στον στρατό ή τον κλάδο υπηρεσιών ασφαλείας, αλλά "έχουν χρήματα και τώρα έχουν τα μέσα να κάνουν κάτι τολμηρό που δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να κάνουν στην επαγγελματική τους ζωή ". Οι περισσότεροι από τους πελάτες του είναι μεσήλικες επιχειρηματίες που κερδίζουν πάνω από $100.000. Υπήρχε μάλιστα η περίπτωση μιας γυναίκας που αγόρασε ένα ταξίδι στο Ιράκ ως δώρο προς τον ηλικιωμένου πατέρα της. "Ίσως να ήθελε να πάρει την κληρονομιά της νωρίς», δηλώνει αστειευόμενος.

Η ασφάλεια είναι το μεγαλύτερο κόστος για τους τουρίστες. Κατά τον κ. Sweeny όμως, αξίζει τον κόπο. Εξηγεί ότι πριν το ταξίδι στέλνει αποστολή από ιδιωτική εταιρεία ασφαλείας στην περιοχή και προσλαμβάνει έμπιστους ντόπιους φρουρούς.

"Το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς μας είναι τα logistics και ο προγραμματισμός. Αυτό κοστίζει χρήματα. Εάν επρόκειτο για το ταξίδι ενός στελέχους για μία επαγγελματική επίσκεψη στο Μεξικό δεν θα ήταν τόσο ακριβή όσο η ασφάλεια των τουριστών μας."

Πραγματικοί τουρίστες πολέμου είναι εκείνοι που θα πήγαιναν σε εμπόλεμες ζώνες μόνοι τους. Υπάρχουν φήμες για ανθρώπους που παριστάνουν τους δημοσιογράφους προκειμένου να βιώσουν την εμπειρία στην πρώτη γραμμή του μετώπου.

Στο Συρία υπήρξαν αναφορές για μία γυναίκα που ήθελε να παντρευτεί έναν μαχητή του Ελεύθερου Συριακού Στρατού, για μία άλλη που είχε έναν άσχημο χωρισμό και ήθελε να σκοτωθεί και για δύο φοιτητές που ήθελαν απλώς να περηφανεύονται στους φίλους τους δείχνοντας φωτογραφίες όπου κρατούσαν AK -47 (καλάσνικοφ).

Ο κ. Sweeney δεν πτοείται από τους κινδύνους της Βαγδάτης ή Μογκαντίσου (τόσο, οι ΗΠΑ όσο και η Βρετανία προειδοποιούν τους πολίτες να μην ταξιδεύουν στο Ιράκ και τη Σομαλία). «Φαίνεται πιο επικίνδυνο από όσο πραγματικά είναι για τους τουρίστες. Υπήρχαν πυροβολισμοί κοντά και παγιδευμένα αυτοκίνητα, αλλά όχι σε εμάς» λέει με αδιαφορία.

Ο 35χρονος James Willcox, ο Βρετανός ο οποίος βοήθησε δύο διαμεσολαβητές έναν από το Αφγανιστάν και έναν το Πακιστάν να ξεκινήσουν το 2006 την εταιρεία Untamed Brothers, δεν συμφωνεί με τον πολεμικό τουρισμό. Σε αντίθεση με τον κ. Sweeney, δεν έχει προϋπηρεσία στον στρατό ή τις υπηρεσίες ασφαλείας, αλλά ταξίδεψε στην Κεντρική Ασία. "Τα ταξίδια είναι η παιδεία μου», λέει ο κ. Willcox, ο οποίος διοργανώνει ταξίδια στα σπήλαια Bamyan όπου οι Ταλιμπάν κατέστρεψαν τεράστια αγάλματα του Βούδα.

«Ο πολεμικός τουρισμός, ο σκοτεινός τουρισμός, οι μακάβριες περιοχές, οι στρατιωτικές εκδρομές είναι όροι που προσπαθούμε να αποφύγουμε επειδή δεν δείχνουν πραγματικά τι ακριβώς κάνουμε» λέει. Παρ ' όλα αυτά, παρατηρεί και ο ίδιος ότι οι ταξιδιώτες θέλουν να φωτογραφίζουν τα καμένα ρωσικά άρματα μάχης στο Αφγανιστάν ή την περιοχή όπου καταρρίφθηκε το περιβόητο αμερικανικό ελικόπτερο Black Hawk στην πρωτεύουσα της Σομαλίας το 1993.

Το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς του είναι η οργάνωση και η επίβλεψη των ταξιδιών στο Αφγανιστάν, ιδίως σε ό,τι αφορά την πεζοπορία στο διάδρομο Βακάν. Το ταξίδι δεν περιλαμβάνει τις επαρχίες Κανταχάρ και Χελμάντ αλλά οι ταξιδιώτες επισκέπτονται την Καμπούλ (όπου φθάνουν αεροπορικώς).

"Οι άνθρωποι υποθέτουν ότι είναι μια εμπόλεμη ζώνη. Υπάρχουν 6 εκατ. άνθρωποι στην Καμπούλ που πηγαίνουν καθημερινά στη δουλειά τους και δεν τους συμβαίνει τίποτα. Ο φόβος είναι δυσανάλογος σε σχέση με τον κίνδυνο".

Υποστηρίζει ότι οι δραματικές αναφορές στην τηλεόραση και τον Τύπο διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα της καθημερινής ζωής. "Το 2011 κατά τη διάρκεια των ταραχών στο Λονδίνο μου τηλεφωνούσαν άνθρωποι από το Γκρόζνι, την Καμπούλ, το Πεσαβάρ και το Μογκαντίσου για να μάθουν αν είμαι καλά. Είδαν εικόνες του Λονδίνου στις φλόγες και σκέφτηκαν ότι πρέπει να έχω προβλήματα."

Ο Nicholas Wood, πρώην ανταποκριτής των New York Times στα Βαλκάνια, ο οποίος δημιούργησε το 2011 την Political Tours το 2011, επίσης θεωρεί ότι η ιδέα του πολεμικού τουρισμού είναι αηδιαστική. Η δική του εταιρεία πηγαίνει κόσμο στη Λιβύη, τη Βόρεια Κορέα, ακόμα και στο City του Λονδίνου που επλήγη από την οικονομική κρίση. " Στόχος μας είναι να κατανοήσει ο κόσμος την περιοχή. Να τους βγάλουμε από τη βολή των μουσείων», εξηγεί.

Αφού σκοτώθηκε ο πρέσβης των ΗΠΑ στη Λιβύη, το Σεπτέμβριο του περασμένου έτους στη Βεγγάζη, ο κ. Wood αποφάσισε ότι η χώρα ήταν πολύ ασταθής για τους τουρίστες. "Έχω μια ηθική υποχρέωση προς τους πελάτες να μην τους εκθέσω σε κίνδυνο», λέει.

Και δεν θέλει να επιδοθεί στην ηδονοβλεψία των εθισμένων στην αδρεναλίνη δίνοντάς τους τη δυνατότητα να δουν από πρώτο χέρι μία μάχη. Δέχεται ωστόσο, ότι οι πολεμικοί ανταποκριτές βιώνουν «έντονες συγκινήσεις και αδρεναλίνη καλύπτοντας ένοπλες μάχες», αλλά επισημαίνει ότι «κολακεύοντας το δημοσιογράφο ως ήρωα, χάνεται το νόημα της υπόθεσης».

Ο Geoff Hann έχει επίσης δημιουργήσει μία εταιρεία που βοηθά όσους θέλουν να εξερευνήσουν το Αφγανιστάν και το Ιράκ. Ο κ. Hann, ο οποίος ίδρυσε Hinterlant Travel πριν 30 χρόνια, λέει πως ποτέ δεν πήγαινε καλύτερα η επιχείρησή του και πως βοηθάει πολύ το Internet. Φοβάται ότι δεν θα μπορέσει να βρει κάποιον με τις κατάλληλες ικανότητες για να τον βοηθήσει. Μιλά λίγα αραβικά, ελάχιστα παστού και φαρσί. Κατά κύριο λόγο τα καταφέρνει μιλώντας «πολύ αργά αγγλικά».

Ο κ. Hann, όπως και οι άλλοι, δηλώνει πως δεν θα γίνει πλούσιος οργανώνοντας τέτοια ταξίδια. Ο κ. Sweeney αποκαλύπτει πως το κύριο εισόδημά του προέρχεται από υπηρεσίες ασφάλειας. Καθώς οι ταξιδιωτικές υπηρεσίες είναι ουσιαστικά πάρεργο, έχει τη δυνατότητα να απορρίψει εκείνους τους πελάτες που θεωρεί ότι έχουν ύποπτα κίνητρα.

"Ξεφορτωνόμαστε τους πελάτες που θέλουν μόνο να κρατήσουν ένα ΑΚ -47. Πιστεύουμε ότι τα όπλα πρέπει να είναι στα χέρια των επαγγελματιών, όχι στους πελάτες" λέει ο κ. Sweeney αλλά δέχεται ότι υπάρχουν «πράκτορες cowboy", οι οποίοι λειτουργούν διαφορετικά. Ο ίδιος αρνείται να περιγράψει τον εαυτό του ως «τουριστικό πράκτορα» και δηλώνει: «Είμαστε μόνο άντρες ασφαλείας που ξέρουν πώς να κινηθούν σε μια εμπόλεμη ζώνη".

Αρνείται επίσης πως εκμεταλλεύεται τον πόνο των άλλων. «Μας επικρίνουν ότι δεν είναι πολιτικά ορθό. Είναι το αντίθετο. Θέλω οι ταξιδιώτες να καθίσουν με τους ντόπιους, να φάνε μαζί και να μιλήσουν".