Κλίμα γεωπολιτικής αβεβαιότητας δημιουργούν οι πολιτικές
εξελίξεις σε Αίγυπτο-Συρία, η επαναπροσέγγιση Τουρκίας -Ισραήλ, η
οικονομική κρίση στην Κύπρο και τα παιχνίδια των ισχυρών για τους
υδρογονάνθρακες και τους αγωγούςΤου Τάσου Τσακίρογλου
Ενα νέο σκηνικό έχουν δημιουργήσει στην Ανατολική Μεσόγειο οι αλλαγές των τελευταίων δύο χρόνων, οι οποίες αναδιαμορφώνουν τις συμμαχίες και δημιουργούν καινούργια δεδομένα για Ελλάδα και Κύπρο, προσθέτοντας στην κατάσταση της οικονομικής τους αδυναμίας και την παράμετρο της γεωπολιτικής αβεβαιότητας.
Τις αλλαγές αυτές εγκαινίασε η ανατροπή στην Αίγυπτο, με το νέο καθεστώς του Μοχάμεντ Μόρσι να συζητά με Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους, αλλά και να θέτει θέμα επανεξέτασης των συμφωνιών για την ΑΟΖ με την Κύπρο, υιοθετώντας ως φαίνεται την επιχειρηματολογία της Αγκυρας περί Καστελόριζου. Ακολούθησε η κρίση της Συρίας, με τον Μπασάρ Αλ Ασαντ να αποδεικνύεται περισσότερο ανθεκτικός απ’ ό,τι υπολόγιζε η Δύση, κάτι που έβαλε δυνατά στο παιχνίδι την Αγκυρα, η οποία ξαναμπήκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ.
Σε χρόνο παράλληλο έγιναν και οι ανακοινώσεις για την ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην περιοχή, οι οποίες ανέδειξαν τον ρόλο του Ισραήλ και της Κύπρου, ενώ έθεσαν υπό αίρεση τις υπάρχουσες συμμαχίες καθώς και τη βάση για τη δημιουργία νέων. Τέλος, επιτεύχθηκε, με αμερικανική διαμεσολάβηση, η επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Ισραήλ, η εξέλιξη της οποίας αποτελεί ακόμα έναν απροσδιόριστο παράγοντα για τις ευρύτερες εξελίξεις.
Πιέσεις για το Κυπριακό
Οι δραματικές εξελίξεις στην κυπριακή οικονομία ωθούν πολιτικούς και διπλωματικούς κύκλους στις ΗΠΑ, στην Ε.Ε. και στον ΟΗΕ στην κατεύθυνση της ανάληψης άμεσων πρωτοβουλιών για λύση του Κυπριακού, στη βάση των νέων αλλαγών και κυρίως στο πεδίο της εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων.
Σ’ αυτό το πλαίσιο η Αγκυρα έθεσε εκβιαστικά το δίλημμα «συνεκμετάλλευση ή διχοτόμηση», πιέζοντας μάλιστα με ένα αυστηρό χρονοδιάγραμμα. Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, μιλώντας από την Κωνσταντινούπολη και έχοντας δίπλα του την ύπατη εκπρόσωπο της Ε.Ε. για την εξωτερική πολιτική, Κάθριν Αστον, τόνισε ότι η κατάσταση που προέκυψε μετά τις εκλογές στη «Νότια Κύπρο» αποτελεί ένα παράθυρο ευκαιρίας, ενώ επανέλαβε ότι η χώρα του δεν θα δεχτεί τετελεσμένα στο θέμα των υδρογονανθράκων.
Στο ίδιο κλίμα ο «υπουργός Εξωτερικών» των κατεχομένων, Χουσεΐν Οζγκιουργκούν, μετά τις διαβουλεύσεις στην Αγκυρα για τον «οδικό χάρτη» του Κυπριακού, δήλωσε ότι η τουρκοκυπριακή πλευρά είναι έτοιμη για την επανάληψη των διαπραγματεύσεων που διακόπηκαν το 2012 (με ευθύνη της Τ/Κ πλευράς), «αλλά ο κ. Αναστασιάδης δεν φαίνεται να έχει τέτοιο σκοπό». Βέβαια, όπως εκτιμούν αναλυτές, η πρόσφατη στάση της Ε.Ε. έναντι της Κύπρου υπονόμευσε καθοριστικά στο εσωτερικό της νήσου τον Ν. Αναστασιάδη, οπότε η προοπτική επαναφοράς κάποιας παραλλαγής του σχεδίου Ανάν που επιχειρεί να προωθήσει η Αγκυρα έχει καταστεί ιδιαίτερη ισχνή.
Το τετράγωνο Λευκωσία – Τελ Αβίβ – Αθήνα – Αγκυρα συγκροτεί τον αστερισμό των μνηστήρων όχι μόνο για την εξόρυξη, αλλά και για τη μεταφορά του φυσικού αερίου από την περιοχή της Αν. Μεσογείου. Η επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Ισραήλ έβαλε πολλά ερωτηματικά στην ενεργειακή συνεργασία Τελ Αβίβ – Λευκωσίας, ωστόσο η κυβέρνηση Νετανιάχου δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα τι προτίθεται να πράξει σχετικά με τη μεταφορά των υδρογονανθράκων από το κοίτασμα Ταμάρ.
Συγκρούσεις για τους αγωγούς
Η Τουρκία εξακολουθεί να ασκεί πιέσεις σε Ισραήλ και Κύπρο για την κατασκευή αγωγού μέσα στο έδαφός της, σκέψη που δεν βρίσκει αντίθετες ούτε τις ΗΠΑ ούτε τη Ρωσία. Από την πλευρά τους Αθήνα και Λευκωσία εξακολουθούν να ποντάρουν στην κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού, ο οποίος θα μεταφέρει το αέριο στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Παράλληλα, ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών, Ιωάννης Κασουλίδης, δήλωσε στο Associated Press ότι αναμένει τις αποφάσεις του Ισραήλ, αλλά προχωρά κανονικά τα σχέδια για την κατασκευή εργοστασίου για την υγροποίηση του αερίου είτε με τη συμμετοχή του Ισραήλ είτε χωρίς αυτή.
Την ανάγκη άμεσων αποφάσεων για την κατασκευή τερματικού σταθμού υπογράμμισε και ο πρόεδρος της Κρατικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων Κύπρου (ΚΡΕΤΥΚ), Χαράλαμπος Ελληνας, ο οποίος τόνισε ότι η Τουρκία έχει κερδίσει μέχρι τώρα τον πόλεμο της προπαγάνδας, πείθοντας ότι «ο μόνος τρόπος για να εξαγάγουμε το φυσικό αέριο είναι μέσω του εδάφους της». Το κόστος κατασκευής του αναμένεται να φτάσει τα δέκα δισ. ευρώ και θα είναι έτοιμος το 2019-20. Στο πλαίσιο αυτό ο κ. Κασουλίδης, αλλά και ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Λακοτρύπης, θα επισκεφθούν αυτή την εβδομάδα το Τελ Αβίβ για συνομιλίες, ενώ αρχές Μαΐου επίσκεψη θα πραγματοποιήσει και ο Ν. Αναστασιάδης.
Στο παιχνίδι της μεταφοράς έχουν μπει και Ελληνες εφοπλιστές, οι οποίοι επιχειρούν να προωθήσουν τη λύση της μεταφοράς υγροποιημένου αερίου (LNG) με τάνκερ, αλλά και το αμερικανοεβραϊκό λόμπι με ιδιωτική πρωτοβουλία και χρονικό ορίζοντα τα δυόμισι έτη.
Παράλληλα, υπάρχουν επαφές της Λευκωσίας με τον Λίβανο για το θέμα της συνεκμετάλλευσης στα «οικόπεδα» μεταξύ Κύπρου και Λιβάνου.
