Σχεδόν απαρατήρητη πέρασε η
επέτειος των 10 χρόνων από τη δεύτερη εισβολή των Αμερικανών στο Ιράκ.
Μια χώρα, με την ευλογία να έχει νερό και πετρέλαιο στη γη της, έμεινε
από τότε κυκεώνας διαφθοράς, οπισθοδρόμησης, φτώχειας, μίσους και
αίματος. Αλλά αν η τραγωδία της Συρίας δεσπόζει στην επικαιρότητα, η
αιματοχυσία ξαναπαίρνει εφιαλτικές διαστάσεις και στη Μεσοποταμία.Δεκαοκτώ μήνες μετά την απαγκίστρωση των Αγγλοαμερικανών, το
σεχταριστικό μίσος ξελαμπάδιασε πάλι. Οι σιίτες, το 60% του πληθυσμού,
που νέμονται την εξουσία, φαίνεται πως αποδίδουν τα ίσα στους σουνίτες,
τη μειοψηφία που κυβερνούσε επί Σαντάμ. Ο φαύλος κύκλος της θηριωδίας
κρύβει και πολύπλευρη πολιτική κρίση. Το Ιράκ φαίνεται να γλιστρά στο
χάος ενός εμφυλίου σαν του 2006-07.
Οι διαδηλώσεις -όχι πια ειρηνικές-
είναι καθημερινές σε Βαγδάτη, Φαλούτζα, το γνωστό «σουνιτικό τρίγωνο» με
το προσωνύμιο «νεκροταφείο των Αμερικανών», στη σιιτική Βασόρα, τη
Σαμάρα και τη Μοσούλη, στον κουρδικό βορρά. Πολλοί βλέπουν τα
χαρακτηριστικά μιας ακόμα Αραβικής Ανοιξης. Αλλά το πρόβλημα του Ιράκ
δεν είναι απλό. Οι σουνίτες ζητούν την παραίτηση του πρωθυπουργού Αλ
Μαλίκι, τον οποίο θεωρούν παράνομο. Στις τελευταίες εκλογές, το
σουνιτικό κόμμα Ιρακίγια ήρθε πρώτο με 91 έδρες έναντι του κόμματος των
σιιτών, που κέρδισε 89 έδρες. Ο Μαλίκι ωστόσο σχημάτισε συνασπισμό που
του επέτρεψε να μείνει στην εξουσία.
* Ελάχιστα έχουν αποκατασταθεί οι υποδομές στο Ιράκ. Οι
αμερικανικές εταιρείες που διεκδικούσαν τα έργα (ουρανοξύστες, εμπορικά
κέντρα, κ.λπ.) πήραν τον παρά κι έφυγαν, αφήνοντας τα σχέδια στα χαρτιά.
Παρ' όλα αυτά, η Βαγδάτη παλεύει να ζήσει. Τα καταστήματα που έκλειναν
στις 4 το απόγευμα τολμούν και μένουν τώρα ανοιχτά ώς τα μεσάνυχτα.
Τρίτη στον κόσμο, μετά τη Σαουδαραβία και τη Ρωσία, εξαγωγός πετρελαίου,
το Ιράκ χωλαίνει στην ανάπτυξη. Αιτίες: οι καταστροφές από την
«καταιγίδα της ερήμου» του 1991, τα συνεχή σαμποτάζ και η έλλειψη
ηλεκτρικής ενέργειας. Σήμερα η παροχή ρεύματος σε νοικοκυριά και
επιχειρήσεις είναι κατά μέσο όρο 8 ώρες την ημέρα. Η ανεργία φτάνει το
35%.
Η παραγωγή μαύρου χρυσού -2,8 εκατ. βαρέλια ημερησίως πριν από
την εισβολή- αναμένεται φέτος στα 3,6 εκατ. βαρέλια. Η Διεθνής Υπηρεσία
Ενέργειας εκτιμά ότι ώς το 2035 τα έσοδα από το πετρέλαιο θα ξεπεράσουν
τα 5 τρισ. Τα ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα υδρογονανθράκων ξεπερνούν τα 115
δισ. βαρέλια, ενώ εξίσου πλούσια είναι και εκείνα του φυσικού αερίου.
Ωστόσο τα 3/4 των πηγών «μαύρου χρυσού» βρίσκονται στο σιιτικό Νότο και
στο Ιρακινό Κουρδιστάν, αυτόνομο από το '91 και με εκπληκτική ανάπτυξη
ως προτεκτοράτο των Αμερικανών. Πολλά ανεκμετάλλευτα πριν κοιτάσματα
πετρελαίου αξιοποιούν ήδη οι ιρακινοί Κούρδοι και ώς το 2019 θα
ξεπεράσουν την παραγωγή μαύρου χρυσού της Λιβύης. Οι ίδιοι κλείνουν
συμφωνίες αγνοώντας την κεντρική κυβέρνηση της Βαγδάτης.
Η διανομή των
κερδών από το πετρέλαιο και το στάτους του Κιρκούκ, που δεν αποτελεί
κουρδικό έδαφος, είναι ζητήματα εύφλεκτα. Η Ουάσιγκτον δεν υποστηρίζει
την κουρδική πολιτική. Παρακολουθεί άγρυπνα την Τουρκία, που,
αναζητώντας ενεργειακές πηγές, συνήψε συμφωνία με την αμερικανική
ExxonMobil στο Κουρδιστάν για εξερεύνηση νέων κοιτασμάτων. Οι Τούρκοι
αγοράζουν πετρέλαιο μεταφερόμενο με βυτία και όχι από τον αγωγό
Κιρκούκ-Γιουμουρταλίκ, τον οποίο ελέγχει η ιρακινή κυβέρνηση. Η Βαγδάτη
κατηγορεί την Αγκυρα για συνέργεια σε λαθρεμπόριο ιρακινού πετρελαίου. Η
εμπορία εκτός αγωγού απειλεί την ενότητα του Ιράκ. Το θέμα είναι όμως
πως το 80% των επενδυτών στο Ιρακινό Κουρδιστάν είναι Τούρκοι...
Οι εκκαθαρίσεις που επακολούθησαν εξήγειραν τους σουνίτες. Το
καθεστώς κάνει αλλεπάλληλες επιχειρήσεις καταστολής εναντίον τους,
ενθαρρύνοντας έτσι γκρουπούσκουλα υπό τον έλεγχο της Αλ Κάιντα, που,
όπως φαίνεται, η δράση της συνεχίζεται στο Ιράκ. Ο Μαλίκι έχει στα χέρια
του όλους τους μηχανισμούς και τη μεγαλύτερη στην περιοχή πολεμική
μηχανή. Μόνο οι υπηρεσίες ασφαλείας αριθμούν 933.000 άνδρες. Την
κατάσταση περιπλέκει ο εμφύλιος στη Συρία. Η ιρακινή κυβέρνηση βοηθά,
διακριτικά, το Ιράν ώστε να στηριχτεί ο Ασαντ, καθώς είναι σχεδόν βέβαιο
ότι το καθεστώς της Δαμασκού θα διαδεχθεί σουνιτικό σχήμα. Υπάρχει
ωστόσο και άλλο μέτωπο στον Βορρά με τους Κούρδους, και σ' αυτό το
παιχνίδι μπήκε και η Τουρκία, που επιδιώκει πρωταγωνιστικό ρόλο στο
ενεργειακό πεδίο.
