ΠΕΤΡΟΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Mπαράκ Ομπάμα και Σι Τζινπίνγκ, κατά τη συνάντησή τους στη
διήμερη σύνοδο κορυφής της οικονομικής συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού,
υπογράμμισαν με κάθε τρόπο ότι οι δύο μεγάλες χώρες τους δεν έχουν
εμπλακεί σε ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, όπου τα κέρδη του ενός
είναι ζημίες του άλλου.
Μια όμορφη τεχνητή λίμνη γύρω από το
νεόδμητο, εντυπωσιακών διαστάσεων, ξενοδοχειακό συγκρότημα, βροχή από
πυροτεχνήματα κι ένας κατακόκκινος κυλιόμενος δρόμος για τον Μπαράκ
Ομπάμα, τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τους άλλους υψηλούς προσκεκλημένους,
ενδεδυμένους για την περίσταση με μοβ, ασιατικής έμπνευσης χιτώνες. Η
σκηνοθεσία της διήμερης συνόδου κορυφής της οικονομικής συνεργασίας
Ασίας-Ειρηνικού (APEC), στο Πεκίνο, δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από τις
καλύτερες παραγωγές του Χόλιγουντ. Ολα είχαν προετοιμαστεί στην εντέλεια
για να παρουσιάσει το κινεζικό του όνειρο ο αμφιτρύωνας της συνόδου, Σι
Τζινπίνγκ – για πολλούς, ο ισχυρότερος ηγέτης της Λαϊκής Δημοκρατίας
μετά τον Μάο Τσετούνγκ.
Εξίσου, αν όχι και περισσότερο, εντυπωσιακά ήταν τα επί της ουσίας αποτελέσματα της συνόδου και των διμερών διαβουλεύσεων στο περιθώριό της. Επιβεβαιώνοντας την αυξανόμενη επιρροή της στην περιοχή, η Κίνα υπέγραψε συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τη Νότια Κορέα, η οποία, αν και βασικός στρατιωτικός σύμμαχος των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας, έλκεται ολοένα και περισσότερο από την ακατανίκητη βαρυτική έλξη του γιγαντιαίου γείτονα. Στη συνέχεια, Πούτιν και Σι υπέγραψαν νέα συμφωνία ενεργειακής συνεργασίας, ενισχύοντας τον «αντιάξονα» Μόσχας- Πεκίνου που έχει θορυβήσει την Ουάσιγκτον, αντισταθμίζοντας ώς ένα βαθμό τις δυτικές κυρώσεις για τη ρωσική πολιτική στην Ουκρανία.
Ιδιαίτερα σημαντική ήταν και η υιοθέτηση, από τον APEC, Οδικού Χάρτη για την υλοποίηση του μεγάλου κινεζικού σχεδίου περί δημιουργίας Ζώνης Ελεύθερου Εμπορίου Ασίας-Ειρηνικού (FTAAP). Ενα σχέδιο που –αν και αυτό δεν ομολογείται δημοσίως– πασχίζουν να «αδειάσουν» οι Αμερικανοί με την αντίπαλη πρωτοβουλία τους για τη Συνεργασία του Ειρηνικού (TPP), από την οποία ρητά αποκλείονται Κίνα και Ρωσία.
Αν σε αυτά προστεθεί η προϋπάρχουσα πρωτοβουλία της Κίνας για δημιουργία Ασιατικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, ανεξάρτητης από το δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, την οποία έχει ήδη αγκαλιάσει και η Ινδία, η μεγάλη εικόνα δεν επιδέχεται αμφισβήτηση: η Κίνα μετατρέπει σταδιακά την τεράστια οικονομική της ισχύ σε πολιτική επιρροή, μεταβάλλοντας τους συσχετισμούς δύναμης στην ευρύτερη ζώνη Ασίας-Ειρηνικού. Δηλαδή, ακριβώς την περιοχή εκείνη στην οποία ο Μπαράκ Ομπάμα εννοεί να μεταθέσει το κέντρο βάρους της αμερικανικής γεωστρατηγικής, θεωρώντας ότι είναι εκείνη που θα κρίνει τη διαμόρφωση της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων, κατά τον 21ο αιώνα.
Είναι αλήθεια πως Ομπάμα και Σι υπογράμμισαν με κάθε τρόπο ότι οι δύο μεγάλες χώρες τους δεν έχουν εμπλακεί σε ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, όπου τα κέρδη του ενός είναι ζημίες του άλλου. Η αλληλεξάρτηση των οικονομιών τους και οι συγκλίσεις συμφερόντων σε ζητήματα διεθνούς πολιτικής, όπως η αντιμετώπιση του ισλαμικού εξτρεμισμού, ενισχύουν τις τάσεις συνεργασίας. Αυτό έδειξε και η απροσδόκητη συμφωνία Ομπάμα - Σι για την κλιματική αλλαγή, αλλά και οι συμφωνίες για μείωση των δασμών στα προϊόντα υψηλής τεχνολογίας και για ενίσχυση της στρατιωτικής συνεργασίας προς αποφυγήν θερμών επεισοδίων.
Παρ’ όλα αυτά, τα ρήγματα του Ειρηνικού παραμένουν ενεργά. Το γεγονός ότι η κινεζική ηγεσία επέλεξε τις ημέρες της συνόδου κορυφής στο Πεκίνο για να παρουσιάσει το νέο, «αόρατο» μαχητικό αεροπλάνο της J-31, που φιλοδοξεί να ανταγωνιστεί το αμερικανικό F-35, δεν ήταν βέβαια τυχαίο. Παρά τα βήματα εκτόνωσης των εντάσεων στις θάλασσες της Νότιας και Ανατολικής Κίνας, που έγιναν στις συναντήσεις του Σι με τους ηγέτες της Ιαπωνίας και των Φιλιππίνων, η Αμερική αισθάνεται ανησυχία για την αυξανόμενη αυτοπεποίθηση της Κίνας στην εξωτερική της πολιτική.
Πολλοί αναλυτές εκφράζουν αμφιβολίες κατά πόσο οι δύο μεγάλοι εταίροι και ανταγωνιστές θα καταφέρουν, τελικά, να ξεφύγουν από αυτό που ο καθηγητής του Χάρβαρντ Γκράχαμ Αλισον ονομάζει «η παγίδα του Θουκυδίδη»: τη σύγκρουση ανάμεσα στην ταχέως αναδυόμενη μεγάλη δύναμη, που δεν χωράει στα παλιά της ρούχα, και την εδραιωμένη μεγάλη δύναμη, που νιώθει να απειλούνται η ασφάλεια και η ηγεμονία της.
Μια όμορφη τεχνητή λίμνη γύρω από το
νεόδμητο, εντυπωσιακών διαστάσεων, ξενοδοχειακό συγκρότημα, βροχή από
πυροτεχνήματα κι ένας κατακόκκινος κυλιόμενος δρόμος για τον Μπαράκ
Ομπάμα, τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τους άλλους υψηλούς προσκεκλημένους,
ενδεδυμένους για την περίσταση με μοβ, ασιατικής έμπνευσης χιτώνες. Η
σκηνοθεσία της διήμερης συνόδου κορυφής της οικονομικής συνεργασίας
Ασίας-Ειρηνικού (APEC), στο Πεκίνο, δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από τις
καλύτερες παραγωγές του Χόλιγουντ. Ολα είχαν προετοιμαστεί στην εντέλεια
για να παρουσιάσει το κινεζικό του όνειρο ο αμφιτρύωνας της συνόδου, Σι
Τζινπίνγκ – για πολλούς, ο ισχυρότερος ηγέτης της Λαϊκής Δημοκρατίας
μετά τον Μάο Τσετούνγκ.Εξίσου, αν όχι και περισσότερο, εντυπωσιακά ήταν τα επί της ουσίας αποτελέσματα της συνόδου και των διμερών διαβουλεύσεων στο περιθώριό της. Επιβεβαιώνοντας την αυξανόμενη επιρροή της στην περιοχή, η Κίνα υπέγραψε συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τη Νότια Κορέα, η οποία, αν και βασικός στρατιωτικός σύμμαχος των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας, έλκεται ολοένα και περισσότερο από την ακατανίκητη βαρυτική έλξη του γιγαντιαίου γείτονα. Στη συνέχεια, Πούτιν και Σι υπέγραψαν νέα συμφωνία ενεργειακής συνεργασίας, ενισχύοντας τον «αντιάξονα» Μόσχας- Πεκίνου που έχει θορυβήσει την Ουάσιγκτον, αντισταθμίζοντας ώς ένα βαθμό τις δυτικές κυρώσεις για τη ρωσική πολιτική στην Ουκρανία.
Ιδιαίτερα σημαντική ήταν και η υιοθέτηση, από τον APEC, Οδικού Χάρτη για την υλοποίηση του μεγάλου κινεζικού σχεδίου περί δημιουργίας Ζώνης Ελεύθερου Εμπορίου Ασίας-Ειρηνικού (FTAAP). Ενα σχέδιο που –αν και αυτό δεν ομολογείται δημοσίως– πασχίζουν να «αδειάσουν» οι Αμερικανοί με την αντίπαλη πρωτοβουλία τους για τη Συνεργασία του Ειρηνικού (TPP), από την οποία ρητά αποκλείονται Κίνα και Ρωσία.
Αν σε αυτά προστεθεί η προϋπάρχουσα πρωτοβουλία της Κίνας για δημιουργία Ασιατικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, ανεξάρτητης από το δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, την οποία έχει ήδη αγκαλιάσει και η Ινδία, η μεγάλη εικόνα δεν επιδέχεται αμφισβήτηση: η Κίνα μετατρέπει σταδιακά την τεράστια οικονομική της ισχύ σε πολιτική επιρροή, μεταβάλλοντας τους συσχετισμούς δύναμης στην ευρύτερη ζώνη Ασίας-Ειρηνικού. Δηλαδή, ακριβώς την περιοχή εκείνη στην οποία ο Μπαράκ Ομπάμα εννοεί να μεταθέσει το κέντρο βάρους της αμερικανικής γεωστρατηγικής, θεωρώντας ότι είναι εκείνη που θα κρίνει τη διαμόρφωση της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων, κατά τον 21ο αιώνα.
Είναι αλήθεια πως Ομπάμα και Σι υπογράμμισαν με κάθε τρόπο ότι οι δύο μεγάλες χώρες τους δεν έχουν εμπλακεί σε ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, όπου τα κέρδη του ενός είναι ζημίες του άλλου. Η αλληλεξάρτηση των οικονομιών τους και οι συγκλίσεις συμφερόντων σε ζητήματα διεθνούς πολιτικής, όπως η αντιμετώπιση του ισλαμικού εξτρεμισμού, ενισχύουν τις τάσεις συνεργασίας. Αυτό έδειξε και η απροσδόκητη συμφωνία Ομπάμα - Σι για την κλιματική αλλαγή, αλλά και οι συμφωνίες για μείωση των δασμών στα προϊόντα υψηλής τεχνολογίας και για ενίσχυση της στρατιωτικής συνεργασίας προς αποφυγήν θερμών επεισοδίων.
Παρ’ όλα αυτά, τα ρήγματα του Ειρηνικού παραμένουν ενεργά. Το γεγονός ότι η κινεζική ηγεσία επέλεξε τις ημέρες της συνόδου κορυφής στο Πεκίνο για να παρουσιάσει το νέο, «αόρατο» μαχητικό αεροπλάνο της J-31, που φιλοδοξεί να ανταγωνιστεί το αμερικανικό F-35, δεν ήταν βέβαια τυχαίο. Παρά τα βήματα εκτόνωσης των εντάσεων στις θάλασσες της Νότιας και Ανατολικής Κίνας, που έγιναν στις συναντήσεις του Σι με τους ηγέτες της Ιαπωνίας και των Φιλιππίνων, η Αμερική αισθάνεται ανησυχία για την αυξανόμενη αυτοπεποίθηση της Κίνας στην εξωτερική της πολιτική.
Πολλοί αναλυτές εκφράζουν αμφιβολίες κατά πόσο οι δύο μεγάλοι εταίροι και ανταγωνιστές θα καταφέρουν, τελικά, να ξεφύγουν από αυτό που ο καθηγητής του Χάρβαρντ Γκράχαμ Αλισον ονομάζει «η παγίδα του Θουκυδίδη»: τη σύγκρουση ανάμεσα στην ταχέως αναδυόμενη μεγάλη δύναμη, που δεν χωράει στα παλιά της ρούχα, και την εδραιωμένη μεγάλη δύναμη, που νιώθει να απειλούνται η ασφάλεια και η ηγεμονία της.
