14 Απριλίου 2013

Η μεσογειακή διάσταση του κυπριακού δράματος


Του Νίκου Στέλγια
Τις τελευταίες ημέρες, παράλληλα με την μετεξέλιξη του σύγχρονου «κυπριακού δράματος», στην «γειτονιά» μας λαμβάνουν σημαντικές εξελίξεις. Στην Αίγυπτο η πολιτική και κοινωνική αστάθεια συνεχίζεται και λαμβάνει νέες διαστάσεις. Σε καθημερινή βάση, η κυβέρνηση των Μουσουλμάνων Αδελφών δίνει «μάχες σώμα με σώμα» με μεγάλες μερίδες της αιγυπτιακής κοινωνίας σε πολλά μέτωπα. Το κίνημα επιχειρεί να «απολαύσει» τα κέρδη από την ξαφνική άνοδο του στην εξουσία, η οποία είναι προϊόν της περίφημης Αραβικής Άνοιξης. Ωστόσο, μεγάλες μερίδες της αιγυπτιακής κοινωνίας πραγματοποιούν μια διαφορετική «ανάγνωση» σε ότι αφορά αυτή την εξέλιξη: Κατά την άποψη τους, η αλλαγή εξουσίας στην Αίγυπτο φέρνει την χώρα αντιμέτωπη με έναν νέο κίνδυνο: Την δημιουργία ενός νέου τύπου απολυταρχικού καθεστώτος.
Το αξιοσημείωτο στην όλη υπόθεση είναι το γεγονός ότι το Κίνημα των Μουσουλμάνων Αδελφών δεν δέχεται «επιθέσεις» αποκλειστικά από τις κοσμικές μερίδες της κοινωνίας. Το κίνημα των Σαλαφίδων, οι οπαδοί του ριζοσπαστικού, ισλαμιστικού κινήματος απολύουν επίθεση κατά του κυβερνητικού στρατοπέδου. Οι ίδιοι πιστεύουν ότι οι Μουσουλμάνοι Αδελφοί έχουν προδώσει τις αρχές τους και επιχειρούν να μιμηθούν τον Τούρκο Πρωθυπουργό και τους συνεργάτες του.
 

Πολιτική αστάθεια και κρίση επικρατεί και στο γειτονικό Λίβανο. Πριν από λίγες ημέρες, την στιγμή που η Κύπρος έδινε μάχη σώμα με σώμα με την ιστορία και το περίφημο μνημόνιο, η λιβανέζικη κυβέρνηση παραιτήθηκε. Στην χώρα έχει ξεκινήσει ένας νέος κύκλος πολιτικής αστάθειας, ο οποίος συσχετίζεται άμεσα με την μεγάλη κρίση της Συρίας. Ο Λίβανος έχει διχοτομηθεί άτυπα και πολιτικά σε δυο στρατόπεδα: Το στρατόπεδο Τεχεράνης - Δαμασκού και το στρατόπεδο Δύσης - Τουρκίας. Η μάχη έχει μόλις ξεκινήσει.
 

Αφήσαμε στο τέλος ίσως την σημαντικότερη εξέλιξη των τελευταίων ημερών: Την ομαλοποίηση των σχέσεων Τουρκίας - Ισραήλ. Πολλοί στην Κύπρο και στην  «γειτονιά» μας παρακολουθούν με μεγάλη έκπληξη το επίσημο συγγνώμη του Ισραηλινού Πρωθυπουργού στο Πρωθυπουργό της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγγίπ Ερντογάν. Ωστόσο, όσοι παρακολουθούν από κοντά τα εσωτερικά δρώμενα της Τουρκίας και της Ανατολικής Μεσογείου γνωρίζουν πολύ καλά ότι η νέα εξέλιξη δεν είναι ένα νέο, «τυχαίο» και «αδικαιολόγητο» κεφάλαιο στην σύγχρονη ιστορία της Ανατολικής Μεσογείου. 

Μετά το συμβάν του Μαβί Μάρμαρα, οι διπλωματικές και στρατιωτικές σχέσεις των χωρών υποβαθμίστηκαν. Ωστόσο, το περίφημο «back door policy» συνεχίστηκε με αμείωτους ρυθμούς και οι οικονομικές συνδιαλλαγές των δυο χωρών διπλασιάστηκαν. Τις ημέρες που η πρώην κυβέρνηση αυτού του τόπου πανηγύριζε για την είσοδο των ισραηλινών φρεγατών στην κυπριακή ΑΟΖ, οι μυστικές υπηρεσίες της Τουρκίας και του Ισραήλ ένωσαν τις δυνάμεις τους και καταπολέμησαν την συριακή κυβέρνηση σε διάφορα μέτωπα. Με τις ευλογίες και την υποστήριξη των μυστικών υπηρεσιών του Κατάρ, της Σαουδικής Αραβίας και φυσικά των ΗΠΑ, οι υπηρεσίες των δυο χωρών παρείχαν υποστήριξη στους Σύριους αντάρτες και έθεσαν υπό στενή παρακολούθηση τις κινήσεις της Τεχεράνης στον Λίβανο, στην Συρία και στην Σαουδική Αραβία.
 

Στην Κύπρο, σύμφωνα με την άποψη διάφορων αναλυτών και πολιτών, η ομαλοποίηση των σχέσεων Τουρκίας - Ισραήλ έρχεται να πλήξει τις κινήσεις και τις διεκδικήσεις της Λευκωσίας στον νέο ενεργειακό χάρτη της Αν. Μεσογείου. Ξεκαθαρίζουμε ότι δεν συμφωνούμε με αυτή την άποψη. Σε παλαιότερες αναλύσεις υπογραμμίσαμε την διαφωνία μας με τους χειρισμούς της προηγούμενης κυβέρνησης στο κεφάλαιο της ΑΟΖ. Το μεγάλο ευτύχημα (το μοναδικό) της κυβέρνησης Χριστόφια θα μπορούσε να μας παρασύρει σε περιπέτειες σε περίπτωση που αγνοούσαμε τα «δυνατά χαρτιά» της Λευκωσίας: Το μερίδιο των Τουρκοκυπρίων στην ΑΟΖ, οι εναλλακτικές σχέσεις της Λευκωσίας με την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, η απαγκίστρωση της Λευκωσίας από τους τυχοδιωκτισμός των ερασιτεχνών διπλωματών του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών (η οικονομική κρίση θα μπορούσε να αποτελέσει ιστορική ευκαιρία για αυτή την εξέλιξη) και τέλος επικέντρωση (πραγματική και όχι εικονική) στο Κυπριακό. 

Μια Κύπρος, συμφιλιωμένη με όλους τους πολίτες της με βάση την κοινή συνισταμένη των φυσικών πόρων αυτού του τόπου, η οποία θα είναι σε θέση να «συνομιλήσει» (και να μην μιμείται τα περίφημα «νταϊλίκια» των ερασιτεχνών, τυχοδιωκτών Ελλήνων διπλωματών και αξιωματούχων) με την Τουρκία, το Ισραήλ αλλά και τις νέες πολιτικές δυνάμεις της Αν. Μεσογείου του 21ου αιώνα θα μπορούσε να κάνει την διαφορά στην εποχή της οικονομικής, κοινωνικής και ατομικής μιζέριας. Αρκεί να γνωρίζουμε τους στόχους μας και να ξεκινήσουμε μια ώρα αρχύτερα την διαδικασία της «κάθαρσις» στο πολιτικό και κοινωνικοοικονομικό πεδίο του τόπου.