Με τον Σάββα Ιακωβίδη
- Οι τρεις κρίσεις -
- Η ταύτιση Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας και ο ρόλος του Ιράν -
- Το «Μαβί Μαρμαρά» επιβεβαίωσε τις εκτιμήσεις των Ισραηλινών για την Τουρκία, που ψαρεύει σε θολά νερά -
- Οι ΗΠΑ τηρούν αποστάσεις από την πολιτική Ερντογάν
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πολιτική για την Ανατολική Μεσόγειο; Ποια είναι και τι σημαίνει για τις χώρες της περιοχής και ειδικά για την Κύπρο, την Ελλάδα, το Ισραήλ, την Τουρκία, το Ιράν και την Αίγυπτο; Η απάντηση στα πιο πάνω ερωτήματα είναι αρνητική! Ο υποδιευθυντής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας του Ισραήλ, δρ Eran Lerman, ήταν ξεκάθαρος την Πέμπτη, 24 Οκτωβρίου, κατά τη διάρκεια κλειστής συζήτησης στρογγύλης τραπέζης, που οργανώθηκε από κοινού από το Κέντρο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και την ισραηλινή πρεσβεία στη Λευκωσία. «Η Ανατολική Μεσόγειος», είπε, «δεν βρίσκεται ακόμα στους γεωπολιτικούς σχεδιασμούς των ΗΠΑ».
Να επισημάνουμε πως η επίσημη και εν δυνάμει επέλαση των Ην. Πολιτειών στη Μέση Ανατολή ξεκίνησε μετά το γαλλο-βρετανικό φιάσκο κατά την επιχείρηση του Σουέζ, το 1956. Το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την περιοχή διατηρήθηκε και εντάθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου μέχρι την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενώσεως και του κομμουνισμού. Η τρομοκρατική επίθεση κατά των ΗΠΑ (11/9/2001) άλλαξε τις αμερικανικές προτεραιότητες, που κωδικοποιήθηκαν από τον Πρόεδρο Μπους, τζούνιορ, με τη γνωστή θέση: «Όποιος δεν είναι μαζί μας, είναι εναντίον μας». Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας οδήγησε στον πόλεμο του Ιράκ και του Αφγανιστάν με όλα τα γνωστά συνεπακόλουθα.
Οι τρεις κρίσεις
Ο δρ Lerman επισήμανε πως η κατάσταση στη Μέση Ανατολή και στην Αν. Μεσόγειο είναι «περίπλοκη», επειδή ακριβώς είναι πολλοί οι δρώντες, τεράστια και αλληλοσυγκρουόμενα τα συμφέροντα και οι δυναμικές ισχύος συνήθως ασκούνται δι’ αντιπροσώπων. Ο δρ Lerman υπογράμμισε πως η περιοχή μας σείεται από τρεις σοβαρότατες κρίσεις με απρόβλεπτες εξελίξεις και επιπτώσεις στη μεγάλη σκακιέρα της Μέσης και Ευρύτερης Ανατολής, όπως την είχε εξαγγείλει ο Πρόεδρος Μπους. Άλλωστε, ο γνωστός Αμερικανός αναλυτής, καθηγητής Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι, στο γνωστό βιβλίο του, «Η μεγάλη σκακιέρα», επισημαίνει πως από την περιοχή της Αν. Μεσογείου μέχρι την Ινδία και το Καζακστάν, 25 κράτη με πληθυσμό σχεδόν μισού δισεκατομμυρίου σείονται από μίση και πολέμους και περιβάλλονται από ισχυρούς γείτονες.
Αυτά τα κράτη και οι περιοχές είναι ευεπίφορες να καταστούν το επόμενο μεγάλο αιματηρό πεδίο συγκρούσεων και πολέμων. Οι τρεις μεγάλες κρίσεις στην περιοχή μας, όπως τις απαρίθμησε ο δρ Lerman, είναι η συριακή, η αιγυπτιακή και η ιρανική. Κοντά σε αυτές πρέπει να προστεθεί η κατάσταση στη Λιβύη, στην Αλγερία, στην Τυνησία, στην Υεμένη, στον Λίβανο, στη Σομαλία και, φυσικά, τα παιγνίδια της Τουρκίας, η εμπλοκή της Ρωσίας, ο ρόλος της Γαλλίας και της Κίνας. Προπάντων οι αυτοκρατορικές βλέψεις του Ιράν.
Η Συρία, τρία κομμάτια - Κουρδικό κράτος - Αναδιάταξη συνόρων
Όπως ο υποδιευθυντής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας του Ισραήλ επισήμανε, με βάση τις εκτιμήσεις, τις πληροφορίες, τις εξελίξεις στο έδαφος και λαμβάνοντας υπόψη όλους τους δρώντες στη Συρία, η χώρα αυτή θα μοιραστεί, κάποια στιγμή, σε τρία κομμάτια.
> Το ένα θα είναι κουρδικό. Ήδη στη βορειοδυτική Συρία οι Κούρδοι λειτουργούν ως αυτόνομη περιοχή, όπως ακριβώς και τα αδέλφια τους στο Βόρειο Ιράκ. Στην ανατολική Τουρκία ζει μια ισχυρή κοινότητα Κούρδων. Οι αναλύσεις των δεδομένων καταδεικνύουν δύο σημαντικές πιθανές μελλοντικές εξελίξεις: Πρώτον, ένα κουρδικό κράτος, που θα αποσπάσει ένα τμήμα από την Αν.Τουρκία, το Βόρειο Ιράκ, ένα τμήμα της βορειοδυτικής Συρίας, πιθανόν και ένα τμήμα του βόρειου Ιράν. Αυτά προϋποθέτουν εξωτερική στήριξη, π.χ. από τις ΗΠΑ, το Ισραήλ, το ΝΑΤΟ ή και άλλες χώρες.
Δεύτερον, αναδιάταξη και ανασχεδιασμός συνόρων χωρών της περιοχής. Η Τουρκία, η Συρία, ίσως και το Ιράν να μη διατηρήσουν τα σημερινά σύνορά τους.> Το δεύτερο κομμάτι θα είναι Αλαουίτικο (η σέκτα του Προέδρου Άσαντ), με χριστιανούς και Δρούζους. Στόχος του Σύρου Προέδρου είναι η δημιουργία ενός αμιγώς αλαουιτικού κράτους στα δυτικά της Συρίας προς τη θάλασσα, σε περίπτωση που το κράτος θα καταρρεύσει.
> Το τρίτο κομμάτι θα είναι αυτό που ο δρ Lerman αποκάλεσε Σουνιστάν. Θα είναι καθαρά ισλαμικό και θα αποτελείται από το συνονθύλευμα των μουσουλμανικών και ισλαμικών σουνιτικών ομάδων, που σήμερα συναποτελούν τον λεγόμενο Ελεύθερο Συριακό Στρατό.
Η Ρωσία, η Γαλλία, το Ισραήλ και άλλες δυνάμεις
ΠΟΙΕΣ δυνάμεις εμπλέκονται στη Συρία, ευθέως ή δι’ αντιπροσώπων; Πρώτα απ’ όλα η Ρωσία, η οποία διατηρεί μεγάλη ναυτική βάση στο λιμάνι Ταρτούς. Η Συρία είναι η πύλη της Ρωσίας στη Μεσόγειο και δι’ αυτής μεθοδεύει μεγαλύτερη εμπλοκή της στις υποθέσεις της Ανατολικής Μεσογείου. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να τοποθετηθεί και το αίτημα της Μόσχας προς τη Λευκωσία όπως της παραχωρηθεί βάση στην Κύπρο, πράγμα που προκάλεσε την άμεση αντίδραση της Ουάσιγκτον.
Η Γαλλία, κατά περίεργο αλλ’ όχι ανεξήγητο τρόπο, εμπλέκεται στη συριακή κρίση αλλά στο πλευρό των ανταρτών. Ο δρ Lerman έδωσε τη δική του εξήγηση: Το Παρίσι είναι έντονα ενοχλημένο επειδή το Ιράν ελέγχει την Χεζμπολλάχ, που κυβερνά στο Λίβανο, χώρα που ανέκαθεν ανήκε στη σφαίρα επιρροής της Γαλλίας. Εμείς θα προσθέταμε ακόμα έναν λόγο, καθαρά μερκαντιλικό: Πρόσφατα υπέγραψε συμβόλαιο πώλησης οπλικών συστημάτων στη Σαουδική Αραβία αξίας πέραν του ενός δισεκατομμυρίου.
Η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και η Τουρκία είναι οι άλλες χώρες που εμπλέκονται ενεργά στη συριακή κρίση. Η Σ. Αραβία ενεπλάκη επειδή αντιπαθεί το Ιράν, του οποίου φοβάται τις ιμπεριαλιστικές και αυτοκρατορικές φιλοδοξίες. Το Κατάρ έχει ενεργειακές φιλοδοξίες. Λέγεται πως τα αποθέματα φυσικού αερίου και πετρελαίου της Συρίας ίσως να υπερακοντίζουν εκείνα του Κατάρ, άρα το ενδιαφέρει εκείνοι που θα καταλάβουν την εξουσία στη χώρα να είναι τουλάχιστον φίλα διακείμενοι και σύμμαχοί του. Όσο για την Τουρκία, η πολιτική της στη συριακή κρίση, κατά τον δρα Lerman, συνιστά ψάρεμα σε θολά νερά. Κανείς δεν έχει καταλάβει τι χαρτιά παίζει, ιδιαίτερα μετά την παταγώδη αποτυχία του δόγματος Νταβούτογλου περί «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες» της Τουρκίας.
Και το Ισραήλ; Όχι μόνο παρακολουθεί στενότατα τις εξελίξεις στη Συρία αλλ’ ανησυχεί από την επιρροή του Ιράν στη χώρα και στον Λίβανο. Και, φυσικά, δεν παραλείπει να υποβλέπει τις εκφάνσεις της περίεργης τουρκικής πολιτικής στη Συρία και στην περιοχή. Όπως ο δρ Lerman χαρακτηριστικά είπε, η υπόθεση του «Μαβί Μαρμαρά», όχι μόνο επιβεβαίωσε τις αρνητικές εκτιμήσεις του Ισραήλ για τη συμπεριφορά της Τουρκίας αλλά και του άνοιξε διάπλατα τα μάτια για τις πραγματικές στοχεύσεις της. Γι’ αυτό, το Ισραήλ δεν έχει πια ψευδαισθήσεις για την πολιτική Ερντογάν.
Όσο ο Ερντογάν θα βρίσκεται στην ηγεσία της Τουρκίας, το Ισραήλ δεν πρόκειται να λησμονήσει ούτε όσα συνέβησαν στο «Μαβί Μαρμαρά» ούτε τις προσβολές προς τον Πρόεδρο Πέρες ούτε τις ύβρεις εναντίον των Ισραηλινών ούτε την υποστήριξή του προς τη Χαμάς (σύμμαχος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας) και την πρόθεσή του να ταξιδεύσει στα παλαιστινιακά εδάφη. Χειρότερα: Η εκτίμηση των Ισραηλινών είναι πως δεν αποκλείεται, στο προβλεπτό μέλλον, η Τουρκία να μετατραπεί από τον Ερντογάν σε ένα νέο, θεοκρατικό και άκρως ισλαμικό Ιράν.
Ταύτιση Ισραήλ - Σ. Αραβίας
Η κρίση στην Αίγυπτο είναι η άλλη έκρυθμη κατάσταση στην περιοχή τής Αν. Μεσογείου. Όσο περίεργο και αν φαίνεται, Ισραήλ και υπερσυντηρητική Σαουδική Αραβία ταυτίζονται στην υποστήριξη της Αιγύπτου. Η κάθε μια χώρα για διαφορετικούς λόγους αλλά που συμπίπτουν σε έναν σημαντικό: Και οι δύο αντιπαθούν το Ιράν και επειδή το Ιράν δεν εμπλέκεται ούτε και έχει επιρροή στην Αίγυπτο, Ισραήλ και Σ. Αραβία την στηρίζουν. Το Ισραήλ δεν θεωρεί ότι στην Αίγυπτο έγινε πραξικόπημα αλλά μια λαϊκή επανάσταση, που προκάλεσε τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις δεκάδων εκατομμυρίων στην παγκόσμια ιστορία.
Αυτά τα εκατομμύρια, επισήμανε ο δρ Lerman, απαίτησαν με δημοκρατικό τρόπο την εκδίωξη του Μόρσι, ηγέτη των Αδελφών Μουσουλμάνων, που υποστηριζόταν και από την Τουρκία, και στήριξαν στην εξουσία τον στρατηγό Σίσι. Γιατί η Σ. Αραβία στηρίζει τον Σίσι; Επειδή δεν ήθελε επικράτηση των Αδελφών Μουσουλμάνων, που θα εγκαθίδρυαν ένα καθεστώς στυλ Ιράν, υπό την επήρεια του Ιράν. Το Ισραήλ στηρίζει έμπρακτα τον Σίσι, που ευγνωμονεί τους Ισραηλινούς, επειδή θεωρεί ότι με αυτόν και οι συμφωνίες μεταξύ των δύο χωρών θα γίνουν σεβαστές και ο κίνδυνος δημιουργίας ισλαμικού κράτους και στα δυτικά του Ισραήλ, θα αποφευχθεί.
Όπως ο δρ Lerman υπογράμμισε, Ισραήλ και Σ. Αραβία «μιλούν την ίδια γλώσσα», όταν αναφέρονται στην Αίγυπτο, έστω και αν αυτό φαίνεται περίεργο και οξύμωρο. Το Ισραήλ στηρίζει επίσης ανοικτά την Ιορδανία, που θεωρεί πολύ φιλική του χώρα και σύμμαχο. Ο Ισραηλινός αξιωματούχος διακρίνει τρεις ομάδες στον αραβικό κόσμο, που μπορεί να παίξουν σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις στην περιοχή: Το Ιράν και οι ελεγχόμενες από αυτό οργανώσεις. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα, που δραστηριοποιείται και σε άλλες αραβικές χώρες, πέραν της Αιγύπτου. Η Σαουδική Αραβία που, επ’ εσχάτων, και με αφορμή τις εξεγέρσεις σε αραβικές χώρες εξαιτίας της αραβικής άνοιξης, αποφάσισε να παίξει ενεργότερο ρόλο, τουλάχιστον στον αραβικό κόσμο.
Ο Ομπάμα και ο Πούτιν
Ο δρ Lerman υποστηρίζει πως, παρά τις γνωστές αμφιταλαντεύσεις του, ο Αμερικανός Πρόεδρος Ομπάμα ήταν έτοιμος να χρησιμοποιήσει βία στη Συρία, αν ο Άσαντ δεν δεχόταν έλεγχο στο οπλοστάσιο χημικών όπλων του. Ο Ισραηλινός αξιωματούχος υπέδειξε ότι ο Ομπάμα θα κατέφευγε σε credible military threat αν ο Σύρος Πρόεδρος δεν συγκατένευε στις υποδείξεις τού Σ. Ασφαλείας και στις απαιτήσεις όσων υποστηρίζουν τους αντάρτες. Γι’ αυτό, εξηγεί ο δρ Lerman, επειδή η Μόσχα αντιλήφθηκε ότι ο Ομπάμα θα χρησιμοποιούσε βία, όπως τον πίεζαν η Γαλλία, η Τουρκία, η Σ. Αραβία, η Βρετανία και κύκλοι της Ουάσιγκτον, κατέφυγε στην εξαγγελία ότι ο Άσαντ δέχεται έλεγχο στο χημικό οπλοστάσιό του.
Ο δρ Lerman κάτι περισσότερο γνωρίζει γι’ αυτήν την αιφνίδια μεταστροφή της Μόσχας. Όμως, η ουσία παραμένει, όπως Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αναλυτές καθώς και ο γράφων επισημάναμε: Ο Πρόεδρος Πούτιν, με την εξαγγελία της συγκατάθεσης του Άσαντ ουσιαστικά εξουδετέρωσε την πρόθεση Ομπάμα να προβεί σε χειρουργικό χτύπημα κατά του Άσαντ, κέρδισε τις εντυπώσεις διεθνώς, ως επιτήδειος διπλωματικός παίχτης και γώνιασε τον Αμερικανό Πρόεδρο. Σε τελευταία ανάλυση, ο κόσμος απέφυγε μιαν αχρείαστη αναβίωση ενός δεύτερου Ψυχρού Πολέμου ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία.
«Πείτε μας τι θέλετε, να σας βοηθήσουμε!»
Ο ΔΡ Lerman ανέλυσε διά μακρών την αμερικάνικη πολιτική στην περιοχή, ιδιαίτερα μετά την εξαγγελία Μπους για τη δημιουργία της λεγόμενης Ευρύτερης Μέσης Ανατολής. Όραμα των Αμερικανών ήταν να εμφυτεύσουν τις αρχές και αξίες περί δημοκρατίας και ελευθερίας όπως εμείς τις αντιλαμβανόμαστε και τις τιμούμε. Μέγα αμερικανικό λάθος διπλωματίας και πολιτικής επειδή η Ουάσιγκτον παραγνωρίζει τις τεράστιες πολιτισμικές ιδιαιτερότητες και συστημικές διαφορές, φυλετικές και θρησκευτικές διαρρυθμίσεις, που προσδίδουν άλλες διαστάσεις στον άνθρωπο, στα δικαιώματα και στις ελευθερίες του.
Ήταν φυσικό, ο Ισραηλινός αξιωματούχος να ερωτηθεί και για τον άξονα Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας. Αναφέρθηκε σε αυτόν με τα πιο θερμά και επαινετικά λόγια και υπερτόνισε την περαιτέρω ενίσχυσή του υπό το φως όχι μόνο των ήδη πολυδιάστατων σχέσεων μεταξύ των τριών χωρών αλλά και της ανακάλυψης υδρογονανθράκων. Επίσης αναφέρθηκε στις επισκέψεις στο Ισραήλ που πραγματοποίησαν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Αντ. Σαμαράς. Δεν παρέλειψε να επισημάνει την στενότατη συνεργασία του εβραϊκού λόμπι των ΗΠΑ με το αντίστοιχο ελληνικό. Επιπλέον, ο δρ. Lerman αναφέρθηκε σε τρία σημαντικά δεδομένα:
Πρώτον, το ανανεωμένο ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την περιοχή της Αν. Μεσογείου, παρά το γεγονός ότι αυτή η περιοχή δεν έχει ενεργώς ενταχθεί στους γεωπολιτικούς σχεδιασμούς της Ουάσιγκτον. Το ότι μια αμερικανική εταιρεία ανακάλυψε φυσικό αέριο στο οικόπεδο «Αφροδίτη», είναι πολυδιάστατης σημασίας, είπε. Δεν παρέλειψε, επί τούτου, ο Ισραηλινός αξιωματούχος να επισημάνει ότι το Ισραήλ, ως σημαντικός εταίρος και ισχυρός σύμμαχος των ΗΠΑ, προσπαθεί να επηρεάζει την πολιτική τους στην περιοχή.
Δεύτερον, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, υπέδειξε έντονα και με νόημα πως από την ελληνική πλευρά εξαρτάται αν δεν θα επιτρέψει στην Τουρκία να έχει οποιοδήποτε ρόλο και ρόλο σε μια πιθανή μελλοντική λύση του Κυπριακού. Είναι διάχυτη η εκτίμηση πως το Ισραήλ δεν θα αποδεχόταν μια λύση στο Κυπριακό, που θα ενέπλεκε την Τουρκία με εγγυητικό και παρεμβατικό ρόλο. Είναι επίσης γνωστό ότι το Ισραήλ δεν φαίνεται να ευνοεί καθόλου εισηγήσεις διαφόρων, εντός και εκτός Κύπρου, για μεταφορά φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας.
Τρίτον, και σπουδαιότερον, ο δρ Lerman υπέδειξε επίσης με ξεκάθαρο τρόπο ότι είναι στη διάθεση της ελληνικής πλευράς για την αντιμετώπιση της Τουρκίας, είτε για το Κυπριακό είτε για άλλα ζητήματα (ασφάλειας, άμυνας). «Πείτε μας τι θέλετε και θα σας βοηθήσουμε», ήταν η ξεκάθαρη υπόδειξή του προς την ελληνική πλευρά. Μετά το «Μαβί Μαρμαρά», κατέληξε ο Ισραηλινός αξιωματούχος, η Τουρκία έχασε κάθε δικαίωμα να τολμά να μας υποδεικνύει με ποιον και γιατί θα συνεργαστούμε.
