Η επανάσταση της ομπρέλας

Σπύρος ΛίτσαςΤην 1η Ιουλίου του 1997, το Χονγκ Κονγκ περνά από την κυριαρχία του Ηνωμένου Βασιλείου σε αυτήν της Κίνας, υπό ένα ειδικό καθεστώς εσωτερικής αυτονομίας. Η οικονομία του Χονγκ Κονγκ ήταν ιδιαιτέρως ανεπτυγμένη, υπήρχε η κουλτούρα του κοσμοπολιτισμού, ενώ η δημόσια διοίκηση, εξαιτίας της βρετανικής επιρροής, λειτουργούσε άψογα. Δεκαεπτά χρόνια μετά, το Χονγκ Κονγκ διατηρεί την αστική ταυτότητά του, ενώ η πλειονότητα των πολιτών του δεν έζησε τα κοινωνικοπολιτικά αδιέξοδα της μαοϊκής εποχής. Κι αυτό είναι κομβικό για το πολιτικό παρόν του.

Τις τελευταίες ημέρες, χιλιάδες φοιτητές βρίσκονται στους δρόμους του Χονγκ Κονγκ, αντιδρώντας στην απόφαση του Πεκίνου να μην επιτρέψει ανοικτές εκλογές το 2017, μέρος της απόφασης του 1997, αλλά να δώσει μια προεπιλεγμένη λίστα υποψηφίων που θα έχουν ήδη πάρει το χρίσμα, από την οποία θα γίνει η εκλογή του επόμενου κυβερνήτη. Η «επανάσταση της ομπρέλας», όπως έχει ήδη ονομαστεί η εξέγερση -εξαιτίας του ότι οι διαδηλωτές κρατούν ομπρέλες για να προστατεύονται από τη ρίψη νερού από την αστυνομία αλλά και από τις ξαφνικές καταιγίδες- έχει ήδη σηκώσει πολιτικό σύννεφο που ακουμπά το Πεκίνο αλλά και τον δυτικό κόσμο.

Κάποιοι, διαβάζοντας τις γραμμές αυτές, ίσως σηκώσουν αδιάφορα τους ώμους, ξεχνώντας ίσως ότι η Αραβική Ανοιξη, που συνεχίζει να ταλανίζει τη Μέση Ανατολή, σημειολογικά ξεκίνησε -ως αφορμή- από την αυτοπυρπόληση του φτωχού Τυνήσιου υπαίθριου πωλητή Mοχάμεντ Μπουαζίζι και ότι οι εγκάρσιες μεταβολές στις ρωσοουκρανικές σχέσεις ξεκίνησαν από τη συγκέντρωση μερικών εκατοντάδων πολιτών στην Πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου. Ασφαλώς και η «επανάσταση της ομπρέλας» δεν θα οδηγήσει την Κίνα στον διεθνοπολιτικό γκρεμό. Ομως, σε μια χρονική στιγμή όπου η Κίνα, με πολύ κόπο αλλά και μεθοδικότητα, έχει καταφέρει να «σβήσει» ο απόηχος των γεγονότων της πλατείας Τιεν Αν Μεν ή το ζήτημα του Θιβέτ ή η διάσταση της προστασίας των κοινωνικοπολιτικών δικαιωμάτων των πολιτών στο εσωτερικό, μια βίαιη κλιμάκωση στα γεγονότα του Χονγκ Κονγκ θα πλήξει το κύρος του κράτους.

Το διεθνοπολιτικό ενδιαφέρον του υποσυστήματος της Απω Ανατολής είναι έντονο εξαιτίας του υψηλού ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων εκεί. Αν η Ευρώπη και η Μεσόγειος Θάλασσα αποτελούν τον χώρο προνομιακής πολιτικής παρουσίας των ΗΠΑ ή το υπερκαυκάσιο τόξο είναι ο προνομιακός στρατηγικός χώρος ανάπτυξης της Ρωσίας, τότε και η Απω Ανατολή αποτελεί το αντίστοιχο προνομιακό κινεζικό πεδίο. Μόνο που στην περιοχή αυτή δρουν και αλληλεπιδρούν και οι περιφερειακοί κομβικοί δρώντες Ιαπωνία, Ταϊβάν, η ελεύθερη Κορέα κ.λπ., δυνάμεις που διατηρούν στενές σχέσεις με τις ΗΠΑ και βρίσκονται στην τεχνολογική και οικονομική πρωτοπορία του δυτικού κόσμου. Το σενάριο γίνεται ακόμα πιο ενδιαφέρον αν ο επόμενος ένοικος στον Λευκό Οίκο θα είναι η σοβαρή και μεθοδική Χίλαρι Κλίντον - εξέλιξη πολύ πιθανή, αφού το ιστορικό κόμμα των Ρεπουμπλικανών δείχνει «χαμένο» στον ακραία λούμπεν λόγο του «Tea Party», που απομακρύνει από κοντά του τους παραδοσιακούς αστούς ψηφοφόρους. Η εκλογή της Χίλαρι Κλίντον θα σημάνει την εντατικοποίηση του «Pivot to the Asia Pacific» και την αύξηση των ανταγωνιστικών τριβών μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, αφού είναι δεδομένο ότι η Κλίντον δεν θα έχει την ίδια προσέγγιση με τον Μπαράκ Ομπάμα στη διεθνή σφαίρα.

Και για να μην αφήσω σενάρια συνωμοσίας να πλανώνται στον αέρα, τα οποία οι αναγνώστες της «δημοκρατίας» γνωρίζουν πόσο απεχθάνομαι, η «επανάσταση της ομπρέλας» ως προς τα αίτιά της είναι μια κατεξοχήν εσωτερική υπόθεση του Χονγκ Κονγκ. Δεν υπάρχουν δράκοι και «σκοτεινοί» παράγοντες που κινούν τα νήματα πίσω από τα γεμάτα φρεσκάδα πρόσωπα των διαδηλωτών. Είναι πάντα όμορφο και ελπιδοφόρο όταν νέοι άνθρωποι αγωνίζονται για δημοκρατία και ελευθερία. Το ενδιαφέρον της όλης υπόθεσης επικεντρώνεται στο πώς η Κίνα θα αποφασίσει να επιλύσει το ζήτημα. Η μέθοδος αποκαλύπτει πολλά για τον χαρακτήρα του κάθε «παίκτη», για τις δυνατότητες αλλά κυρίως για τις αδυναμίες που χαρακτηρίζουν την οντολογία του, καθορίζοντας μέρος και των κατοπινών εξελίξεων.


Σπύρος Ν. Λίτσας