Του Σάββα Ιακωβίδη
- Ποιοι είναι οι φόβοι του Ισραήλ και τι πρέπει να κάνει η Κύπρος -
- Και ο πόλεμος συμφερόντων Ανατολής και Δύσης - Η προπαγάνδα και οι στόχοι της Άγκυρας και γιατί το κυπρο-ισραηλινό αέριο δεν πρέπει να περάσει από την Τουρκία
- ΟΙ ΙΣΡΑΗΛΙΝΟΙ έχουν πάρα πολλούς λόγους να μη έχουν εμπιστοσύνη στην Τουρκία και εξίσου πάρα πολλούς λόγους να συνεργασθούν στενά, σε όλους τους τομείς, με την Κύπρο και την Ελλάδα
Το ενδιαφέρον μεγάλων χωρών -ΗΠΑ, Ρωσία, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Κίνα, Νορβηγία, Ε.Ε., Νότια Κορέα, κτλ.- είναι ενδεικτικό του μεγέθους και των διαστάσεων του νέου ενεργειακού παράγοντα που υπεισήλθε και, ήδη, επηρεάζει ποικιλοτρόπως τα πράγματα της περιοχής. Στις αρχές της εβδομάδας, οι Υπουργοί Ενέργειας και Εξωτερικών, Λακκοτρύπης και Κασουλίδης, μετέβησαν στο Ισραήλ για να προλειάνουν το έδαφος για την επίσημη επίσκεψη, τον Μάιο, του Προέδρου Αναστασιάδη. Στις 4 τρέχοντος, ο Πρόεδρος είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ισραηλινό Πρωθυπουργό, Νετανιάχου. Είχε προηγηθεί, λίγες ημέρες πριν, η απολογία του Νετανιάχου προς τον Τούρκο Πρωθυπουργό, Ερντογάν, για τη γνωστή υπόθεση του Μαβί Μαρμαρά, κατά την οποία σκοτώθηκαν 9 Τούρκοι ακτιβιστές.
Σταθερότητα στη Μ. Ανατολή
Πόσο η ισραηλινή «συγγνώμη», με παρέμβαση του Αμερικανού Προέδρου, Ομπάμα, έχει γίνει σεβαστή από την Τουρκία, αυτό φάνηκε ευθύς αμέσως. Στην Κωνσταντινούπολη, της οποίας κάποτε ο Ερντογάν χρημάτισε Δήμαρχος, αναρτήθηκαν γιγαντοαφίσες με τις φωτογραφίες ενός αυτοκρατορικού Ερντογάν και ενός εμφανώς ταπεινωμένου Νετανιάχου: «Ναι, το Ισραήλ ζήτησε συγγνώμη από την Τουρκία! Αγαπημένε Πρωθυπουργέ, είμαστε ευγνώμονες που έδωσες στη χώρα μας αυτήν την υπερηφάνεια!». Τούρκος αρθρογράφος επισήμανε πως, η «συγγνώμη» δεν υπάρχει στο τουρκικό λεξιλόγιο. Ούτε, βέβαια, στην τουρκική ιδιοσυστασία και νοοτροπία.
Η κατ’ επίφασιν συμφιλίωση Τουρκίας-Ισραήλ επιτεύχθηκε μετά από παρέμβαση του Προέδρου Ομπάμα. Όπως ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, δήλωσε (7/4/2013): «Θέλουμε αυτή η σχέση, που είναι σημαντική για τη σταθερότητα της Μέσης Ανατολής και μάλιστα κρίσιμη για την ίδια την ειρηνευτική διαδικασία, να επιστρέψει στην ομαλότητα». Θα επιστρέψει; Θα εξαρτηθεί και από άλλους αστάθμητους παράγοντες: Ο συνεχιζόμενος εμφύλιος στη Συρία, οι ηγεμονικές και πυρηνικές βλέψεις του Ιράν, η αστάθεια στο Ιράκ, η «αραβική άνοιξη» που μετατράπηκε σε βαρύ «αραβικό χειμώνα» και, φυσικά, οι μη συγκαλυπτόμενες φιλοδοξίες του Ερντογάν να αναβιώσει την πάλαι ποτέ Οθωμανική Αυτοκρατορία. Όλα αυτά, σε στενή συνάρτηση προς τις αντιπαραθέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας, τον ενεργειακό ρόλο της Μόσχας, τις ενεργειακές ανάγκες της Ε.Ε. και την αναβάθμιση, γεωπολιτικά, του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ελλάδας.
Ο… παγκόσμιος πρωταθλητής και τα συμφέροντα για την Κύπρο
Στις 26/3/2013,ο επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας, Φατίχ Μπιρόλ (προφανώς Τούρκος), σε δηλώσεις του μετά τη «συγγνώμη» του Ισραήλ, υποστήριξε πως στο εξής ανοίγει ο δρόμος για μετατροπή της Τουρκίας σε «παγκόσμιο πρωταθλητή» στη μεταφορά ενέργειας. «Η Τουρκία», είπε, «θα μπορεί πλέον μαζί με το Ισραήλ να μεταφέρει ενεργειακά αποθέματα στην παγκόσμια αγορά». Πρόσθεσε πως αποτελεί την οικονομικότερη και πλεονεκτικότερη λύση για μεταφορά των ισραηλινών ενεργειακών αποθεμάτων από την ανατ. Μεσόγειο στην παγκόσμια αγορά.
Εξάλλου, ο σερ Μάικλ Λι, ειδικός σύμβουλος του German Marshall Fund στις Βρυξέλλες, δήλωσε την ίδια ημέρα πως «η νέα διπλωματική αποκλιμάκωση Τουρκίας-Ισραήλ δεν θα πρέπει να γίνεται σε βάρος της συνεργασίας του Ισραήλ με την Κύπρο». Μα, ήδη η Τουρκία, με επιτήδεια προπαγάνδα και διπλωματικές ενέργειες, πρώτον, πλήττει την Κύπρο, ισχυριζόμενη πως τα κυπριακά ενεργειακά αποθέματα ανήκουν εξ ημισείας (!) στους Έλληνες και στους Τούρκους του νησιού. Και, δεύτερον, έχει μαυροπινακίσει ξένες εταιρείες, όπως την ιταλική ENI, επειδή επέδειξαν ενδιαφέρον για τον δεύτερο γύρο αδειοδότησης που προκήρυξε η κυπριακή Κυβέρνηση.
Η οικονομική κρίση που πλήττει την Κύπρο, εξαιτίας και του τραπεζικού συστήματος, έγινε η αφορμή για την ανάδειξη του ενδιαφέροντος πολλών χωρών όχι τόσο για την κρίση αφεαυτήν όσο για τα ενεργειακά αποθέματα της Κύπρου. Ρωσία, Γερμανία, Ε.Ε. συγκρούονται και αντιπαρατίθενται για τα αποθέματα της Κύπρου, επειδή με εκείνα του Ισραήλ, μπορεί να αποτελέσουν το αντίπαλο δέος και την απαλλαγή της Ευρώπης από την ρωσική μέγκενη εκβιασμών και τιμών. Η Ρωσία, όμως, θεωρεί την Κύπρο και ως μια ευκαιρία για περαιτέρω ενίσχυση της παρουσίας της στη Μεσόγειο, ένα παλαιό ρωσικό όνειρο που ο Πρόεδρος Πούτιν θέλει να αναβιώσει. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να ενταχθεί και η «δαιμονοποίηση» του ρωσικού ρόλου διά της καταγγελίας περί ξεπλύματος βρόμικου, δηλ. ρωσικού, χρήματος από κυπριακές τράπεζες.
Η Γερμανία, κατά κύριο λόγο, όπως και η Γαλλία και μερικοί άλλοι εταίροι μας, συνήργησαν στην καταστροφή του χρηματοπιστωτικού τομέα της Κύπρου, κατηγορώντας τον ως δήθεν «οικονομία-καζίνο» αλλά με απώτερο στόχο την αποδυνάμωση της ρωσικής παρουσίας στο νησί. Ήδη πέτυχαν την καταστροφή του χρηματοπιστωτικού τομέα και προχωρούν στην αποδυνάμωση της οικονομίας, με στόχο να ελέγξουν τα ενεργειακά αποθέματα, ενώ στο μεταξύ θα επιχειρηθεί να επιβληθεί λύση και στο Κυπριακό, αφού η Κύπρος είναι οικονομικά, πολιτικά αποδυναμωμένη.
Υπό την ισραηλινή δύναμη
Η «ΑΠΟΛΟΓΙΑ» Νετανιάχου προς την Τουρκία δεν σημαίνει πως οι τουρκο-ισραηλινές σχέσεις επανήλθαν στην εποχή του 2000. Αντίθετα! Με αφορμή τουρκικές διακηρύξεις περί συνεργασίας με το Ισραήλ για μεταφορά φυσικού αερίου διά του νότιου αγωγού, ήδη διατυπώνονται εκ μέρους Ισραηλινών αναλυτών σοβαρές επιφυλάξεις ως προς την αναγκαιότητα μιας τέτοιας συνεργασίας. Ο David Wurmser του Jerusalem Centre for Public Affairs, σε εκτενή ανάλυσή του (4/4/2013) για τη γεωπολιτική διάσταση του ισραηλινού φυσικού αερίου, υπογραμμίζει αυτό που και η Κύπρος οφείλει να πράξει, σε συνεργασία με το Ισραήλ: «Είναι σημαντικό», γράφει, «η υποδομή-κλειδί του Ισραήλ να τεθεί υπό την ομπρέλα της ισραηλινής δύναμης».
Ήδη, το ισραηλινό ναυτικό έχει αναλάβει την προστασία των κοιτασμάτων φυσικού αερίου, επειδή η χώρα φοβάται ότι είναι εν δυνάμει στόχοι τρομοκρατικών επιθέσεων. «Τα ενεργειακά οικόπεδα αποτελούν στρατηγικό περιουσιακό στοιχείο και το Ισραήλ θα τα προστατεύσει», δήλωσε στο πρακτορείο Ρόιτερ, Ισραηλινός αξιωματικός. Οι ισραηλινές πλατφόρμες βρίσκονται στο βεληνεκές ρουκετών της Χεζμπολάχ και της Χαμάς. Δεν πρέπει να παραβλέπεται, επίσης, ο κίνδυνος από το Ιράν.
Την περ. Δευτέρα, ο Υπουργός Άμυνας, Φ. Φωτίου, συναντήθηκε με τον Ισραηλινό πρέσβη, Michael Harari. Ο Υπουργός επέμεινε ιδιαίτερα στο θέμα της «ενεργειακής ασφάλειας», που πρέπει να προσεγγιστεί «διμερώς και περιφερειακά». Ο Ισραηλινός πρέσβης υπογράμμισε πως «το Ισραήλ και η Κύπρος είναι αποφασισμένοι να ενισχύσουν και να εμβαθύνουν τις σχέσεις τους σε όλους τους τομείς». Ήδη αυτό έγινε και γίνεται, ειδικά στον τομέα της αμυντικής συνεργασίας και της ενεργειακής ασφάλειας.
Οι ισραηλινές επιφυλάξεις
ΣΤΗΝ ανάλυσή του, ο David Wurmser του Jerusalem Centre for Public Affairs αναφέρεται στο «τουρκικό φλερτ» προς το Ισραήλ για τη διοχέτευση του φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας προς την Ευρώπη και υποστηρίζει πως: «Παρά τις απολογίες και μια εντύπωση ηρεμίας, οι μακροπρόθεσμες τάσεις καταδεικνύουν πως η ένταση μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ θα συνεχίζει να αυξάνεται εξαιτίας της ιδεολογικής αντίληψης της Άγκυρας να αναβιώσει την Οθωμανική αίγλη». Προσθέτει πως, ακόμα και αν υλοποιηθεί το σχέδιο της Τουρκίας για αγωγό που θα μεταφέρει το ισραηλινό αέριο, αυτός θα υπόκειται:
Πρώτον, σε γεωπολιτικό εκβιασμό από την Άγκυρα, που παλαιότερα διασύνδεσε αγωγό νερού με επίλυση του Παλαιστινιακού.
Δεύτερον, ευπάθεια σε σαμποτάζ. Οι αγωγοί στην Τουρκία ανατινάζονται συχνά, σχεδόν κάθε μήνα.
Τρίτον, γεωστρατηγική αντίθεση της Ρωσίας. Το ισραηλινό φυσικό αέριο -όπως και το κυπριακό- θα ασκεί ανταγωνιστική πίεση στην προμήθεια ρωσικού αερίου στην Τουρκία και στην Ε.Ε. Ακόμα και αν προσκληθεί η ρωσική Gazprom να συμμετάσχει σε συμφωνία, αυτό θα αυξήσει την εκβιαστική ευπάθεια και θα εκθέτει τον αγωγό σε τουρκο-ρωσικές και ρωσο-ισραηλινές αντιπαραθέσεις.
Τέταρτον, η Ρωσία απειλείται από σουνιτικές εξεγέρσεις στα νότια και αναζητεί κάθε τρόπο για να περιορίσει τις νεο-Οθωμανικές φιλοδοξίες τής Τουρκίας. Η εισήγηση του Ισραηλινού αναλυτή είναι όπως το Ισραήλ υγροποιεί το φυσικό αέριο στο έδαφός του και το εξάγει κατευθείαν στις αγορές.
Μεγιστοποίηση κέρδους
Όμως, ο Υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ και η Κυβέρνηση φαίνεται να έχουν διαφορετική γνώμη. Όπως επισημαίνει ο συνάδελφος Πέτρος Θεοχαρίδης («Φιλελεύθερος», 11/4/2013), ο Σιλβάν Σιαλόμ, σε ανάρτησή του στον λογαριασμό του στο face book, εκδηλώνει τον ενθουσιασμό του μετά τη συνάντησή του με τους Κύπριους Υπουργούς Εξωτερικών, Κασουλίδη και Ενέργειας, Λακκοτρύπη.
«Το Ισραήλ», γράφει, «θέλει να συνεργαστεί με την Κύπρο για την αποτελεσματική ανάπτυξη των φυσικών πόρων της Αν. Μεσογείου. Αποσκοπούμε στη μεγιστοποίηση του κέρδους με την ανακάλυψη φυσικού αερίου μέσω της περιφερειακής συνεργασίας και της περιφερειακής σταθερότητας». Για να συμπληρώσει πως πολλοί Ισραηλινοί φίλοι του σχολιάζουν θετικά και επικροτούν τα βήματα συνεργασίας με την Κύπρο. Αυτά τα βήματα και η συνεργασία θα εξαρτηθούν από το πόσο και ποιες συγκεκριμένες προτάσεις η Λευκωσία κατέθεσε στους Ισραηλινούς φίλους μας και με πόση σοβαρότητα, αξιοπιστία και υπευθυνότητα αντιμετωπίζει μια συνεργασία που πρέπει να διαρκέσει και να τσιμεντωθεί στον χρόνο.
Οι Ισραηλινοί έχουν πάρα πολλούς λόγους να μην έχουν εμπιστοσύνη στην Τουρκία και εξίσου πάρα πολλούς λόγους να συνεργασθούν στενά, σε όλους τους τομείς, με την Κύπρο και την Ελλάδα. Και αυτοί οι λόγοι δεν σχετίζονται μόνο με την γεωπολιτική διάσταση του φυσικού αερίου αλλά και με τη μορφή λύσης του Κυπριακού και το νέο μοντέλο οικονομίας της Κύπρου.
