ΤΟΥΡΚΙΑ Η κοσμική Πόλη
κοιτά στον καθρέφτη και βλέπει το γιγαντωμένο υπό τον Ερντογάν ισλαμικό
είδωλό της και όλα αυτά τα καταγράφει ένας Ελληνας δημοσιογράφος,
αυτόπτης μάρτυρας στα εγκαίνια της σιδηροδρομικής ζεύξης του Μαρμαρά
Του Θωμά Σίδερη
Πάνω από την προβλήτα του Αϊριλίκ Τσεσμεσί, στην ασιατική πλευρά της Κωνσταντινούπολης, κυματίζουν τρεις γιγάντιες φωτογραφίες-σεντόνια: στα δεξιά είναι ο Ταγίπ Ερντογάν, στη μέση ο Τούρκος πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ και αριστερά ο Κεμάλ Ατατούρκ. Η σημειολογία σε όλο το μεγαλείο της. «Ο,τι απέμεινε από το κεμαλικό κοσμικό κράτος είναι οι φωτογραφίες του Κεμάλ στα δημόσια κτίρια» θα μου πει ο Σαφάκ, ένας νεαρός Τούρκος επιχειρηματίας με οικονομικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Κεντ.
Τρίτη 29 Οκτωβρίου 2013, δώδεκα το μεσημέρι. Τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης μεταδίδουν σε ζωντανή σύνδεση με την Αγκυρα τη στρατιωτική παρέλαση για την 90ή επέτειο από την ανακήρυξη της Τουρκικής Δημοκρατίας.Την ίδια ώρα, στο Αϊριλίκ Τσεσμεσί καταφτάνουν το ένα μετά το άλλο τα πλοιάρια ασφυκτικά γεμάτα από κόσμο – είναι οι άνθρωποι που ζουν και αναπνέουν με το ίδιο λαϊκό παραμύθι που τους αφηγείται κάθε φορά με τον δικό του μοναδικό τρόπο ο Ερντογάν.
Από τα μεγάφωνα ακούγεται συνεχώς η φράση «Επόμενος σταθμός, Ασία». «Το τρένο Μαρμαράι σχεδιάστηκε για να φτάσει στο Πεκίνο. Ο Ταγίπ Ερντογάν μπορεί να κάνει την Τουρκία μεγαλύτερη οικονομική δύναμη από ό,τι είναι σήμερα η Κίνα». Τα λόγια αυτά ανήκουν στον Ιμπραήμ, έναν στρατιωτικό γιατρό που είχε απομακρυνθεί από το στράτευμα επειδή η γυναίκα του φορούσε μαντίλα – ο Ερντογάν τον επανέφερε στην ενεργό δράση, ανταμείβοντάς τον με μια κυβερνητική θέση.
Μεγάλη φιέστα
Στις προβλήτες του Εγιούπ, του Καράκιοϊ, του Εμινονού και του Καντίκιοϊ παρατηρείται το αδιαχώρητο. Οι υποστηρικτές του Ερντογάν θέλουν να πιάσουν από νωρίς μια καλή θέση στον χώρο όπου θα εκτυλιχθεί η τελετή εγκαινίων, έστω και αν χρειαστεί να περιμένουν περισσότερες από τρεις ώρες όρθιοι κάτω από τον καυτό φθινοπωρινό ήλιο της Πόλης. Μπορεί η διαδρομή που καλύπτει το υποθαλάσσιο Μαρμαράι να είναι μικρή, η φιέστα όμως είναι μεγάλη. Για τον σκοπό αυτό έχει κινητοποιηθεί όλος ο κομματικός μηχανισμός του AKP, μέσω των δήμων που ελέγχει στην Κωνσταντινούπολη. Ενας από τους δήμους αυτούς είναι και ο δήμος της Τούζλα, βασικός πυλώνας της «νέας» Κωνσταντινούπολης. Ο Ερντογάν ενέκρινε κονδύλια για να κατασκευαστεί μαρίνα στην περιοχή, συνολικού προϋπολογισμού 400.000.000 δολαρίων, με απευθείας ανάθεση σε έναν κατασκευαστικό κολοσσό που δραστηριοποιείται σε πάνω από τριάντα πόλεις στην Τουρκία, τη Via Properties.
Λίγο μετά τις δύο το μεσημέρι στο Αϊριλίκ Τσεσμεσί έχουν συγκεντρωθεί περισσότεροι από δέκα χιλιάδες άνθρωποι. Μερικές δεκάδες μέτρα παραπέρα, στα ανοιχτά του Βοσπόρου, τέσσερα ρυμουλκά εκσφενδονίζουν πίδακες νερού πάνω από τα πλοία που συνεχίζουν να δένουν στην προβλήτα. Οι τουρκικές τηλεοπτικές κάμερες έχουν πάρει τις θέσεις τους. Ο Ερντογάν δεν κάνει τίποτα χωρίς αυτές και έχει βρει τρόπο να ασκεί έλεγχο και να παρεμβαίνει όποτε χρειάζεται – όχι μόνο στο κρατικό TRT αλλά και στα ιδιωτικά τουρκικά τηλεοπτικά δίκτυα. Στο Αϊριλίκ Τσεσμεσί βρίσκεται όμως και το CNN, που θα δείξει ζωντανά την τελετή, αλλά και το BBC World.
«Ποιος να το φανταζόταν ότι ο παραδοσιακά συντηρητικός στρατός της Τουρκίας θα αποδεικνυόταν πιο προοδευτικός από τον Ερντογάν» μου εξομολογείται χαμηλόφωνα ένας δημοσιογράφος που εργάζεται σε μεγάλη τουρκική εφημερίδα. Στη συζήτηση παρεμβαίνει και μια συνάδελφος του πολιτικού ρεπορτάζ σε τηλεοπτικό σταθμό. «Πώς είναι τα πράγματα για τους δημοσιογράφους στην Ελλάδα;» με ρωτά στα αγγλικά. «Δύσκολα» της απαντώ. «Τουλάχιστον εσάς δεν σας κλείνουν με το παραμικρό στη φυλακή» συνεχίζει. «Ξέρεις πόσοι Τούρκοι δημοσιογράφοι βρίσκονται σήμερα στη φυλακή;»
Λίγο μετά τις τέσσερις το απόγευμα ανεβαίνει στο βήμα ο Ερντογάν υπό τους ήχους του Ουσκουντάρ (στην Ελλάδα το ξέρουμε ως «Από ξένο τόπο κι από αλαργινό»). Διάσπαρτες ανάμεσα στο πλήθος οι «closed» σύζυγοι των πάσης φύσεως και βαθμίδας στελεχών του ανδροκρατούμενου AKP, αντιγράφοντας πιστά τον τρόπο που φορά τη μαντίλα και γενικότερα το στιλ που υιοθετεί η Εμινέ Ερντογάν. Η μαντίλα των συζύγων τους θεωρείται σημαντικό στοιχείο αξιολόγησης και ανέλιξης των ανδρών του AKP. «Το AKP δεν είναι ένα ισλαμικό κόμμα. Αλλά πριν από τον Ταγίπ Ερντογάν, εμείς οι πιστοί μουσουλμάνοι ήμασταν υπό διωγμό» θα μου πει ο Οσμάν, οικογενειακός γιατρός, που όμως άφησε την ιατρική επειδή διορίστηκε κι αυτός σε κυβερνητική θέση.
Αποδομεί την κοσμική δομή
«Ο Ερντογάν αποδομεί τεχνηέντως την κοσμική δομή του κράτους» μου εξηγεί ο Αρντα, ένας 27χρονος νέος με μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι, καθώς περιδιαβαίνουμε λίγο αργότερα τους πολυσύχναστους δρόμους του Εμινονού. «Αγνοεί επιδεικτικά το 51% των ανθρώπων που δεν τον ψήφισαν και όποιον διαφωνεί μαζί του τον λέει τρομοκράτη. Στο κόμμα του θεωρείται κάτι σαν προφήτης. Μόνο που στον συγκεκριμένο κήπο του προφήτη ανθίζουν κάθε εποχή τα δολάρια».
Του Θωμά ΣίδερηΠάνω από την προβλήτα του Αϊριλίκ Τσεσμεσί, στην ασιατική πλευρά της Κωνσταντινούπολης, κυματίζουν τρεις γιγάντιες φωτογραφίες-σεντόνια: στα δεξιά είναι ο Ταγίπ Ερντογάν, στη μέση ο Τούρκος πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ και αριστερά ο Κεμάλ Ατατούρκ. Η σημειολογία σε όλο το μεγαλείο της. «Ο,τι απέμεινε από το κεμαλικό κοσμικό κράτος είναι οι φωτογραφίες του Κεμάλ στα δημόσια κτίρια» θα μου πει ο Σαφάκ, ένας νεαρός Τούρκος επιχειρηματίας με οικονομικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Κεντ.
Τρίτη 29 Οκτωβρίου 2013, δώδεκα το μεσημέρι. Τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης μεταδίδουν σε ζωντανή σύνδεση με την Αγκυρα τη στρατιωτική παρέλαση για την 90ή επέτειο από την ανακήρυξη της Τουρκικής Δημοκρατίας.Την ίδια ώρα, στο Αϊριλίκ Τσεσμεσί καταφτάνουν το ένα μετά το άλλο τα πλοιάρια ασφυκτικά γεμάτα από κόσμο – είναι οι άνθρωποι που ζουν και αναπνέουν με το ίδιο λαϊκό παραμύθι που τους αφηγείται κάθε φορά με τον δικό του μοναδικό τρόπο ο Ερντογάν.
Από τα μεγάφωνα ακούγεται συνεχώς η φράση «Επόμενος σταθμός, Ασία». «Το τρένο Μαρμαράι σχεδιάστηκε για να φτάσει στο Πεκίνο. Ο Ταγίπ Ερντογάν μπορεί να κάνει την Τουρκία μεγαλύτερη οικονομική δύναμη από ό,τι είναι σήμερα η Κίνα». Τα λόγια αυτά ανήκουν στον Ιμπραήμ, έναν στρατιωτικό γιατρό που είχε απομακρυνθεί από το στράτευμα επειδή η γυναίκα του φορούσε μαντίλα – ο Ερντογάν τον επανέφερε στην ενεργό δράση, ανταμείβοντάς τον με μια κυβερνητική θέση.
Μεγάλη φιέστα
Στις προβλήτες του Εγιούπ, του Καράκιοϊ, του Εμινονού και του Καντίκιοϊ παρατηρείται το αδιαχώρητο. Οι υποστηρικτές του Ερντογάν θέλουν να πιάσουν από νωρίς μια καλή θέση στον χώρο όπου θα εκτυλιχθεί η τελετή εγκαινίων, έστω και αν χρειαστεί να περιμένουν περισσότερες από τρεις ώρες όρθιοι κάτω από τον καυτό φθινοπωρινό ήλιο της Πόλης. Μπορεί η διαδρομή που καλύπτει το υποθαλάσσιο Μαρμαράι να είναι μικρή, η φιέστα όμως είναι μεγάλη. Για τον σκοπό αυτό έχει κινητοποιηθεί όλος ο κομματικός μηχανισμός του AKP, μέσω των δήμων που ελέγχει στην Κωνσταντινούπολη. Ενας από τους δήμους αυτούς είναι και ο δήμος της Τούζλα, βασικός πυλώνας της «νέας» Κωνσταντινούπολης. Ο Ερντογάν ενέκρινε κονδύλια για να κατασκευαστεί μαρίνα στην περιοχή, συνολικού προϋπολογισμού 400.000.000 δολαρίων, με απευθείας ανάθεση σε έναν κατασκευαστικό κολοσσό που δραστηριοποιείται σε πάνω από τριάντα πόλεις στην Τουρκία, τη Via Properties.
Λίγο μετά τις δύο το μεσημέρι στο Αϊριλίκ Τσεσμεσί έχουν συγκεντρωθεί περισσότεροι από δέκα χιλιάδες άνθρωποι. Μερικές δεκάδες μέτρα παραπέρα, στα ανοιχτά του Βοσπόρου, τέσσερα ρυμουλκά εκσφενδονίζουν πίδακες νερού πάνω από τα πλοία που συνεχίζουν να δένουν στην προβλήτα. Οι τουρκικές τηλεοπτικές κάμερες έχουν πάρει τις θέσεις τους. Ο Ερντογάν δεν κάνει τίποτα χωρίς αυτές και έχει βρει τρόπο να ασκεί έλεγχο και να παρεμβαίνει όποτε χρειάζεται – όχι μόνο στο κρατικό TRT αλλά και στα ιδιωτικά τουρκικά τηλεοπτικά δίκτυα. Στο Αϊριλίκ Τσεσμεσί βρίσκεται όμως και το CNN, που θα δείξει ζωντανά την τελετή, αλλά και το BBC World.
«Ποιος να το φανταζόταν ότι ο παραδοσιακά συντηρητικός στρατός της Τουρκίας θα αποδεικνυόταν πιο προοδευτικός από τον Ερντογάν» μου εξομολογείται χαμηλόφωνα ένας δημοσιογράφος που εργάζεται σε μεγάλη τουρκική εφημερίδα. Στη συζήτηση παρεμβαίνει και μια συνάδελφος του πολιτικού ρεπορτάζ σε τηλεοπτικό σταθμό. «Πώς είναι τα πράγματα για τους δημοσιογράφους στην Ελλάδα;» με ρωτά στα αγγλικά. «Δύσκολα» της απαντώ. «Τουλάχιστον εσάς δεν σας κλείνουν με το παραμικρό στη φυλακή» συνεχίζει. «Ξέρεις πόσοι Τούρκοι δημοσιογράφοι βρίσκονται σήμερα στη φυλακή;»
Λίγο μετά τις τέσσερις το απόγευμα ανεβαίνει στο βήμα ο Ερντογάν υπό τους ήχους του Ουσκουντάρ (στην Ελλάδα το ξέρουμε ως «Από ξένο τόπο κι από αλαργινό»). Διάσπαρτες ανάμεσα στο πλήθος οι «closed» σύζυγοι των πάσης φύσεως και βαθμίδας στελεχών του ανδροκρατούμενου AKP, αντιγράφοντας πιστά τον τρόπο που φορά τη μαντίλα και γενικότερα το στιλ που υιοθετεί η Εμινέ Ερντογάν. Η μαντίλα των συζύγων τους θεωρείται σημαντικό στοιχείο αξιολόγησης και ανέλιξης των ανδρών του AKP. «Το AKP δεν είναι ένα ισλαμικό κόμμα. Αλλά πριν από τον Ταγίπ Ερντογάν, εμείς οι πιστοί μουσουλμάνοι ήμασταν υπό διωγμό» θα μου πει ο Οσμάν, οικογενειακός γιατρός, που όμως άφησε την ιατρική επειδή διορίστηκε κι αυτός σε κυβερνητική θέση.
Αποδομεί την κοσμική δομή
«Ο Ερντογάν αποδομεί τεχνηέντως την κοσμική δομή του κράτους» μου εξηγεί ο Αρντα, ένας 27χρονος νέος με μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι, καθώς περιδιαβαίνουμε λίγο αργότερα τους πολυσύχναστους δρόμους του Εμινονού. «Αγνοεί επιδεικτικά το 51% των ανθρώπων που δεν τον ψήφισαν και όποιον διαφωνεί μαζί του τον λέει τρομοκράτη. Στο κόμμα του θεωρείται κάτι σαν προφήτης. Μόνο που στον συγκεκριμένο κήπο του προφήτη ανθίζουν κάθε εποχή τα δολάρια».
