Μεγαλόπνοα σχέδια, σε λάθος εποχή

LENA MAZNEVA,ι DINA KHRENNIKOVA / BLOOMBERG

Οταν την περασμένη εβδομάδα ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, δήλωσε ότι αποσύρει τα σχέδιά του για την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη διαμέσου της Μαύρης Θάλασσας (ο λεγόμενος αγωγός Southstream), παρουσίασε ένα εναλλακτικό σενάριο. Η Ρωσία, λοιπόν, θα κατασκευάσει έναν αγωγό προς την Τουρκία, στη συνέχεια θα μεταφέρει διά ξηράς το φυσικό αέριο στην Ελλάδα και κατόπιν στην υπόλοιπη Ευρώπη. Πρόκειται για μία ιδέα, η οποία έχει λίγo περισσότερες πιθανότητες να πετύχει από το αρχικό σχέδιο του Βλαντιμίρ Πούτιν. «Είναι ένα σόου και μόνον», επισημαίνει ο Νεσντέντ Παμίρ, ο οποίος ειδικεύεται σε ενεργειακά θέματα στο πανεπιστήμιο Μπιλκέντ στην Αγκυρα. «Είναι μη ρεαλιστικό το σχέδιο ενός τεράστιου δικτύου φυσικού αερίου από τη Ρωσία στην Τουρκία για την προμήθεια της αγοράς της Ευρωπαϊκής Ενωσης».

Αλλωστε, όλοι οι παράγοντες, οι οποίοι εμπόδισαν την υλοποίηση του σχεδίου για τον Southstream, ο οποίος θα μετέφερε υποθαλάσσια φυσικό αέριο από τη Μαύρη Θάλασσα στη Βουλγαρία, είναι πιθανόν να ανακόψουν και το σχέδιο Τουρκίας - Ελλάδας. Η στάσιμη ζήτηση φυσικού αερίου από την Ευρώπη καθιστά μη ελκυστικό οικονομικά το σχέδιο. Η Ε.Ε. δεν διατίθεται να κάνει συμφωνίες με τη Ρωσία, όταν ακόμα δεν έχει λήξει η κρίση με την Ουκρανία, και προσανατολίζεται σε εισαγωγές φυσικού αερίου από τρίτες χώρες. Το εναλλακτικό σχέδιο της Ρωσίας προβλέπει ο κολοσσός της Gazprom να αναλάβει την κατασκευή νέου αγωγού προς την Τουρκία. Αυτός θα μεταφέρει τόσο πολύ φυσικό αέριο, το οποίο ουδέποτε θα χρειαστεί η χώρα. Πάντως, η Τουρκία δεν σκοπεύει να εγκλωβιστεί μεταξύ των πυρών της Ρωσίας και της Ε.Ε.

Κατά τους ερευνητές του Ινστιτούτου Ενεργειακών Μελετών της Οξφόρδης, το ρωσικό σχέδιο είναι υπερβολικά μεγαλόπνοο. Ο προτεινόμενος αγωγός μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας θα διευρύνει τις δυνατότητες του ήδη υφιστάμενου Bluestream και θα μεταφέρει 63 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου τον χρόνο. Αυτή η ποσότητα ισοδυναμεί με περισσότερο από το 10% της ευρωπαϊκής κατανάλωσης. Από τα 63 δισ. κ.μ. σχεδόν το 20% θα διοχετευθεί στην Τουρκία, όπως αναφέρει η Gazprom, ενώ το υπόλοιπο θα κατευθυνθεί στην Ευρώπη. Η επιπλέον ποσότητα είναι χρήσιμη για την Τουρκία, αλλά όχι για την Ε.Ε., παρατηρούν αναλυτές. Επιπλέον, όπως αναφέρει ο Μιχαήλ Κορτσεμκίν, ιδρυτής της East European Gas Analysis, «με το να εμπλακεί η Ρωσία σε ένα τόσο μεγαλόσχημο έργο διακινδυνεύει να χάσει τα χρήματα, τα οποία πιθανώς θα εξασφάλιζε, εάν υλοποιούσε ένα μικρότερης κλίμακας και πιο ρεαλιστικό». Κάτι τέτοιο θα ήταν να επεκτείνει το μερίδιό της στην τουρκική αγορά, της οποίας ήδη είναι η μεγαλύτερη προμηθεύτρια φυσικού αερίου.

Αναφορικά με την Gazprom, η Τουρκία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά για τις εξαγωγές της με πρώτη τη Γερμανία. Συν τοις άλλοις, η Τουρκία είναι μία από τις λίγες χώρες, οι οποίες φέτος θα αυξήσουν τις εισαγωγές τους από τη Ρωσία. Το 2013 κάλυψε το 57% των αναγκών της σε φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Tο 49% από την εν λόγω ποσότητα μεταφέρθηκε αφενός διαμέσου της Ουκρανίας αφετέρoυ διαμέσου του αγωγού Bluestream της Μαύρης Θάλασσας, σύμφωνα με στοιχεία της μονάδας Bloomberg Intelligence. Παρά ταύτα, η Τουρκία δεν περιορίζει τις πηγές, από όπου θα καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες.

Αντίθετα, αναζητεί τροφοδότηση από το Ιράν, το Αζερμπαϊτζάν και από το Τουρκμενιστάν, καθώς και υγροποιημένο φυσικό αέριο από την Αλγερία. Συν τοις άλλοις, η Αγκυρα αποσκοπεί στο να κατασκευάσει αγωγό με κατεύθυνση το Βόρειο Ιράκ. Ακόμα και με αυτές τις προοπτικές, θα υπάρχει περιθώριο να αυξήσει η Ρωσία τις εξαγωγές της στην Τουρκία έως και κατά 16 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα σε ετήσια βάση, όπως αναφέρει, εν κατακλείδι, ο Τζον Ρόμπερτς, αναλυτής ειδικευμένος στην ενεργειακή ασφάλεια στην εταιρεία συμβούλων Methinks.