Δημοκρατία της πρέζας μετά την επέμβαση

ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ Παρότι η δυτική εισβολή στόχευε υποτίθεται και στον περιορισμό του οπίου, η πραγματικότητα είναι ότι από 185 τόνους ηρωίνη το 2001, σήμερα η χώρα παράγει… 5.800 τόνους με τις ευλογίες της κυβέρνησης και με εμπλοκή και των Ταλιμπάν

Του Νικόλα Ζηργάνου

Τρεις εβδομάδες μετά την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, Τόνι Μπλερ, με μια παθιασμένη ομιλία του στα στελέχη του Εργατικού Κόμματος, υποστήριξε την εισβολή στο Αφγανιστάν, με βασικό επιχείρημα ότι με αυτή την ενέργεια θα δινόταν ένα τέλος στο λαθρεμπόριο ηρωίνης.
Ο Μπλερ δήλωσε τότε πως: «Τα όπλα των Ταλιμπάν πληρώνονται με τις ζωές των νεαρών Βρετανών που αγοράζουν αφγανική ηρωίνη». Ηταν ένα ακόμη ψέμα από τα πολλά που χρησιμοποίησε η δυτική προπαγάνδα για να δικαιολογήσει τον πόλεμο, καθώς η ισλαμική κυβέρνηση της Καμπούλ είχε απαγορεύει με ποινή θανάτου, το 2000, την καλλιέργεια οπίου, χαρακτηρίζοντάς την αντίθετη με όσα επιτάσσει το κοράνι. Εκείνη τη χρονιά, η παραγωγή οπίου είχε σχεδόν μηδενιστεί. Σήμερα φτάνει τα 1,6 εκατομμύρια στρέμματα.

Δώδεκα χρόνια μετά την πτώση των Ταλιμπάν από την εξουσία και έναν χρόνο πριν από την αποχώρηση των μάχιμων ΝΑΤΟϊκών και αμερικανικών στρατευμάτων, η παραγωγή οπίου στο Αφγανιστάν γνωρίζει νέα ρεκόρ.

Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα, επισημαίνεται ότι η καλλιέργεια παπαρούνας επεκτάθηκε σε 20 από τις 34 επαρχίες της χώρας, τρεις περισσότερες από την περασμένη χρονιά. Το κύκλωμα του οπίου, από την παραγωγή, τη συγκομιδή, την εμπορία και την παράνομη εξαγωγή στο εξωτερικό, αγγίζει πλέον έως και το 30% του ΑΕΠ της χώρας, ενώ πριν από λίγα χρόνια έφτανε το 15%. Το Αφγανιστάν προμηθεύει το 85% της παγκόσμιας ζήτησης ηρωίνης και τα στοιχεία δείχνουν μια σταθερή αύξηση της παραγωγής από την ημέρα που έγινε με τη βία δυτικό προτεκτοράτο. Το 2001 η παραγωγή αφγανικής ηρωίνης ήταν 185 τόνοι, το 2012 ξεπέρασε τους 5.800 τόνους.

Από τα μυθικά κέρδη του λαθρεμπορίου ναρκωτικών, μόνο ένα μικρό μέρος φτάνει στους φτωχούς αγρότες. Με κέρδη ανά στρέμμα 200 δολάρια σε κάθε σοδειά, έναντι 5-25 δολαρίων που αφήνουν οι συμβατικές καλλιέργειες, οι αγρότες δεν έχουν άλλη οικονομική διέξοδο από την καλλιέργεια παπαρούνας.

Τα πολυδιαφημισμένα σχέδια της κυβέρνησης της Καμπούλ, αρχικά για αντικατάσταση του οπίου από επιδοτούμενα προγράμματα για αλλαγή καλλιέργειας και στη συνέχεια με εκστρατείες εκρίζωσης των φυτών με τη βοήθεια του στρατού, απέτυχαν παταγωδώς, καθώς το καθεστώς Καρζάι βυθίστηκε στη διαφθορά και την πολιτική συναλλαγή.

Για να πετύχει τη συσπείρωση οπλαρχηγών κατά του ισλαμικού αντάρτικου, ο Καρζάι έκλεισε τα μάτια -πιθανότατα με ίδιον όφελος- στις παράνομες δραστηριότητες των υποστηρικτών του. Ιδιωτικές πολιτοφυλακές και φύλαρχοι καταδίωκαν τους Ταλιμπάν, ενώ, την ίδια ώρα, κέρδιζαν από το ανενόχλητο λαθρεμπόριο ναρκωτικών. Η εκστρατεία κατά των ναρκωτικών βρέθηκε υπονομευμένη από την αρχή, για καθαρά πολιτικούς λόγους. Αυτή την κατάσταση την ανέχτηκαν, αν δεν την διευκόλυναν, οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί στρατηγοί, που αναζητούσαν εναγωνίως ντόπιους συμμάχους στον αγώνα «κατά της τρομοκρατίας».

Ναρκοβαρόνοι του Καρζάι

Για τους ναρκοβαρόνους φίλα προσκείμενους στον Καρζάι, η ατιμωρησία έγινε καθεστώς. Χαρακτηριστικά ήταν τα παραδείγματα εμπλοκής του αδελφού του προέδρου σε μεγάλης κλίμακας λαθρεμπόριο ναρκωτικών στην επαρχία Κανταχάρ, προπύργιο των Ταλιμπάν, ενώ ιδιωτική αφγανική αεροπορική εταιρεία -που είχε στενούς δεσμούς με κυβερνητικούς αξιωματούχους- μετέφερε σύμφωνα με αναφορές της αμερικανικής πρεσβείας στην Καμπούλ, τεράστιες ποσότητες ηρωίνης προς το Τατζικιστάν, με τελικό προορισμό την ανερχόμενη αγορά της Ρωσίας.

Η λειτουργία της εταιρείας σταμάτησε για λίγες ημέρες, αλλά οι πτήσεις άρχισαν και πάλι έπειτα από προεδρική παρέμβαση. Ενας άλλος πολιτικός σύμμαχος του Καρζάι, ο Σιρ Μοχάμεντ Ακούντ Ζάχεντ, κυβερνήτης τής υπό βρετανικό έλεγχο επαρχίας Χελμάντ, που παράγει τις μεγαλύτερες ποσότητες όπιου στο Αφγανιστάν, κατηγορήθηκε ότι έκρυβε ναρκωτικά μέσα στο τοπικό κυβερνείο, στο ίδιο του το γραφείο.

Επειτα από έλεγχο βρέθηκαν και κατασχέθηκαν δεκάδες κιλά και ο κυβερνήτης έχασε τη θέση του. Ομως, δεν πήγε χαμένος. Ο Καρζάι τον τοποθέτησε στη Γερουσία και σταμάτησε κάθε δικαστική δίωξη. Χαρακτηριστική για τη διαφθορά του καθεστώτος ήταν και η περίπτωση του διοικητή της συνοριακής αστυνομίας, υπεύθυνου για την καταδίωξη των λαθρεμπόρων, Χατζή Ζάχερ Καντίρ. Αμερικανοί στρατιώτες βρήκαν σε έλεγχο του προσωπικού αυτοκινήτου του Καντίρ μεγάλες ποσότητες ναρκωτικών, αλλά δεν ασκήθηκε καμία δίωξη.

Kαι οι Ταλιμπάν στο κόλπο

Στο κύκλωμα της ηρωίνης μετέχουν, σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ, και οι Ταλιμπάν, οι οποίοι παρέχουν έμμισθη προστασία σε αγρότες και εμπόρους, ή επιτρέπουν την εξαγωγή από τα σύνορα σε περιοχές που ελέγχουν οι αντάρτες, με αντίτιμο τη «φορολογία» του φορτίου.

Οι Αμερικανοί υπολογίζουν ότι με αυτό τον τρόπο καταλήγουν στα χέρια των ανταρτών πάνω από 140 εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο, όταν το συνολικό εμπόριο ναρκωτικών υπερβαίνει το 1,4 δισ. Η όλο και αυξανόμενη παραγωγή δημιουργεί και μεγάλο πρόβλημα στο εσωτερικό της χώρας, όπου καταγράφονται 900.000 χρήστες ηρωίνης.