Ο Tayyip Erdogan θα πρέπει να αισθάνεται
ικανοποιημένος αυτές τις ημέρες. Η αστυνομία εισέβαλε στο πάρκο Gezi και
εκκαθάρισε βίαια τους καταληψίες μαζί με τις σκηνές τους στη διάρκεια
του Σαββατοκύριακου. Εκατοντάδες χιλιάδων διαδηλωτές εξέφρασαν την
υποστήριξή τους για το ΑΚΡ και τον ηγέτη του σε μαζικές συγκεντρώσεις
στην Άγκυρα και στην Κωνσταντινούπολη. Ποδοσφαιρικοί φίλαθλοι και
δεκάδες ακτιβιστές κρατούνται. Οι διαδηλωτές έχουν στραφεί από την
ανοιχτή σύγκρουση με δακρυγόνα και αντλίες νερού με την αστυνομία, σε
μια άλλη τακτική. Άνδρες και γυναίκες στέκονται ακίνητοι στην πλατεία
Ταξίμ και αλλού σε δημόσιους χώρους, και έχουν μετατραπεί στο νέο
σύμβολο αντίστασης. Αλλά η αίσθηση μιας άμεσης πρόκλησης της εξουσίας
του πρωθυπουργού, έχει ξεθωριάσει.
Πριν από λίγες μόλις ημέρες, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Bulent Arinc εξέδιδε απειλές ότι μπορεί να αναλάβει δράση ο στρατός. Τώρα ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος, Huseyin Celik μαλακώνει τους τόνους. Δήλωσε πρόσφατα ότι δεν θα υπάρξει προσπάθεια να επιβληθεί ρυθμιστικό πλαίσιο για το Twitter. Εν τω μεταξύ, διώροφα λεωφορεία κατάμεστα από τουρίστες, περιφέρονται γύρω από την Ταξίμ και τους άνδρες που στέκονται ακίνητοι.
Πριν από λίγες μόλις ημέρες, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Bulent Arinc εξέδιδε απειλές ότι μπορεί να αναλάβει δράση ο στρατός. Τώρα ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος, Huseyin Celik μαλακώνει τους τόνους. Δήλωσε πρόσφατα ότι δεν θα υπάρξει προσπάθεια να επιβληθεί ρυθμιστικό πλαίσιο για το Twitter. Εν τω μεταξύ, διώροφα λεωφορεία κατάμεστα από τουρίστες, περιφέρονται γύρω από την Ταξίμ και τους άνδρες που στέκονται ακίνητοι.
Ασφαλώς, αυτή η επιφανειακή ομαλότητα μπορεί να μην διαρκέσει πολύ. Το επικείμενο δημοψήφισμα για το Gezi, που περιλαμβάνει το σύνολο της Κωνσταντινούπολης, όχι μόνο την κεντρική περιοχή της Beyoglu, θα κινητοποιήσει τους αντιπάλους του Erdogan. Για να μην ξεχνάμε και τις δημοτικές εκλογές που είναι προγραμματισμένες για το Μάρτιο του 2014. Ασφαλώς θα υπάρξουν πολλές ευκαιρίες για τους διαδηλωτές να σηκώσουν ξανά το κεφάλι. Και έπειτα, υπάρχουν τα «διαμάντια του στέμματος», οι προεδρικές εκλογές αργότερα στη διάρκεια του έτους, οι οποίες μπορεί να προηγούνται ενός συνταγματικού δημοψηφίσματος.
Ένα από τα επιτεύγματα των διαδηλώσεων στην Κωνσταντινούπολη, την Άγκυρα και άλλες μεγάλες πόλεις, θα μπορούσε να ήταν το να μπει ένα φρένο στα σχέδια του Erdogan για την καθιέρωση ενός προεδρικού καθεστώτος. Η ιδέα δεν έτυχε ποτέ μεγάλης υποδοχής ήδη από την αρχή, ακόμη και μεταξύ των ψηφοφόρων του ΑΚΡ. Τώρα όλοι οι επικριτές έχουν πολλές ενδείξεις για τους κινδύνους που προκύπτουν από την ενθρόνιση του φιλόδοξου πρωθυπουργού ως ένας παντοδύναμος αρχηγός κράτους. Εάν τα σχέδια για την αλλαγή σε προεδρία βγουν από το τραπέζι, το ερώτημα είναι τι θα συμβεί με την ειρηνευτική διαδικασία με τους Κούρδους. Ο Erdogan θεωρεί την χειραφέτηση των Κούρδων (πολιτιστικά δικαιώματα, αναγνώριση της ταυτότητας, ίσως αποκέντρωση), ως μια συμφωνία-πακέτο που συνδέεται με τη στήριξη του φιλοκουρδικού κόμματος Ειρήνη και Δημοκρατία (BDP) στο προεδρικό σύνταγμα (η παρουσία του BDP στην Ταξίμ ήταν στην καλύτερη περίπτωση χαμηλών τόνων). Οι προσδοκίες είναι υψηλές, όπως και οι κίνδυνοι.
Η ΕΕ είναι σε δύσκολη θέση επίσης. Η Cathy Ashton και
το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ασφαλώς έκαναν το σωστό καλώντας την τουρκική
κυβέρνηση να σεβαστεί τις δημοκρατικές αρχές και τα ανθρώπινα
δικαιώματα. Οι εκκλήσεις τους φαίνεται να έπεσαν στο κενό. Ο Erdogan
«ταμπουρώθηκε», υπερασπίστηκε την αστυνομία στη δράση της για την
αντιμετώπιση των διαδηλωτών, κατηγόρησε τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για
υποκρισία και κούνησε το δάχτυλο σε ανώνυμες κακόβουλες ξένες δυνάμεις
που προκαλούν προβλήματα στο εσωτερικό της Τουρκίας. Ο υπουργός
Ευρωπαϊκών θεμάτων και επκεφαλής διαπραγματευτής Egemen Bagis ακολούθησε
τα βήματα του αφεντικού του, κατακεραυνώνοντας τους Ευρωπαίους.
Συγκλονισμένη από την βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων, η Γερμανίδα
Καγκελάριος Angela Merkel ζήτησε την καθυστέρηση της επανέναρξης των
ενταξιακών διαπραγματεύσεων (η Γαλλία είχε αφαιρέσει το βέτο της για το
κεφάλαιο της περιφερειακής πολιτικής επομένως υπήρχαν ελπίδες ότι τα
πράγματα μπορεί και να προχωρούσαν ύστερα από το αδιέξοδο τριών ετών).
Αλλά ακόμη και οι λίγοι εναπομείναντες φίλοι της Τουρκίας στην Ευρώπη
είναι επικριτές μιας τέτοιας κίνησης, και οδηγούνται στο να θεωρήσουν
την κίνηση αυτή της Merkel ως μια προσπάθεια να αποκομίσει εγχώρια οφέλη
πριν από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου στη Γερμανία.
Η αύξηση της έντασης με το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες
ίσως να μην προκαλεί πονοκέφαλο στον Erdogan. Η ΕΕ παραιτήθηκε από το
ρόλο της στις εσωτερικές υποθέσεις της Τουρκίας από τη στιγμή που οι
διαπραγματεύσεις κατέληξαν σε αδιέξοδο. Τώρα είναι κάτι περισσότερο από
ένας απλός σάκος του μποξ. Αλλά εάν το κύμα των διαδηλώσεων μας δίδαξε
τίποτα, είναι ότι η ύβρις είναι κακός σύμβουλος. Και η τουρκική
οικονομία γίνεται όλο και πιο ευάλωτη σε εξωτερικά σοκ. Το 2012 το ΑΕΠ
ήδη επιβραδύνθηκε στο 2,2% το 2012. Η πολιτική αναστάτωση μπορεί να
τρομάξει τους επενδυτές, η πλειονότητα των οποίων είναι από την ΕΕ.
Χωρίς την ροή εξωτερικών κεφαλαίων, η Τουρκία θα βρεθεί να αντιμετωπίζει
μεγάλα προβλήματα, όπως και άλλες αναδυόμενες αγορές (δείτε τη
Βραζιλία). Αυτό δεν είναι το «κακόβουλο λόμπι των επιτοκίων» το οποίο ο
Erdogan κατηγόρησε ότι αμφισβητούν την εξουσία του, αλλά φυσιολογική
συμπεριφορά των αγορών. Η στροφή σε αυταρχικές μεθόδους έχει οδηγήσει σε
βουτιά της στήριξης για το ΑΚΡ, από το 52% το Δεκέμβριο του 2012, στο
35% σήμερα (σήμερα με την MetroPoll). Η κυβέρνηση διατηρεί ένα υγιές
προβάδισμα έναντι των κομμάτων της αντιπολίτευσης, αλλά η τωρινή της
άνεση μπορεί εύκολα να αποδειχθεί ψεύτικη.
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://ecfr.eu/blog/entry/false_comfort_in_turkey
