Στιγμιότυπο από την επεισοδιακή συνέντευξη Τύπου που έδωσαν, την περασμένη Δευτέρα, μετά τη συνάντησή τους στο Βελιγράδι οι πρωθυπουργοί της Αλβανίας και της Σερβίας, Εντι Ράμα (αριστερά) και Αλεξάνταρ Βούτσιτς.
Οπως και στον πολυσυζητημένο
ποδοσφαιρικό αγώνα μεταξύ των εθνικών ομάδων Σερβίας και Αλβανίας, έτσι
και στην πρώτη, ιστορική κατά τα άλλα, συνάντηση των πρωθυπουργών Εντι
Ράμα και Αλεξάνταρ Βούτσιτς, το «πρώτο ημίχρονο» έληξε επεισοδιακά. Στο
ποδόσφαιρο το ματς διακόπηκε λίγο πριν από τη λήξη του ημιχρόνου, με
τους ποδοσφαιριστές να παίζουν γροθιές για τη σημαία με τον χάρτη της
«Μεγάλης Αλβανίας», που έκανε την εμφάνισή της κρεμασμένη σ’ ένα
τηλεκατευθυνόμενο ελικοπτεράκι.Στην κοινή συνέντευξη, στο πλαίσιο της επίσκεψης του Αλβανού
πρωθυπουργού στο Βελιγράδι, της πρώτης μετά 68 χρόνια, Βούτσιτς και Ράμα
έγιναν «μαλλιά κουβάρια» για το θέμα του Κοσόβου και λίγο έλειψε ο
Σέρβος πρωθυπουργός να ζητήσει από τον «προκλητικό» Αλβανό ομόλογό του
να τα μαζέψει και να γυρίσει στην πατρίδα του. Κατόπιν αυτών, όπως και
με τον επαναληπτικό ποδοσφαιρικό αγώνα, μένει να δούμε εάν θα γίνει η
ανταποδοτική επίσκεψη Βούτσιτς στα Τίρανα. Αλλά και αν πάει ο Σέρβος, θα
δούμε αν θα πάρει το «αίμα» πίσω και θα διακηρύξει όπως δήλωσε αμέσως
μετά την «πρόκληση» του Ράμα, μέσα στο «σπίτι» του τελευταίου ότι το
Κόσοβο «ήταν, είναι και θα παραμείνει αναπόσπαστο κομμάτι της Σερβίας».
Κανείς δεν έτρεφε αυταπάτες ότι οι πάγοι δεκαετιών στις σχέσεις Σέρβων και Αλβανών θα έλιωναν με την ανταλλαγή επισκέψεων των δύο πρωθυπουργών και οι δύο λαοί θα παραμέριζαν ιστορικές διαφορές και προκαταλήψεις. Υπήρχαν πάντως ελπίδες ότι οι κ. Ράμα και Βούτσιτς θα άφηναν στην άκρη ή θα διαχειρίζονταν τις όποιες διαφορές με διπλωματικότερο τρόπο, ώστε τουλάχιστον να δημιουργήσουν μια αχτίδα φωτός, για την οικοδόμηση μελλοντικά κλίματος εμπιστοσύνης ή τουλάχιστον να μη γυρίσουν πίσω τον τροχό. Δεν το έπραξαν, παρότι οι πιέσεις των δυτικών και ειδικά της Αγκελα Μέρκελ να αποφύγουν να αναφερθούν στο θέμα του Κοσόβου, ήταν ισχυρές και κατά κάποιες πληροφορίες που διέρρευσαν στα ΜΜΕ, η Γερμανίδα καγκελάριος τους το είχε σχεδόν απαγορεύσει.
Ο Ράμα που ήγειρε δημοσίως αυτό το ζήτημα, δεν άντεξε, υπέκυψε στον πειρασμό του εθνικολαϊκισμού. Ταξίδεψε στο Βελιγράδι ως πρωθυπουργός της Αλβανίας, στο μυαλό του όμως είχε σκοπό να επιστρέψει ως ηγέτης των απανταχού Αλβανών. Και εν πολλοίς το πέτυχε. Ερέθισε τους Σέρβους με το θέμα του Κοσόβου και τους εξαγρίωσε με τα όσα διακήρυξε την επομένη επισκεπτόμενος την αλβανική μειονότητα στη Νότια Σερβία. Ηταν ανάγκη να το πράξει; Εθίγη όταν ο Βούτσιτς στην «απερίγραπτη» κοινή συνέντευξη τον κατηγόρησε για «κατάχρηση της φιλοξενίας». Ηταν όμως ο ίδιος που, λίγους μήνες πριν, είχε απευθύνει την ίδια κατηγορία στον ηγέτη των Σέρβων ορθοδόξων, πατριάρχη Ειρηναίο, που επισκεπτόταν τα Τίρανα προσκεκλημένος του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου και είχε δηλώσει σε μια εφημερίδα ότι το Κόσοβο είναι τμήμα της Σερβίας. Ο Εντι Ράμα δεν θα είχε χορέψει το ίδιο καλά το εθνικοπατριωτικό του «ταγκό» στο Βελιγράδι, αν δεν είχε σε ρόλο «παρτενέρ», μια αντάξια σερβική ηγεσία, η οποία έκανε τα πάντα να του δείξει ότι ήταν ανεπιθύμητος.
Οχι μόνο, λοιπόν, ο Ράμα δεν έγινε δεκτός από τον πρόεδρο Νίκολιτς, όπως προέβλεπε το αρχικό πρόγραμμα, αλλά οι Σέρβοι δεν είχαν αναρτήσει ούτε αλβανικές σημαίες στο αεροδρόμιο και τον χώρο της συνάντησης, παραβιάζοντας το διπλωματικό πρωτόκολλο και εμφανιζόμενοι μικρόψυχοι, ενώ έφτασαν στα όρια φαιδρότητας όταν στην απευθείας τηλεοπτική μετάδοση της κοινής συνέντευξη Τύπου, σταματούσαν, όπου δεν τους άρεσαν τα λεγόμενα του Ράμα, τη διερμηνεία!
Συμπέρασμα; Τους δύο ηγέτες ενδιέφερε περισσότερο το εθνικό ακροατήριο, παρά το πώς θα αναζητήσουν ένα μίνιμουμ πεδίο συνεννόησης. Και μπορεί με την επίδειξη «εθνικής υπερηφάνειας» να κέρδισαν μερικούς πόντους δημοφιλίας στην μερίδα εκείνη της κοινής γνώμης των χωρών τους, που παραμένει δέσμια των εθνοτικών αντιπαλοτήτων, η εύθραυστη περιφερειακή σταθερότητα όμως δέχθηκε άλλο ένα πλήγμα.
Κανείς δεν έτρεφε αυταπάτες ότι οι πάγοι δεκαετιών στις σχέσεις Σέρβων και Αλβανών θα έλιωναν με την ανταλλαγή επισκέψεων των δύο πρωθυπουργών και οι δύο λαοί θα παραμέριζαν ιστορικές διαφορές και προκαταλήψεις. Υπήρχαν πάντως ελπίδες ότι οι κ. Ράμα και Βούτσιτς θα άφηναν στην άκρη ή θα διαχειρίζονταν τις όποιες διαφορές με διπλωματικότερο τρόπο, ώστε τουλάχιστον να δημιουργήσουν μια αχτίδα φωτός, για την οικοδόμηση μελλοντικά κλίματος εμπιστοσύνης ή τουλάχιστον να μη γυρίσουν πίσω τον τροχό. Δεν το έπραξαν, παρότι οι πιέσεις των δυτικών και ειδικά της Αγκελα Μέρκελ να αποφύγουν να αναφερθούν στο θέμα του Κοσόβου, ήταν ισχυρές και κατά κάποιες πληροφορίες που διέρρευσαν στα ΜΜΕ, η Γερμανίδα καγκελάριος τους το είχε σχεδόν απαγορεύσει.
Ο Ράμα που ήγειρε δημοσίως αυτό το ζήτημα, δεν άντεξε, υπέκυψε στον πειρασμό του εθνικολαϊκισμού. Ταξίδεψε στο Βελιγράδι ως πρωθυπουργός της Αλβανίας, στο μυαλό του όμως είχε σκοπό να επιστρέψει ως ηγέτης των απανταχού Αλβανών. Και εν πολλοίς το πέτυχε. Ερέθισε τους Σέρβους με το θέμα του Κοσόβου και τους εξαγρίωσε με τα όσα διακήρυξε την επομένη επισκεπτόμενος την αλβανική μειονότητα στη Νότια Σερβία. Ηταν ανάγκη να το πράξει; Εθίγη όταν ο Βούτσιτς στην «απερίγραπτη» κοινή συνέντευξη τον κατηγόρησε για «κατάχρηση της φιλοξενίας». Ηταν όμως ο ίδιος που, λίγους μήνες πριν, είχε απευθύνει την ίδια κατηγορία στον ηγέτη των Σέρβων ορθοδόξων, πατριάρχη Ειρηναίο, που επισκεπτόταν τα Τίρανα προσκεκλημένος του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου και είχε δηλώσει σε μια εφημερίδα ότι το Κόσοβο είναι τμήμα της Σερβίας. Ο Εντι Ράμα δεν θα είχε χορέψει το ίδιο καλά το εθνικοπατριωτικό του «ταγκό» στο Βελιγράδι, αν δεν είχε σε ρόλο «παρτενέρ», μια αντάξια σερβική ηγεσία, η οποία έκανε τα πάντα να του δείξει ότι ήταν ανεπιθύμητος.
Οχι μόνο, λοιπόν, ο Ράμα δεν έγινε δεκτός από τον πρόεδρο Νίκολιτς, όπως προέβλεπε το αρχικό πρόγραμμα, αλλά οι Σέρβοι δεν είχαν αναρτήσει ούτε αλβανικές σημαίες στο αεροδρόμιο και τον χώρο της συνάντησης, παραβιάζοντας το διπλωματικό πρωτόκολλο και εμφανιζόμενοι μικρόψυχοι, ενώ έφτασαν στα όρια φαιδρότητας όταν στην απευθείας τηλεοπτική μετάδοση της κοινής συνέντευξη Τύπου, σταματούσαν, όπου δεν τους άρεσαν τα λεγόμενα του Ράμα, τη διερμηνεία!
Συμπέρασμα; Τους δύο ηγέτες ενδιέφερε περισσότερο το εθνικό ακροατήριο, παρά το πώς θα αναζητήσουν ένα μίνιμουμ πεδίο συνεννόησης. Και μπορεί με την επίδειξη «εθνικής υπερηφάνειας» να κέρδισαν μερικούς πόντους δημοφιλίας στην μερίδα εκείνη της κοινής γνώμης των χωρών τους, που παραμένει δέσμια των εθνοτικών αντιπαλοτήτων, η εύθραυστη περιφερειακή σταθερότητα όμως δέχθηκε άλλο ένα πλήγμα.
