«H
Κύπρος δεν βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο. Η Λευκωσία έχει συμφωνήσει με
τους Ευρωπαίους εταίρους της και το ΔΝΤ πρόγραμμα διάσωσης ύψους 10
δισ. ευρώ. Μια κατάρρευση των τραπεζών λόγω πανικού των καταθετών
απεφεύχθη χάρη στους αυστηρούς ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων. Η ηρεμία
στις διεθνείς αγορές, που παρουσίασαν κάποια μικρή νευρικότητα,
αποκαταστάθηκε.
Όμως,
θα ήταν ανόητο να ξεχάσουμε την Κύπρο. Το μικρό νησί της Μεσογείου
βαδίζει σταδιακά προς την έξοδο από την ευρωζώνη. Η έξοδος από το ευρώ
θα εξανεμίσει τις περιουσίες, θα τροφοδοτήσει πληθωρισμό, θα οδηγήσει σε
χρεοκοπία και θα αφήσει την Κύπρο αβοήθητη σε μια ταραγμένη περιοχή.
Ακόμα κι έτσι, όσο περισσότερο συνεχίζονται οι έλεγχοι κεφαλαίων, τόσο
θα αυξάνονται οι φωνές που ζητούν την επαναφορά της κυπριακής λίρας.
Ο πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης τάσσεται κατά της εξόδου της Κύπρου από
το ευρώ. Αλλά το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το κομμουνιστικό
ΑΚΕΛ ζητάει να αποχωρήσει η χώρα από το ενιαίο νόμισμα. Ένα άλλο
μικρότερο κόμμα της αντιπολίτευσης επιθυμεί την παραμονή στην ευρωζώνη,
αλλά χωρίς την τρόικα, αλλά και ο Αρχιεπίσκοπος της χώρας που ασκεί
μεγάλη επιρροή τάσσεται επίσης κατά της τρόικας.
Αν η Λευκωσία επανέφερε την λίρα, η αξία του νέου νομίσματος θα
κατακρημνιζόταν. Κανείς δεν γνωρίζει πόσο, αλλά οι οικονομολόγοι
εκτιμούν ότι η πτώση θα μπορούσε να φτάσει μέχρι το 50%. Οι Κύπριοι
διαμαρτύρονται για το μεγάλο κούρεμα που υπέστησαν οι μεγαλοκαταθέτες
των δύο μεγαλύτερων τραπεζών: της Τράπεζας Κύπρου και της Λαϊκής. Μια
τέτοια μαζική υποτίμηση θα έπληττε και όλους τους άλλους καταθέτες.
Εν τω μεταξύ, η υποτίμηση θα τροφοδοτούσε τον πληθωρισμό. Η Κύπρος
είναι μια μικρή ανοικτή οικονομία. Όλες οι ανάγκες της σε πετρέλαιο
καλύπτονται από εισαγωγές. Πάνω από το 80% των κλωστοϋφαντουργικών και
χημικών προϊόντων, των ηλεκτρονικών ειδών, των μηχανημάτων και των
αυτοκινήτων επίσης εισάγεται, σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Αποστολίδη,
λέκτορα Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου.
Η Κύπρος βασίζεται επίσης στη φθηνή εργασία των μεταναστών στην
αγροτική βιομηχανία και στον τουρισμό. Μετά την υποτίμηση, το κόστος
τους θα αυξανόταν, εξαλείφοντας τα όποια οφέλη από την ενίσχυση της
ανταγωνιστικότητας.
Νέο σοκ θα
έπληττε την οικονομία του νησιού εξαιτίας του ελλείμματος των τρεχουσών
συναλλαγών που βρίσκεται κοντά στο 5% του ΑΕΠ. Δεδομένου ότι η Κύπρος
έχει περιορισμένη πρόσβαση σε αποθέματα σκληρών νομισμάτων, αυτό το
έλλειμμα θα έπρεπε να εξαφανιστεί εν μία νυκτί. Οι εισαγωγές θα
βυθίζονταν. Αλλά το ίδιο θα συνέβαινε και στην εγχώρια παραγωγή,
δεδομένης της εξάρτησής της από τις εισαγωγές.
Σε ένα τέτοιο σενάριο, η Λευκωσία δεν θα μπορούσε να αποφύγει τη
χρεοκοπία. Μετά από μια υποτίμηση 50%, τα χρέη της σε τοπικό νόμισμα θα
διπλασιάζονταν. Τα χρέη έχουν δύο μορφές: τα δάνεια 15 δισ. ευρώ που
έχει πάρει η κυβέρνηση και τα 10 δισ. ευρώ έκτακτης χρηματοδότησης από
την κεντρική τράπεζα μέσω του μηχανισμού ELA.
Η χρεοκοπία μπορεί να φαίνεται μια ελκυστική επιλογή, διότι θα εξάλειφε
ένα μεγάλο ποσοστό του χρέους. Αλλά δεν θα ήταν τόσο απλό. Θα επέσυρε
μεγάλο αριθμό μηνύσεων. Επιπλέον, εάν η κεντρική τράπεζα καταρρεύσει
λόγω προβλέψεών της για τα δάνεια του ELA, τότε θα πληγεί και η ΕΚΤ. Η
ευρωζώνη δεν θα είναι χαρούμενη και θα επιμείνουν, τουλάχιστον, για
κάποιο είδος σχεδίου σταδιακής αποπληρωμής.
Η Κύπρος θα μπορούσε φυσικά να αρνηθεί να πληρώσει άνευ όρων. Αλλά δεν
είναι Αργεντινή. Το μικρό της μέγεθος την καθιστά ευάλωτη σε πιέσεις. Αν
προσπαθήσει να κρατήσει σκληρή στάση απέναντι στους Ευρωπαίους εταίρους
της, θα είναι κι εκείνοι με τη σειρά τους σκληροί απέναντι της. Θα
μπορούσαν ακόμη και να βρουν τρόπο να εκδιώξουν την Κύπρο από την
Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η έξοδος από την ΕΕ
θα ήταν άλλο ένα πλήγμα για την Κύπρο. Οι καλύτερες ευκαιρίες για
συναλλαγές είναι εντός της ευρωζώνης. Οι περισσότερες χώρες στην περιοχή
- όπως η Συρία και η Αίγυπτος - δεν βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση.
Και η Τουρκία είναι εκτός μέχρι να βρεθεί τρόπος για την επίλυση των
διαφορών μεταξύ Λευκωσίας και Άγκυρας σχετικά με το βόρειο τμήμα του
νησιού.
Η Κύπρος θα προσπαθήσει
επίσης να εκμεταλλευτεί τα αποθέματα φυσικού αερίου, εάν εγκαταλείψει
την ΕΕ, με την Τουρκία ήδη να προσπαθεί να θέσει εμπόδια.
Εκτός από όλα αυτά, η Κύπρος θα πρέπει να αποφασίσει για τη νομισματική πολιτική της.
Μια υπεύθυνη κυβέρνηση θα ήθελε να συγκρατήσει τον πληθωρισμό είτε
συνδέοντας την κυπριακή
λίρα με ένα άλλο νόμισμα, όπως η στερλίνα, είτε
ακολουθώντας μια αυστηρή αλλά ανεξάρτητη νομισματική πολιτική. Σε κάθε
περίπτωση, η Λευκωσία θα πρέπει να διατηρήσει τα επιτόκια υψηλά και να
περιορίσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα. Ίσως χρειαστεί ακόμη να
διατηρήσει τους περιορισμούς στις κινήσεις κεφαλαίων.
Ένα τέτοιο πρόγραμμα λιτότητας θα ήταν χειρότερο από εκείνο που
απαιτείται από την τρόικα. Στη συνέχεια, θα ήταν δύσκολο να αποφύγει τον
πειρασμό να τυπώσει χρήμα. Αλλά με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται
υπερπληθωρισμός.
Συνεπώς, η αποχώρηση
από το ευρώ δεν θα ήταν καλή επιλογή. Αλλά και η παραμονή στο ευρώ δεν
είναι επίσης καλή. Το ΑΕΠ θα μπορούσε να βυθιστεί περίπου 20% τα επόμενα
δύο χρόνια, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις. Και όσο περισσότερο
συνεχίζονται οι περιορισμοί επί των κεφαλαίων, τόσο περισσότερο ο
κυπριακός λαός θα αισθάνεται ότι δεν βρίσκεται στην ευρωζώνη ούτως ή
άλλως - καθώς ένα ευρώ στην Κύπρο δεν είναι ισότιμο με ένα ευρώ στον
υπόλοιπο κόσμο.
Η τρόικα θα πρέπει
να βοηθήσει να αρθούν οι έλεγχοι το συντομότερο δυνατό. Ειδάλλως, η
Κύπρος μπορεί να αποχωρήσει από το ευρώ και όσο μικρή και αν είναι θα
μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την ευρωζώνη».
