Γιάννης Μουζάλας: «Δεν θα ανοίξουμε τα σύνορα στον Εβρο» Μιλάει στο «Βήμα» για τις συνεχώς αυξανόμενες ροές προσφύγων

Δεκάδες πρόσφυγες πνιγμένοι στο Αιγαίο την τελευταία εβδομάδα, οι συντριπτικά περισσότεροι παιδιά. Με το που χάλασε ο καιρός, οι κακοφτιαγμένες και υπερφορτωμένες βάρκες άρχισαν να ανατρέπονται και το κύμα ξεβράζει πτώματα στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Οι διακινητές δεν συγκινούνται από τα μποφόρ. Σπρώχνουν τους πρόσφυγες στις βάρκες, κατά προτίμηση χωρίς σωσίβιο που είναι ογκώδες, για να χωρούν περισσότεροι.

Παράλληλα πληθαίνουν οι φωνές - ανάμεσά τους και η Νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ - που ζητούν να γκρεμιστεί το τείχος στον Εβρο για να περνούν οι πρόσφυγες στην Ελλάδα αποφεύγοντας το επικίνδυνο θαλάσσιο ταξίδι από τα τουρκικά παράλια. Ο αναπληρωτής υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής κ. Γιάννης Μουζάλας το αποκλείει, τουλάχιστον προς το παρόν.

«Υπάρχουν τεχνικά ζητήματα που σε αυτή τη φάση δεν καθιστούν πρόσφορη την ιδέα να ανοίξει ο Εβρος» είπε μιλώντας στο «Βήμα». Πρόσθεσε όμως ότι η κυβέρνηση εξετάζει συνεχώς εναλλακτικές λύσεις στις οποίες περιλαμβάνεται και ο Εβρος.

Ο καιρός δεν βάζει... φρένο

Σύμφωνα με την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, από την αρχή του 2015 πέρασαν 580.125 άτομα από τα παράλια της Τουρκίας στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και το 94% από αυτούς ήταν πρόσφυγες. Σχεδόν ο ένας στους τέσσερις που επιχείρησαν το επικίνδυνο ταξίδι ήταν παιδιά.

Τόσο η Ελλάδα όσο και η Ευρώπη ήλπιζαν ότι η επιδείνωση του καιρού θα έβαζε φρένο στο κύμα των προσφύγων. Η πραγματικότητα έδειξε ότι, αντίθετα, οι προσφυγικές ροές αυξήθηκαν τον Οκτώβριο - 189.311 αφίξεις στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου έναντι 156.357 τον Σεπτέμβριο, 107.843 τον Αύγουστο και 51.961 τον Ιούλιο, σύμφωνα με την ΥΑ. 

 

Πολλοί από τους πρόσφυγες έρχονται στην Ελλάδα απευθείας από τη Συρία, περνώντας μόνο τράνζιτ για λίγες ημέρες από την Τουρκία. Η μεγάλη αύξηση των ροών είναι συνδεδεμένη με τις εξελίξεις στον πόλεμο στη Συρία, όπου ο καθένας βομβαρδίζει όποιον πλήττει τα γεωπολιτικά του συμφέροντα: οι Αμερικανοί τους τζιχαντιστές, οι Τούρκοι τους Κούρδους ενώ οι Ρώσοι, που μπήκαν στα τέλη Σεπτεμβρίου στο παιχνίδι, βομβαρδίζουν τη μετριοπαθή αντιπολίτευση. Η πρόσφατη αύξηση της προσφυγικής ροής προς τη Λέσβο αποδίδεται στο ότι οι Ρώσοι βομβάρδισαν το Χαλέπι. Αν οι τζιχαντιστές απειλήσουν τον Ασαντ, θα διογκωθεί το κύμα προσφύγων από τους αλεβίτες που ζουν με σχετική ασφάλεια (για τα δεδομένα της Συρίας) στις περιοχές που ελέγχει το καθεστώς.    

Από τις εκατοντάδες χιλιάδες που πέρασαν από την Ελλάδα εφέτος ο κ. Μουζάλας υπολογίζει ότι σήμερα υπάρχουν στη χώρα μας από 60.000 ως 80.000 πρόσφυγες, αν και οι αριθμοί αλλάζουν από εβδομάδα σε εβδομάδα. Από αυτούς σχεδόν κανένας δεν καταθέτει αίτηση ασύλου στην Ελλάδα. Μόλις καταγραφούν, δακτυλοσκοπηθούν και μεταφερθούν με πλοίο στον Πειραιά, κατευθύνονται όλοι όσο το δυνατόν γρηγορότερα προς την Ειδομένη στα σύνορα με την πΓΔΜ και από εκεί, μέσω του διαδρόμου των Βαλκανίων, κυρίως στη Γερμανία και σε άλλες χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Αν τελευταίως γεμίζουν οι χώροι φιλοξενίας στην Αθήνα (Ελαιώνας, Γαλάτσι και Ελληνικό) και οι δρόμοι γύρω από την πλατεία Βικτωρίας, αυτό οφείλεται στη σημαντική αύξηση των αφίξεων κάθε μήνα σε σχέση με τον προηγούμενο καθώς και σε τεχνικά προβλήματα, όπως ένα προσωρινό μπλοκάρισμα στα χρήματα των Αφγανών.

Ο κίνδυνος του εγκλωβισμού

Ο κ. Μουζάλας έχει παραδεχθεί ότι «ζει και κοιμάται με τον φόβο του εγκλωβισμού των προσφύγων στην Ελλάδα». Τελευταία ανησυχητική ένδειξη η πρόθεση της Αυστρίας να υψώσει φράχτη στα σύνορά της με τη Σλοβενία για να ανακόψει τη ροή των προσφύγων.

«Ο εγκλωβισμός είναι ένα τεράστιο πρόβλημα» είπε στο «Βήμα» ο κ. Μουζάλας. «Πιστεύουμε ότι δεν θα συμβεί γιατί η Ευρώπη έχει δηλώσει ότι θα εξασφαλίζει την ασφαλή δίοδο για τους πρόσφυγες. Δεν θα επιτρέψουμε στα κράτη να αλλοιώσουν τις ευρωπαϊκές αρχές». Πρόσθεσε ότι η Ελλάδα θεωρεί πως η ασφαλέστερη δίοδος για τους πρόσφυγες θα ήταν να γίνεται ο έλεγχος στην Τουρκία και να έρχονται οι πρόσφυγες νομίμως στην Ευρώπη.

«Η ασφαλής δίοδος αφορά κατ' αρχάς την Τουρκία. Εκεί θα πρέπει να γίνεται η επιλογή. Αυτό αναφέρει η πρόταση Γιούνκερ την οποία έχουμε κάνει και δική μας» συνέχισε. Η Τουρκία όμως μέχρι στιγμής δεν το δέχεται. Ο κ. Μουζάλας προβλέπει ότι «θα το δεχθεί. Η Τουρκία προσπαθεί να πάρει οφέλη ως αντάλλαγμα, για αυτό παίζει σκληρό παιχνίδι».

Η Αθήνα πιέζει την ΕΕ προς αυτή την κατεύθυνση και πασχίζει να θεωρηθεί πύλη εισόδου των προσφύγων η Τουρκία και όχι η Ελλάδα. Η Ευρώπη, από την άλλη πλευρά, πιέζει την Ελλάδα για κοινές επιχειρήσεις με την Τουρκία στο Αιγαίο προκειμένου να ελέγχονται καλύτερα τα ευρωπαϊκά σύνορα.

Την περασμένη Κυριακή, στη μίνι σύνοδο για το Προσφυγικό στις Βρυξέλλες, η Ελλάδα πέτυχε οι 50.000 θέσεις φιλοξενίας προσφύγων που θα δημιουργήσει να μη γίνουν σε ένα τεράστιο προσφυγικό γκέτο στην Αττική. Οι 20.000, κυρίως οικογένειες προσφύγων, θα φιλοξενηθούν σε σπίτια με επιδότηση ενοικίων (χρηματοδότηση από την ΕΕ, «τρέξιμο» του προγράμματος από την ΥΑ), οι 10.000 σε ένα ή δύο κέντρα στην Αττική, άλλες 10.000 στη Βόρεια Ελλάδα και οι υπόλοιποι στα hotspots των νησιών και στις υπάρχουσες δομές.

Πολλοί εκφράζουν την ανησυχία ότι οι 50.000 θέσεις φιλοξενίας θα μεταφραστούν σε μόνιμη εγκατάσταση 50.000 προσφύγων στην Ελλάδα. Ο κ. Μουζάλας το αρνήθηκε. «Εμείς θεωρούμε ότι οι θέσεις αυτές είναι προσωρινές. Το πόσο θα παραμένουν οι πρόσφυγες στην Ελλάδα εξαρτάται από το πόσο γρήγορα θα προχωρήσει η μετεγκατάσταση. Οσοι ανησυχούν να ξέρουν ότι η κυβέρνηση επαγρυπνεί».

Οπως έχουν συμφωνήσει οι Ευρωπαίοι, 66.000 πρόσφυγες από την Ελλάδα θα μετεγκατασταθούν σε άλλα κράτη-μέλη. Για να ενταχθούν στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης όμως πρέπει προηγουμένως να καταθέσουν αίτηση για άσυλο στην Ελλάδα. Αυτή τη στιγμή είναι τόσο λίγοι εκείνοι που αιτούνται άσυλο στη χώρα μας που δεν μπορεί να συγκεντρωθεί ο αριθμός των πρώτων 30-40 προσφύγων προς μετεγκατάσταση από την Ελλάδα στο Λουξεμβούργο. Η Αθήνα ελπίζει να έχουν συγκεντρωθεί ως τα μέσα Νοεμβρίου.

Αν επαληθευτούν όλα τα χειρότερα σενάρια - κλείσιμο των ευρωπαϊκών συνόρων σε συνδυασμό με αύξηση των προσφυγικών ροών και κόπωση της ελληνικής κοινωνίας από τους πρόσφυγες -, η κυβέρνηση θα βρεθεί με μια εξαιρετικά καυτή πατάτα στα χέρια. Για παν ενδεχόμενο, το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής αναζητεί επειγόντως χώρους, όπως τα δύο εγκαταλειμμένα στρατόπεδα, και επισπεύδει την ίδρυση των χώρων φιλοξενίας όσο μπορεί - και όσο επιτρέπει η ευρωπαϊκή γραφειοκρατία που επιβραδύνει τη χρηματοδότηση. Πέραν αυτών, κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί για τίποτε.

Μαρτυρίες για επαναπροωθήσεις

Μαρτυρίες για επαναπροωθήσεις προσφύγων στον Εβρο έχει συγκεντρώσει η Διεθνής Αμνηστία σε έκθεση που θα δημοσιοποιήσει εντός του Νοεμβρίου. «Οι πρόσφατες έρευνές μας έδειξαν ότι η πρακτική αυτή συνεχίζεται αρκετά τακτικά στα χερσαία σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία» είπε στο «Βήμα» η Ιρέμ Αρφ, ερευνήτρια της οργάνωσης. «Με βάση της περισσότερες μαρτυρίες, στις επαναπροωθήσεις των προσφύγων εμπλέκονται οι ελληνικές αστυνομικές Αρχές. Εχουμε επίσης αναφορές για άσκηση βίας εναντίον των προσφύγων καθώς και για κλοπές, κυρίως των κινητών τους τηλεφώνων».  

Παρόμοιες μαρτυρίες για συνοριακούς φύλακες που επιδίδονται σε μαζικές απελάσεις και επαναπροωθήσεις προσφύγων στην Τουρκία έχει καταγράψει και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW). Το πιο πρόσφατο περιστατικό που αναφέρει σημειώθηκε στις 7 Οκτωβρίου. «Παρότι η κυβέρνηση καταδικάζει την πρακτική αυτή, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι συνεχίζεται στον Εβρο» λέει η HRW, η οποία επικοινώνησε πρόσφατα με την ελληνική αστυνομία που επιβεβαίωσε ότι ερευνά 20 καταγγελίες για τη ληστεία και βίαιη επαναπροώθηση Σύρων που είχαν εισέλθει στην Ελλάδα από τον Εβρο.
Μποζανίνου Τάνια