Ο Χέλμουτ Σμιτ αντλεί μαθήματα πολιτικής από δύο κορυφαίους Ευρωπαίους
πολιτικούς, οι οποίοι διαχρονικά οφείλουν να διδάσκουν και να
εκπαιδεύουν όλους εκείνους που διεκδικούν και αναλαμβάνουν θέσεις
πολιτικής ευθύνης στις ευρωπαϊκές και δυτικές δημοκρατίες. Ο Σμιτ
χρησιμοποιεί μια κορυφαία πρόταση πολιτικής, μια αξία ακαταμάχητη και
μοναδική σε ό,τι αφορά στην ουσία της έννοιας και της λειτουργίας της
πολιτικής, που είναι το εθνικό συμφέρον. Ο Περικλής της Κλασικής Ελλάδας
του 5ου αιώνα και ο Κικέρων του Ρωμαϊκού ιμπέριουμ αποτελούν κλασικά
υποδείγματα πολιτικών που, όπως αναλύει ο Σμιτ, πολιτεύθηκαν με μοναδικό
κριτήριο και αποστολή το εθνικό συμφέρον.
Εθνικό συμφέρον σημαίνει τα ενδιαφέροντα, τη θέληση και τα συμφέροντα των πολλών ως συνόλου. Ο Περικλής οικοδόμησε τη δημοκρατία του 5ου αιώνα πάνω στα θεμέλια μιας καθημερινής ερμηνείας της θέλησης της Εκκλησίας του Δήμου, που αποτύπωνε το συμφέρον του συνόλου της πλειοψηφίας των πολιτών και ελεύθερων ανθρώπων. Ο Κικέρων ανήγαγε σε ύψιστη αρχή της λειτουργίας της πολιτείας τη «Salus publica suprema lex», που σημαίνει πως οι πολιτικοί διαβουλεύονται και δρουν, όχι με βάση το προσωπικό ή κομματικό τους συμφέρον, αλλά με βάση το συμφέρον των πολλών, του συνόλου.
Αυτή η έννοια του συμφέροντος των πολλών, του συνόλου δηλαδή, δεν είναι υποχρέωση μόνο των πολιτικών να το υπηρετούν, αλλά και ευθύνη των πολιτών να το διεκδικούν. Η διεκδίκηση του εθνικού συμφέροντος υπερβαίνει τα συμφέροντα των ατόμων και των επιμέρους ομάδων και κυρίως ξεπερνά τη συντεχνιακή λογική που κυριαρχεί στον Ελληνισμό τα τελευταία σαράντα και πλέον χρόνια.
Αυτό σημαίνει πως επιμέρους ομάδες αποφασίζουν να διεκδικήσουν τα αιτήματά τους, χωρίς να υπολογίζουν πως αυτή η διεκδίκηση πρέπει να ενταχθεί σε μια συνολική αντίληψη εθνικού συμφέροντος, που σημαίνει πως όταν καταρρέει η χώρα και η κοινωνία καταβαραθρώνεται οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά και δεν υπάρχει καμία δυνατότητα ικανοποίησης των αιτημάτων που διεκδικούνται, οι απεργιακές και άλλες κινητοποιήσεις, όχι μόνο είναι άσκοπες, αλλά και επιζήμιες. Φυσικά το δικαίωμα της απεργίας είναι αναπαλλοτρίωτο και απαράγραπτο, αλλά πρέπει να ασκείται πάντοτε με γνώμονα την ικανότητα του συστήματος να επιλύσει τα αιτήματα και κυρίως την προσέγγιση της αποφυγής ευρύτερης ζημιάς και πρόκλησης μεγαλύτερου κόστους για το σύνολο μιας δημοκρατικά οργανωμένης κοινωνίας, η οποία διέρχεται ώρες κρίσης και προβλημάτων που εμφανίζονται να είναι αδιέξοδα.
Υπάρχει ένα μεγάλο έλλειμμα πολιτικής παιδείας στη χώρα μας, για την οποία ευθύνεται και η ηγεσία και το σύνολο των πολιτικών θεσμών και των άλλων παραγόντων που διαμορφώνουν πολιτική κουλτούρα, όπως είναι τα ΜΜΕ, το εκπαιδευτικό σύστημα, οι κοινωνικοί και συνδικαλιστικοί φορείς του πολιτικού συστήματος. Όλοι αυτοί έχουν ευθύνη για τη διαμόρφωση μιας πολυδιασπασμένης συντεχνιακής λογικής, που δεν αποτυπώνει τη διεκδίκηση του εθνικού συμφέροντος, αλλά συμφέροντα πολλών επιμέρους οργανισμών και θεσμών.
Η μεταπολίτευση σε αυτό τον τομέα απέτυχε να καλλιεργήσει εκείνες τις αξίες, οι οποίες υπερασπίζονται και προβάλλουν την πατριωτική διάσταση της πολιτικής, που αποτυπώνει την παράδοση της ιστορίας, τις διεκδικήσεις του παρόντος και την προβολή της διαρκούς αναγεννητικής πορείας προς το μέλλον. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει εξ υπαρχής τη διαρκή υπέρβαση του εγώ προς χάριν του εμείς. Η Αθήνα πρέπει να καταλάβει πως οι ώρες, οι μέρες και οι μήνες αποτυπώνουν μια διαρκή κρίση, η οποία μετατρέπεται σε κρίση επιβίωσης της χώρας. Είναι ώρα ευθύνης όλων έναντι του παρόντος και του μέλλοντος.Το εθνικό συμφέρον οφείλει να προταχθεί πέραν και πάνω από κάθε άλλη διεκδίκηση ως προβολή επιβίωσης και ανάκαμψης της χώρας.
Η Κύπρος που διαθέτει μια δεύτερη και ισχυρότερη κουλτούρα συνεννόησης και συναίνεσης πολιτικής πάσχει από ικανή ηγεσία που να μπορεί να προβάλει το εθνικό συμφέρον, ότι δηλαδή η επιβίωση του λαού είναι υπέρτατος νόμος του κράτους. Η έννοια της επιβίωσης της Κύπρου είναι ταυτισμένη με την έννοια της επιβίωσης του κράτους. Αυτός ο αγώνας υπεράσπισης της Κυπριακής Δημοκρατίας αποτυπώνει και το εθνικό συμφέρον της χώρας ως διαχρονική ιστορική επιταγή, η οποία υπαγορεύει στους Κύπριους, ανεξαρτήτως κομμάτων ή ιδεολογιών, τη συσπείρωση, τη συστράτευση σε έναν κοινό αγώνα για την υπεράσπιση του κοινού κράτους, που ταυτίζεται με την ελευθερία και την προοπτική της χώρας, δηλαδή την επιβίωση του συνόλου. Το εθνικό συμφέρον το ερμηνεύουμε εμείς ως Ελληνισμός και ως Κύπρος και όχι οι ξένοι, που εμφανίζονται ως ενδιαφερόμενοι σωτήρες. Αυτοί όλοι είναι φορείς των δικών τους συμφερόντων, που θα διαπράξουν και στην Κύπρο το ίδιο έγκλημα που έκαναν αλλού και στη Βοσνία και στο Κόσσοβο. Θα διαλύσουν, θα καταστρέψουν και θα μας αφήσουν μόνους και αβοήθητους σε μια μοίρα που δεν θα επιτρέπει ασφαλή πορεία επιβίωσης και προοπτικής.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής
Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών,
Επικοινωνίας και Πολιτισμού
Παντείου Πανεπιστημίου
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/300390/ethniko-symferon
Εθνικό συμφέρον σημαίνει τα ενδιαφέροντα, τη θέληση και τα συμφέροντα των πολλών ως συνόλου. Ο Περικλής οικοδόμησε τη δημοκρατία του 5ου αιώνα πάνω στα θεμέλια μιας καθημερινής ερμηνείας της θέλησης της Εκκλησίας του Δήμου, που αποτύπωνε το συμφέρον του συνόλου της πλειοψηφίας των πολιτών και ελεύθερων ανθρώπων. Ο Κικέρων ανήγαγε σε ύψιστη αρχή της λειτουργίας της πολιτείας τη «Salus publica suprema lex», που σημαίνει πως οι πολιτικοί διαβουλεύονται και δρουν, όχι με βάση το προσωπικό ή κομματικό τους συμφέρον, αλλά με βάση το συμφέρον των πολλών, του συνόλου.
Αυτή η έννοια του συμφέροντος των πολλών, του συνόλου δηλαδή, δεν είναι υποχρέωση μόνο των πολιτικών να το υπηρετούν, αλλά και ευθύνη των πολιτών να το διεκδικούν. Η διεκδίκηση του εθνικού συμφέροντος υπερβαίνει τα συμφέροντα των ατόμων και των επιμέρους ομάδων και κυρίως ξεπερνά τη συντεχνιακή λογική που κυριαρχεί στον Ελληνισμό τα τελευταία σαράντα και πλέον χρόνια.
Αυτό σημαίνει πως επιμέρους ομάδες αποφασίζουν να διεκδικήσουν τα αιτήματά τους, χωρίς να υπολογίζουν πως αυτή η διεκδίκηση πρέπει να ενταχθεί σε μια συνολική αντίληψη εθνικού συμφέροντος, που σημαίνει πως όταν καταρρέει η χώρα και η κοινωνία καταβαραθρώνεται οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά και δεν υπάρχει καμία δυνατότητα ικανοποίησης των αιτημάτων που διεκδικούνται, οι απεργιακές και άλλες κινητοποιήσεις, όχι μόνο είναι άσκοπες, αλλά και επιζήμιες. Φυσικά το δικαίωμα της απεργίας είναι αναπαλλοτρίωτο και απαράγραπτο, αλλά πρέπει να ασκείται πάντοτε με γνώμονα την ικανότητα του συστήματος να επιλύσει τα αιτήματα και κυρίως την προσέγγιση της αποφυγής ευρύτερης ζημιάς και πρόκλησης μεγαλύτερου κόστους για το σύνολο μιας δημοκρατικά οργανωμένης κοινωνίας, η οποία διέρχεται ώρες κρίσης και προβλημάτων που εμφανίζονται να είναι αδιέξοδα.
Υπάρχει ένα μεγάλο έλλειμμα πολιτικής παιδείας στη χώρα μας, για την οποία ευθύνεται και η ηγεσία και το σύνολο των πολιτικών θεσμών και των άλλων παραγόντων που διαμορφώνουν πολιτική κουλτούρα, όπως είναι τα ΜΜΕ, το εκπαιδευτικό σύστημα, οι κοινωνικοί και συνδικαλιστικοί φορείς του πολιτικού συστήματος. Όλοι αυτοί έχουν ευθύνη για τη διαμόρφωση μιας πολυδιασπασμένης συντεχνιακής λογικής, που δεν αποτυπώνει τη διεκδίκηση του εθνικού συμφέροντος, αλλά συμφέροντα πολλών επιμέρους οργανισμών και θεσμών.
Η μεταπολίτευση σε αυτό τον τομέα απέτυχε να καλλιεργήσει εκείνες τις αξίες, οι οποίες υπερασπίζονται και προβάλλουν την πατριωτική διάσταση της πολιτικής, που αποτυπώνει την παράδοση της ιστορίας, τις διεκδικήσεις του παρόντος και την προβολή της διαρκούς αναγεννητικής πορείας προς το μέλλον. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει εξ υπαρχής τη διαρκή υπέρβαση του εγώ προς χάριν του εμείς. Η Αθήνα πρέπει να καταλάβει πως οι ώρες, οι μέρες και οι μήνες αποτυπώνουν μια διαρκή κρίση, η οποία μετατρέπεται σε κρίση επιβίωσης της χώρας. Είναι ώρα ευθύνης όλων έναντι του παρόντος και του μέλλοντος.Το εθνικό συμφέρον οφείλει να προταχθεί πέραν και πάνω από κάθε άλλη διεκδίκηση ως προβολή επιβίωσης και ανάκαμψης της χώρας.
Η Κύπρος που διαθέτει μια δεύτερη και ισχυρότερη κουλτούρα συνεννόησης και συναίνεσης πολιτικής πάσχει από ικανή ηγεσία που να μπορεί να προβάλει το εθνικό συμφέρον, ότι δηλαδή η επιβίωση του λαού είναι υπέρτατος νόμος του κράτους. Η έννοια της επιβίωσης της Κύπρου είναι ταυτισμένη με την έννοια της επιβίωσης του κράτους. Αυτός ο αγώνας υπεράσπισης της Κυπριακής Δημοκρατίας αποτυπώνει και το εθνικό συμφέρον της χώρας ως διαχρονική ιστορική επιταγή, η οποία υπαγορεύει στους Κύπριους, ανεξαρτήτως κομμάτων ή ιδεολογιών, τη συσπείρωση, τη συστράτευση σε έναν κοινό αγώνα για την υπεράσπιση του κοινού κράτους, που ταυτίζεται με την ελευθερία και την προοπτική της χώρας, δηλαδή την επιβίωση του συνόλου. Το εθνικό συμφέρον το ερμηνεύουμε εμείς ως Ελληνισμός και ως Κύπρος και όχι οι ξένοι, που εμφανίζονται ως ενδιαφερόμενοι σωτήρες. Αυτοί όλοι είναι φορείς των δικών τους συμφερόντων, που θα διαπράξουν και στην Κύπρο το ίδιο έγκλημα που έκαναν αλλού και στη Βοσνία και στο Κόσσοβο. Θα διαλύσουν, θα καταστρέψουν και θα μας αφήσουν μόνους και αβοήθητους σε μια μοίρα που δεν θα επιτρέπει ασφαλή πορεία επιβίωσης και προοπτικής.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής
Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών,
Επικοινωνίας και Πολιτισμού
Παντείου Πανεπιστημίου
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/300390/ethniko-symferon
