Μπαλή ΚάκηΔέκα χρόνια πριν, όταν ακόμη η Ελλάδα θεωρούσε εαυτή -και σε μεγάλο βαθμό ήταν- τοπική δύναμη στα Βαλκάνια, η τότε ελληνική κυβέρνηση γιόρταζε ως μείζονα επιτυχία την απόφαση της συνόδου κορυφής της Θεσσαλονίκης που άνοιγε την ευρωπαϊκή προοπτική των δυτικών Βαλκανίων. Το 2003 η κρίση δεν είχε χτυπήσει ακόμη την πόρτα της Ευρώπης, η πολιτική βούληση για την διεύρυνση της Ε.Ε. δεν είχε ξεφτίσει και οι πολίτες των χωρών των δυτικών Βαλκανίων κοιτούσαν με ζήλια τους Βούλγαρους και τους Ρουμάνους, που ήταν έτοιμοι να μπουν στη Γη της... Επαγγελίας.
Στην ουρά για την ένταξη στην Ε.Ε. είχε στηθεί από τότε και η Σερβία, για την οποία ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιο στην ευρωπαϊκή πορεία της ήταν το Κόσοβο. Στα δέκα χρόνια που πέρασαν το Κόσοβο έγινε ανεξάρτητο κράτος - με μια "μοναδική", όπως υπογραμμίστηκε από τον ΟΗΕ, διαδικασία- και αναγνωρίστηκε ως τέτοιο από τις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. Ωστόσο, η Σερβία δεν παραιτήθηκε από την κάποτε αυτόνομη επαρχία της και ασφαλώς δεν αναγνώρισε την κρατική οντότητα της Πρίστινα. Επιπλέον, στο Βόρειο Κόσοβο, που ζουν πολλοί Σέρβοι, στην ευρύτερη περιοχή της Κοσόβσκα Μιτρόβιτσα, πρακτικά υπάρχει ακόμη σερβική κυριαρχία οι κρατικές δομές χρηματοδοτούνται και καθορίζονται από το Βελιγράδι.

Η "υπουργός Εξωτερικών" της Ε.Ε., Κάθριν Άστον, κατάφερε στα μέσα Απριλίου το "ιστορικό" επίτευγμα να συμφωνήσουν ο Σέρβος πρωθυπουργός Ίβιτσα Ντάτσιτς και ο Κοσοβάρος πρωθυπουργός Χασίμ Θάτσι να ομαλοποιήσουν τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. "Ομαλοποίηση" σημαίνει πρακτικά ότι το Βελιγράδι θα αποσυρθεί από το βόρειο Κόσοβο και σε αντάλλαγμα οι Σέρβοι της περιοχής, που θα ενταχθούν στην κοσοβάρικη κυριαρχία, θα έχουν αυξημένη αυτονομία.
Η συμφωνία επικυρώθηκε από τα δύο κοινοβούλια, αλλά τώρα πρέπει να εφαρμοστεί - κι όπως πάντα ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες... στις οποίες θα πρέπει να καταλήξουν μεθαύριο Τρίτη οι Ντάτσιτς και Θάτσι κατά τη συνάντησή τους με την Άστον στις Βρυξέλλες. Το "έπαθλο" για τους Σέρβους γι' αυτή τη συμφωνία υποτίθεται ότι θα είναι η ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε.

Λίγες μέρες πριν από αυτό το κρίσιμο ραντεβού έσπευσε στο Βελιγράδι και την Πρίστινα ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Γκίντο Βέστερβελε, για να "ενθαρρύνει" τις δύο πλευρές να γκαζώσουν. Ο Βέστερβελε, σε αντίθεση με άλλους υπουργούς της γερμανικής κυβέρνησης, αποφεύγει τις αλαζονικές εμφανίσεις. Ειδικά στις επαφές του με τη σερβική ηγεσία προσπάθησε να καλύψει τις πιέσεις για ταχύτατη εφαρμογή της συμφωνίας πίσω από μια επίθεση φιλίας - "ανήκουμε στην ίδια ευρωπαϊκή οικογένεια"-, πίσω από την έκφραση θαυμασμού για τις ομορφιές του Βελιγραδίου. Ωστόσο, το μήνυμά του ήταν σαφές: Ή προχωράτε ή αντίο ένταξη...

Η κυβέρνηση στο Βελιγράδι υιοθέτησε την "ορολογία" Βέστερβελε, μίλησε κι αυτή για "ενθάρρυνση", ωστόσο η σερβική αντιπολίτευση είδε στην επίσκεψη Βέστερβελε ένα ακόμη γερμανικό τελεσίγραφο.

Επί της ουσίας, καμία πλευρά δεν έχει δίκαιο, για ένα λόγο που ξεπερνάει τις όποιες γερμανικές προθέσεις. Στα χρόνια της κρίσης η "στρατηγική της Θεσσαλονίκης" που διασφάλιζε την ενταξιακή προοπτική για όλες τις χώρες των δυτικών Βαλκανίων, έχει σχεδόν ξεχαστεί, ενώ η προθυμία των "27" -και αύριο "28" με την Κροατία- να επενδύσουν ενέργεια και κονδύλια σε μελλοντικά μέλη, αγγίζει το μηδέν. Η γραφειοκρατική μηχανή της Κομισιόν προσπαθεί βέβαια κάθε φθινόπωρο στις εκθέσεις της για τα επίδοξα μέλη να εφευρίσκει κάποιες προόδους, ωστόσο οι κυβερνήσεις των κρατών μελών - κι ακόμη περισσότερο η κοινή γνώμη στα κράτη μέλη- δεν βιάζονται καθόλου για μια νέα διεύρυνση.

Για τη Σερβία αυτή η ζοφερή προοπτική μέχρι τώρα "δικαιολογούνταν" από την έλλειψη προόδου στις σχέσεις της με το Κόσοβο. Γι' αυτό, παρά το μεγάλο πολιτικό κόστος της "παραίτησης" από το Κόσοβο, η σερβική κυβέρνηση τόλμησε τη συμφωνία ομαλοποίησης των σχέσεων με την Πρίστινα. Στόχος της είναι να πάρει αυτή την πολυπόθητη ημερομηνία έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, αλλά κινείται σε τεντωμένο σκοινί. Εάν την ερχόμενη Τρίτη δεν συμφωνήσει στην εξειδίκευση της συμφωνίας, αντίο ημερομηνία. Αλλά και αν συμφωνήσει, κανείς δεν της εγγυάται ότι δεν θα σκοντάψει στην "κούραση" των Ευρωπαίων έναντι μιας επόμενης διεύρυνσης.