Του ΚΩΣΤΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
ΣΦΗΝΑ στη συνεργασία Κύπρου- Ισραήλ στο κεφάλαιο του φυσικού αερίου επιχειρεί να μπει η Τουρκία. Η Άγκυρα αποδέχθηκε να μπει στη λογική της επαναπροσέγγιση με το Τελ Αβιβ, θεωρώντας πως με αυτό τον τρόπο είτε θα διακόψει τη συνεργασία με των Ισραηλινών με τη Λευκωσία είτε διαφοροποιήσει τους σχεδιασμούς. Το σίγουρο είναι πως επέλεξε αυτή την οδό γνωρίζοντας ότι θα έχει κόστος, καθώς θα επηρεασθεί αρνητικά η πολιτική της για ανοίγματα προς τον αραβικό κόσμο. Ένα εγχείρημα, βεβαίως, το οποίο δεν διασφάλιζε εκ προοιμίου αποτέλεσμα.
Είναι προφανές πως αυτή την περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη μια μεγάλη προσπάθεια, υπόγεια και παρασκηνιακή, για τον έλεγχο του φυσικού πλούτου στην Ανατολική Μεσόγειο, με πρωταγωνιστές πολλούς ισχυρούς παίκτες. Μέσα σε αυτό τον υπόγειο πόλεμο, στον οποίο χρησιμοποιούνται ακόμη διπλωματικά εργαλεία και σκληρή ρητορική, η Κύπρος βρίσκεται στο επίκεντρο. Η οικονομική κρίση μειώνει σημαντικά τις δυνατότητες της Λευκωσίας να έχει ρόλο ενώ είναι σαφές πως θα κλιμακώνονται οι πιέσεις και για το Κυπριακό.
Την επαναπροσέγγιση Τελ Αβίβ- Άγκυρας επέβαλαν οι Αμερικανοί στο ψηλότερο επίπεδο, δια του Προέδρου Μπάρακ Ομπάμα. Οι Αμερικανοί έθεσαν ως κίνητρο τη μεταφορά του φυσικού αερίου (του ισραηλινού αλλά και του κυπριακού) με αγωγούς μέσω Τουρκίας. Τα πρώτα βήματα προσέγγισης μεταξύ των δυο χωρών έγιναν, ο δρόμος όμως είναι μακρύς και δύσκολος. Οι εκατέρωθεν επιφυλάξεις είναι εμφανείς καθώς εμπιστοσύνη δεν υπάρχει.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχοντας και μέσω εταιρειών εμπλοκή στις έρευνες για εξόρυξη φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ, εργάζονται σε όλα τα επίπεδα και πιεστικά, ώστε η μεταφορά να γίνει μέσω Τουρκίας.
Είναι προφανές πως οι Τούρκοι είναι αποφασισμένοι να έχουν λόγο και κέρδος από το φυσικό αέριο της Κύπρου. Δείγματα γραφής έχουν δώσει προτάσσοντας τη δύναμη της ισχύος. Οι Τούρκοι διαμηνύουν πως είτε θα συμμετέχουν στη διαδικασία εξόρυξης και αξιοποίησης του αερίου- έστω μέσω Τουρκοκυπρίων- είτε θα ακυρώσουν ακόμη και δυναμικά τις έρευνες. Αυτή την εβδομάδα αναμένεται ότι θα βρεθεί στην περιοχή της Κύπρου, το πλοίο «Polarcus» που αγόρασε πρόσφατα η Τουρκία και το οποίο έχει μετονομασθεί σε «Μπαρμπαρός Χαϊρεντίν Πασά», με δυνατότητα πραγματοποίησης τρισδιάστατων σεισμικών ερευνών για κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Το μήνυμα αυτής της κίνησης είναι πρόδηλο και στοχεύει να αμφισβητήσει το κυρίαρχο δικαίωμα της Κύπρου να προχωρήσει σε έρευνες, αλλά και να προκαλέσει αμφιβολίες σε ενδιαφερόμενες εταιρείες για την ασφάλεια των επενδύσεων τους. Οι Τούρκοι θα προχωρήσουν σε έρευνες ενδεχομένως και εντός των κυπριακών οικοπέδων, γνωρίζοντας πως οι αντιδράσεις της Λευκωσίας θα είναι περιορισμένες.
Στην πλευρά του Ισραήλ, η τακτική είναι σαφής. Κρατά ανοικτή την πόρτα της συνεργασίας με την Τουρκία, δεν αποκλείει οποιοδήποτε σενάριο για τη μεταφορά του φυσικού αερίου, ωστόσο, είναι πρόδηλο ότι δεν έχει εμπιστοσύνη στην Άγκυρα. Δεν είναι άσχετη με το κλίμα που υπάρχει και η τοποθέτηση, την περασμένη εβδομάδα, του ειδικού απεσταλμένου του ισραηλινού ΥΠΕΞ για θέματα ενέργειας, πρέσβη Mıchael Lotem. Σε ομιλία του, που έγινε κατά τη διάρκεια του 12ου Τουρκικού Συνεδρίου για το Πετρέλαιο και το Φυσικό Αέριο, ανέφερε ότι «η Κύπρος είναι η φιλικότερη προς το Ισραήλ χώρα της ΕΕ» και αναφέρθηκε στο ενδεχόμενο μεταφοράς του φυσικού αερίου διά μέσου της Κύπρου. Αυτό το μήνυμα δεν είχε προφανώς αποδέκτη τη Λευκωσία, αλλά την Άγκυρα.
Οι συνομιλίες με Ισραήλ συνεχίζονται: Οι Ισραηλινοί θεωρούν την Κύπρο αλλά και την Ελλάδα, τη σιγουρότερη οδό προς την Ευρώπη. Αυτό ήταν και το μήνυμα από τις συζητήσεις που είχαν οι υπουργοί Εξωτερικών Ιωάννης Κασουλίδης και Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης.
Περαιτέρω προκύπτει πως οι Ισραηλινοί εξετάζουν με σοβαρότητα τη φόρμουλα για υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) ως μεθόδου εξαγωγής. Φαίνεται να συζητούν και τα ζητήματα της ασφάλειας των ενεργειακών εγκαταστάσεων. Παράλληλα, αυτή την εβδομάδα, σε τεχνοκρατικό επίπεδο θα συνεχισθούν οι συζητήσεις για συμφωνία μεταξύ των δυο χωρών για συνεκμετάλλευση φυσικού αερίου, καθώς θαλάσσια τεμάχια τους γειτνιάζουν.
Ο πρέσβης Τάσος Τζιωνής θα μεταβεί στο Ισραήλ τις επόμενες ημέρες για συνέχιση των συζητήσεων με στόχο την επίτευξη συμφωνίας.
Ο Ντάουνερ αλλάζει ταχύτητα και επισπεύδει για το Κυπριακό: Είναι σαφές πως η Λευκωσία παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις κινήσεις και μεθοδεύσεις που γίνονται με φόντο το φυσικό αέριο. Ανησυχεί περισσότερο με τη στάση, την οποία τηρεί η Άγκυρα και κυρίως, για το ενδεχόμενο η Τουρκία να προχωρήσει σε προκλήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
Παράλληλα, είναι προφανές πως οι πιέσεις για το φυσικό αέριο, η επιμονή των μεγάλων παικτών, για μεταφορά του από την Τουρκία, επαναφέρει στο προσκήνιο και το Κυπριακό. Τα μηνύματα που στέλνονται παρασκηνιακά στη Λευκωσία, είναι πως «το Κυπριακό θα πρέπει να τελειώνει τους επόμενους μήνες».
Με διπλωματικό τρόπο η υπόδειξη αυτή διατυπώνεται με το κλισέ πως «η κρίση προσφέρει ευκαιρία για λύση». Την ερχόμενη εβδομάδα, ο ειδικός σύμβουλος του Γ.Γ. του ΟΗΕ, Αλεξάντερ Ντάουνερ θα επισκεφθεί την Αθήνα και την Άγκυρα και στη συνέχεια τη Λευκωσία. Θα επανέλθει στην περιοχή το τελευταίο δεκαπενθήμερο Μαΐου κατά τη διάρκεια της εδώ παραμονής του θα παραθέσει δείπνο στον Πρόεδρο Αναστασιάδη και στον κατοχικό ηγέτη, Ντερβίς Έρογλου.
Όπως συναφώς πληροφορούμαστε, ενώ αρχικά ο αξιωματούχους του Διεθνούς Οργανισμού, θεωρούσε αναγκαίο να δοθεί χρόνος μέχρι και το Σεπτέμβριο, ώστε να ξεκαθαρίσει το τοπίο με την οικονομία, τώρα φαίνεται να αναθεωρεί αυτή την προσέγγιση.
Ο Αυστραλός απεσταλμένος του Μπαν Κι Μουν παρουσιάζεται να επιδιώκει κινητικότητα στο Κυπριακό το συντομότερο προτάσσοντας μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης για θέματα χαμηλής πολιτικής. Στο προσκήνιο θα επανέλθουν οι τεχνικές επιτροπές, κυρίως εκείνες που ασχολούνται «με θέματα καθημερινότητας».
ΣΦΗΝΑ στη συνεργασία Κύπρου- Ισραήλ στο κεφάλαιο του φυσικού αερίου επιχειρεί να μπει η Τουρκία. Η Άγκυρα αποδέχθηκε να μπει στη λογική της επαναπροσέγγιση με το Τελ Αβιβ, θεωρώντας πως με αυτό τον τρόπο είτε θα διακόψει τη συνεργασία με των Ισραηλινών με τη Λευκωσία είτε διαφοροποιήσει τους σχεδιασμούς. Το σίγουρο είναι πως επέλεξε αυτή την οδό γνωρίζοντας ότι θα έχει κόστος, καθώς θα επηρεασθεί αρνητικά η πολιτική της για ανοίγματα προς τον αραβικό κόσμο. Ένα εγχείρημα, βεβαίως, το οποίο δεν διασφάλιζε εκ προοιμίου αποτέλεσμα.
Είναι προφανές πως αυτή την περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη μια μεγάλη προσπάθεια, υπόγεια και παρασκηνιακή, για τον έλεγχο του φυσικού πλούτου στην Ανατολική Μεσόγειο, με πρωταγωνιστές πολλούς ισχυρούς παίκτες. Μέσα σε αυτό τον υπόγειο πόλεμο, στον οποίο χρησιμοποιούνται ακόμη διπλωματικά εργαλεία και σκληρή ρητορική, η Κύπρος βρίσκεται στο επίκεντρο. Η οικονομική κρίση μειώνει σημαντικά τις δυνατότητες της Λευκωσίας να έχει ρόλο ενώ είναι σαφές πως θα κλιμακώνονται οι πιέσεις και για το Κυπριακό.
Την επαναπροσέγγιση Τελ Αβίβ- Άγκυρας επέβαλαν οι Αμερικανοί στο ψηλότερο επίπεδο, δια του Προέδρου Μπάρακ Ομπάμα. Οι Αμερικανοί έθεσαν ως κίνητρο τη μεταφορά του φυσικού αερίου (του ισραηλινού αλλά και του κυπριακού) με αγωγούς μέσω Τουρκίας. Τα πρώτα βήματα προσέγγισης μεταξύ των δυο χωρών έγιναν, ο δρόμος όμως είναι μακρύς και δύσκολος. Οι εκατέρωθεν επιφυλάξεις είναι εμφανείς καθώς εμπιστοσύνη δεν υπάρχει.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχοντας και μέσω εταιρειών εμπλοκή στις έρευνες για εξόρυξη φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ, εργάζονται σε όλα τα επίπεδα και πιεστικά, ώστε η μεταφορά να γίνει μέσω Τουρκίας.
Είναι προφανές πως οι Τούρκοι είναι αποφασισμένοι να έχουν λόγο και κέρδος από το φυσικό αέριο της Κύπρου. Δείγματα γραφής έχουν δώσει προτάσσοντας τη δύναμη της ισχύος. Οι Τούρκοι διαμηνύουν πως είτε θα συμμετέχουν στη διαδικασία εξόρυξης και αξιοποίησης του αερίου- έστω μέσω Τουρκοκυπρίων- είτε θα ακυρώσουν ακόμη και δυναμικά τις έρευνες. Αυτή την εβδομάδα αναμένεται ότι θα βρεθεί στην περιοχή της Κύπρου, το πλοίο «Polarcus» που αγόρασε πρόσφατα η Τουρκία και το οποίο έχει μετονομασθεί σε «Μπαρμπαρός Χαϊρεντίν Πασά», με δυνατότητα πραγματοποίησης τρισδιάστατων σεισμικών ερευνών για κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Το μήνυμα αυτής της κίνησης είναι πρόδηλο και στοχεύει να αμφισβητήσει το κυρίαρχο δικαίωμα της Κύπρου να προχωρήσει σε έρευνες, αλλά και να προκαλέσει αμφιβολίες σε ενδιαφερόμενες εταιρείες για την ασφάλεια των επενδύσεων τους. Οι Τούρκοι θα προχωρήσουν σε έρευνες ενδεχομένως και εντός των κυπριακών οικοπέδων, γνωρίζοντας πως οι αντιδράσεις της Λευκωσίας θα είναι περιορισμένες.
Στην πλευρά του Ισραήλ, η τακτική είναι σαφής. Κρατά ανοικτή την πόρτα της συνεργασίας με την Τουρκία, δεν αποκλείει οποιοδήποτε σενάριο για τη μεταφορά του φυσικού αερίου, ωστόσο, είναι πρόδηλο ότι δεν έχει εμπιστοσύνη στην Άγκυρα. Δεν είναι άσχετη με το κλίμα που υπάρχει και η τοποθέτηση, την περασμένη εβδομάδα, του ειδικού απεσταλμένου του ισραηλινού ΥΠΕΞ για θέματα ενέργειας, πρέσβη Mıchael Lotem. Σε ομιλία του, που έγινε κατά τη διάρκεια του 12ου Τουρκικού Συνεδρίου για το Πετρέλαιο και το Φυσικό Αέριο, ανέφερε ότι «η Κύπρος είναι η φιλικότερη προς το Ισραήλ χώρα της ΕΕ» και αναφέρθηκε στο ενδεχόμενο μεταφοράς του φυσικού αερίου διά μέσου της Κύπρου. Αυτό το μήνυμα δεν είχε προφανώς αποδέκτη τη Λευκωσία, αλλά την Άγκυρα.
Οι συνομιλίες με Ισραήλ συνεχίζονται: Οι Ισραηλινοί θεωρούν την Κύπρο αλλά και την Ελλάδα, τη σιγουρότερη οδό προς την Ευρώπη. Αυτό ήταν και το μήνυμα από τις συζητήσεις που είχαν οι υπουργοί Εξωτερικών Ιωάννης Κασουλίδης και Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης.
Περαιτέρω προκύπτει πως οι Ισραηλινοί εξετάζουν με σοβαρότητα τη φόρμουλα για υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) ως μεθόδου εξαγωγής. Φαίνεται να συζητούν και τα ζητήματα της ασφάλειας των ενεργειακών εγκαταστάσεων. Παράλληλα, αυτή την εβδομάδα, σε τεχνοκρατικό επίπεδο θα συνεχισθούν οι συζητήσεις για συμφωνία μεταξύ των δυο χωρών για συνεκμετάλλευση φυσικού αερίου, καθώς θαλάσσια τεμάχια τους γειτνιάζουν.
Ο πρέσβης Τάσος Τζιωνής θα μεταβεί στο Ισραήλ τις επόμενες ημέρες για συνέχιση των συζητήσεων με στόχο την επίτευξη συμφωνίας.
Ο Ντάουνερ αλλάζει ταχύτητα και επισπεύδει για το Κυπριακό: Είναι σαφές πως η Λευκωσία παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις κινήσεις και μεθοδεύσεις που γίνονται με φόντο το φυσικό αέριο. Ανησυχεί περισσότερο με τη στάση, την οποία τηρεί η Άγκυρα και κυρίως, για το ενδεχόμενο η Τουρκία να προχωρήσει σε προκλήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
Παράλληλα, είναι προφανές πως οι πιέσεις για το φυσικό αέριο, η επιμονή των μεγάλων παικτών, για μεταφορά του από την Τουρκία, επαναφέρει στο προσκήνιο και το Κυπριακό. Τα μηνύματα που στέλνονται παρασκηνιακά στη Λευκωσία, είναι πως «το Κυπριακό θα πρέπει να τελειώνει τους επόμενους μήνες».
Με διπλωματικό τρόπο η υπόδειξη αυτή διατυπώνεται με το κλισέ πως «η κρίση προσφέρει ευκαιρία για λύση». Την ερχόμενη εβδομάδα, ο ειδικός σύμβουλος του Γ.Γ. του ΟΗΕ, Αλεξάντερ Ντάουνερ θα επισκεφθεί την Αθήνα και την Άγκυρα και στη συνέχεια τη Λευκωσία. Θα επανέλθει στην περιοχή το τελευταίο δεκαπενθήμερο Μαΐου κατά τη διάρκεια της εδώ παραμονής του θα παραθέσει δείπνο στον Πρόεδρο Αναστασιάδη και στον κατοχικό ηγέτη, Ντερβίς Έρογλου.
Όπως συναφώς πληροφορούμαστε, ενώ αρχικά ο αξιωματούχους του Διεθνούς Οργανισμού, θεωρούσε αναγκαίο να δοθεί χρόνος μέχρι και το Σεπτέμβριο, ώστε να ξεκαθαρίσει το τοπίο με την οικονομία, τώρα φαίνεται να αναθεωρεί αυτή την προσέγγιση.
Ο Αυστραλός απεσταλμένος του Μπαν Κι Μουν παρουσιάζεται να επιδιώκει κινητικότητα στο Κυπριακό το συντομότερο προτάσσοντας μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης για θέματα χαμηλής πολιτικής. Στο προσκήνιο θα επανέλθουν οι τεχνικές επιτροπές, κυρίως εκείνες που ασχολούνται «με θέματα καθημερινότητας».
