Τουρκικά τεχνάσματα προς Αθήνα- Λευκωσία

Αλέξανδρος ΤάρκαςΤο Γ’ Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας - Τουρκίας συνεισέφερε στην αποκλιμάκωση, έστω προσωρινή, της έντασης στο Αιγαίο και επέτρεψε την αλληλοκατανόηση θέσεων ως προς τη ΝΑ Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, χωρίς να προσφέρει και όσα φημολογούνται για το Κυπριακό.

Εκτενής συζήτηση για το φυσικό αέριο πραγματοποιήθηκε μεν, αλλά σε αντίθεση με τις δηλώσεις Νταβούτογλου και τις διαρροές της τουρκικής αντιπροσωπίας (σ.σ.: συνήθης και αποτελεσματική τακτική, αφού η ελληνική πλευρά, παραδοσιακά και αδικαιολόγητα, σιωπά) δεν υπάρχει συγκεκριμένη συμφωνία. Η θεωρητική εξέταση ποικίλων λύσεων απέχει από τη διπλωματική, νομική και οικονομική εφαρμογή τους.
Για την Αθήνα και τη Λευκωσία το ζητούμενο δεν είναι μόνον η αποχώρηση του Barbaros, αλλά και η άρση αμφισβήτησης της κυπριακής ΑΟΖ μέσω της ναυτιλιακής οδηγίας NAVTEX. Για την Αγκυρα το επιθυμητό δεν είναι μόνον η αναγνώριση δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων στους υδρογονάνθρακες, που άλλωστε δεν απορρίπτει (με την ορθή αναλογία και μετά τη λύση) η ελληνοκυπριακή πλευρά, αλλά και η άμεση δημιουργία μηχανισμού συναποφάσεων και ταχείας κοινής εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων. Κατόπιν αυτών, το συμπέρασμα του ΟΗΕ καθώς και της αμερικανικής και της βρετανικής διπλωματίας είναι ότι οι παρούσες συμβιβαστικές προτάσεις είναι «too much» για τους Ελληνοκυπρίους και «too little» για τους Τουρκοκυπρίους.
Γι’ αυτό και συζητείται αν προς τις αρχές Ιανουαρίου θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις προόδου λόγω της (συμπτωματικής) παράλληλης λήξης των σημερινών ερευνητικών φάσεων των δύο πλευρών. Το μόνο σίγουρο είναι ότι το Barbaros δεν θα παραμείνει επ’ άπειρον στην κυπριακή ΑΟΖ και, επομένως, οι διακοινοτικές συνομιλίες θα επαναληφθούν αργά ή γρήγορα. Αντίθετα, αμφιβολίες υπάρχουν ως προς τον ακριβή τρόπο επανάληψής τους, αφού καμία πλευρά δεν μπορεί να υποχωρήσει από διακηρυγμένες θέσεις της.

Η Λευκωσία δεν είναι δυνατό να δεχθεί ένταξη του θέματος των υδρογονανθράκων στη διαπραγματευτική διαδικασία. Ισως όμως θα μπορούσε να συζητήσει, βάσει εγγυήσεων και χωρίς δεσμευτικότητα σε κάποιο ξεχωριστό σχήμα, ιδέες ως προς το πότε θα εγγραφούν τα έσοδα στον Κρατικό Προϋπολογισμό ή τον ρόλο του κράτους και του ιδιωτικού τομέα στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου.

Πέραν του Κυπριακού, το δεύτερο συμπέρασμα της επίσκεψης Νταβούτογλου είναι ότι η Τουρκία ενδιαφέρεται, εκ νέου, για την αναθέρμανση των σχέσεών της με την Ε.Ε. Η ελληνική πλευρά επείγει να κρίνει αν πρόκειται για πραγματικό στόχο ή απλό τακτικισμό, καθώς πηγές της Κομισιόν αμφιβάλλουν κατά πόσον η Αγκυρα ενδιαφέρεται για το άνοιγμα διαπραγματευτικών κεφαλαίων με την Ε.Ε.

Οι κ. Ερντογάν και Νταβούτογλου μάλλον δίνουν μεγαλύτερη προτεραιότητα σε μια κοινή σύνοδο Ε.Ε. - ΗΠΑ - Τουρκίας που είχε απορριφθεί το 2013 και εμφανίζεται πιο ρεαλιστική το 2015. Η σύγκλησή της θα αναβάθμιζε την Τουρκία σε ισότιμη της Ρωσίας και της Κίνας (αφού μόνον οι χώρες αυτές διατηρούν ξεχωριστούς μηχανισμούς με την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ), ενώ τον Νοέμβριο του 2015 συγκαλείται και η διάσκεψη των G-20 στην Αττάλεια. Ο κ. Νταβούτογλου ήδη μας τη διαφήμισε σαν Ανατολίτης πραματευτής, δηλώνοντας ότι η τουρκική προεδρία στους G-20 μπορεί να προωθήσει και ελληνικά αιτήματα. Προφανώς, παρά την κρίση, δεν χρειαζόμαστε την πραμάτεια του.

Αλέξανδρος Τάρκας
* Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη.