ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΕΛΛΙΣ
Ιωάννης Κασουλίδης: Οι Αραβες έχουν πλέον μια σθεναρά
αρνητική στάση έναντι της Τουρκίας και αυτό αποτελεί σημαντική εξέλιξη. Η
νέα κατάσταση ήταν εμφανής στη Γενική Συνέλευση. Μια από τις συνέπειες
ήταν ότι για πρώτη φορά δεν εκδόθηκε κοινό ανακοινωθέν της Ισλαμικής
Διάσκεψης υπέρ των Τουρκοκυπρίων.
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ - ΑΠΟΣΤΟΛΗ. Οι
ανακατατάξεις στους συσχετισμούς δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο και
την ευρύτερη Μέση Ανατολή, όπως και η προοπτική αξιοποίησης των πηγών
ενέργειας που ανακαλύπτονται στην περιοχή, δημιουργούν πρόσφορο έδαφος
για την ανάπτυξη της τριμερούς συνεργασίας Ελλάδας - Κύπρου - Αιγύπτου,
που στην πορεία μπορεί να συμπεριλάβει και το Ισραήλ με το οποίο
προχωρεί η εμβάθυνση της στρατηγικής συνεργασίας, τονίζει σε συνέντευξή
του στην «Κ» ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, Ιωάννης Κασουλίδης.
Στην εκτενή συζήτησή μας που έλαβε χώρα στη Νέα Υόρκη, λίγο μετά την ολοκλήρωση των επαφών του στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, ο επικεφαλής της κυπριακής διπλωματίας μιλάει επίσης για τη «μέθη της επιτυχίας» που παρασύρει τον Ταγίπ Ερντογάν σε συγκρουσιακές σχέσεις με τον Αραβικό Κόσμο, ενώ επισημαίνει ότι ο Τούρκος πρόεδρος, με την ενίσχυση που πρόσφερε στο ISIS, δημιούργησε ένα «τερατούργημα» το οποίο βρίσκει τώρα μπροστά του.
Ο πρώην υποψήφιος πρόεδρος, που διετέλεσε και ευρωβουλευτής, σημειώνει ότι οι τελευταίες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή για πρώτη φορά τοποθετούν το Κυπριακό σε ένα στρατηγικό πλαίσιο και αυτή η νέα πραγματικότητα εξηγεί το πρόσφατο αυξημένο αμερικανικό ενδιαφέρον για επίλυσή του.
– Ποιοι είναι οι στόχοι της τριμερούς συμφωνίας Ελλάδας - Κύπρου - Αιγύπτου;
– Πρόκειται για ιδέα της Αιγύπτου. Είναι ένα είδος αντιπερισπασμού απέναντι στην εχθρική στάση της Τουρκίας έναντι της Αιγύπτου. Ταυτόχρονα, συνάδει απόλυτα με την επιδίωξη της Λευκωσίας και της Αθήνας να δημιουργήσουμε συνεργασίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Προς το παρόν αναπτύσσεται σε τριμερή βάση. Αλλά υπάρχει και το μνημόνιο συνεργασίας Κύπρου - Ελλάδας - Ισραήλ, που είναι κάτι αντίστοιχο.
– Πόσο στρατηγική είναι η συνεργασία με το Ισραήλ;
– Η συνεργασία αυτή στηρίζεται σε δύο πυλώνες. Ο ένας, που είναι νέος, αφορά τη συνεργασία στο επίπεδο της ασφάλειας και της άμυνας. Μια σχέση που θα βελτιώνεται συνεχώς και θα προχωρεί σε μεγαλύτερο βάθος. Οταν λέω άμυνας, δεν θέλω να παρεξηγηθώ. Δεν εννοώ στρατιωτική συμμαχία, αλλά μια αλληλοεξυπηρέτηση για τους στόχους της κάθε χώρας.
Ο άλλος πυλώνας είναι ο ενεργειακός. Το Ισραήλ έχει αποφασίσει οριστικά να διαχωρίσει σε δύο φάσεις την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων της δικής του Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Η πρώτη φάση θα είναι η πώληση αερίου στους γείτονες -Ιορδανία, Παλαιστίνη, Αίγυπτο- για να μπορέσουν οι εταιρείες να εισπράξουν χρήματα ώστε να επενδύσουν στη δεύτερη φάση, που μπορεί να είναι είτε το τερματικό της Κύπρου είτε τα πλωτά τερματικά είτε οτιδήποτε άλλο. Προσφέρθηκαν και σε μας για την ενδιάμεση λύση του φυσικού αερίου, αλλά έχασαν στον διαγωνισμό τον οποίο κέρδισε ελληνική εταιρεία, με την οποία θα ξεκινήσουμε. Μόνον αν δεν προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις με αυτήν, θα εμπλακούν οι επιλαχόντες.
– Αρα, πώς θα γίνει η μεταφορά του κυπριακού αερίου;
– Από τη δική μας πλευρά, επειδή οι ποσότητες δεν είναι αρκετές για να πάρουμε αποφάσεις περί τερματικού, υποχρεωτικά θα πρέπει να εξετάσουμε την προοπτική διοχέτευσης και του δικού μας αερίου προς τις γειτονικές χώρες. Η Αίγυπτος και η Ιορδανία έχουν τεράστια ανάγκη για μεγάλες ποσότητες, επομένως δεν τίθεται θέμα ανταγωνισμού με το Ισραήλ. Μάλιστα, στις υποδομές θα χρειασθεί και η ανάμειξη του Ισραήλ. Για την Ιορδανία, οι αγωγοί θα περάσουν μέσα από το έδαφος του Ισραήλ. Οσο για την Αίγυπτο, και πάλι θα υπάρξουν επιλογές που θα προκύψουν από διαπραγματεύσεις τόσο σε επίπεδο εταιρειών όσο και κυβερνητικών συμφωνιών που θα είναι αναγκαίες.
– Μπορεί να εμπλακεί και η Τουρκία;
– Η Τουρκία δεν μπορεί να συμμετάσχει εάν δεν επιλυθεί το Κυπριακό. Εάν επιλυθεί, οι προοπτικές για την Τουρκία είναι πολύ μεγάλες γιατί τότε μια πιθανή εξέλιξη θα είναι η κατασκευή αγωγού που θα περνάει από το έδαφος της Κύπρου και θα μεταφέρει αέριο προς την Τουρκία, όχι μόνο για τις δικές της ανάγκες αλλά και της Ευρώπης γενικότερα.
– Αυτή η προοπτική αφορά και το ισραηλινό και το κυπριακό αέριο;
– Βεβαίως. Και θα ακολουθήσουν ύστερα από 7 με 10 χρόνια και τα αποθέματα που θα βρεθούν στον Λίβανο, ο οποίος προσβλέπει στη συνεργασία με την Κύπρο για τη μεταφορά του δικού του αερίου στις αγορές.
– Πώς αποτιμάτε τις σχέσεις της Τουρκίας με τον Αραβικό Κόσμο;
– Οι Αραβες έχουν πλέον μια σθεναρά αρνητική στάση έναντι της Τουρκίας και αυτό αποτελεί σημαντική εξέλιξη. Η νέα κατάσταση ήταν εμφανής στη Γενική Συνέλευση. Μια από τις συνέπειες ήταν ότι για πρώτη φορά δεν εκδόθηκε κοινό ανακοινωθέν της Ισλαμικής Διάσκεψης υπέρ των Τουρκοκυπρίων με αναφορά σε τουρκοκυπριακό κράτος. Σε αυτό πρωτοστάτησε η Αίγυπτος.
– Πόσο βαθιά είναι η κρίση Τουρκίας - Αιγύπτου;
– Είναι και θα εξακολουθήσει να είναι βαθιά. Αιτία είναι οι μεγαλοϊδεατισμοί του κ. Ερντογάν και τα σχέδιά του να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις στον Αραβικό Κόσμο διαμέσου των Αδελφών Μουσουλμάνων. Τα σχέδια αυτά θα συνεχίσουν να υπάρχουν καθώς ο κ. Ερντογάν εξακολουθεί να ελπίζει στην επάνοδό τους.
Το πρόβλημα που έχει ο Ερντογάν
– Μια αποτίμηση του Ερντογάν;
– Ξεκίνησε με πολλές επιτυχίες. Τόσο στο εσωτερικό και στην οικονομία, που είχε αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια νέα μεσαία τάξη στη Νοτιοανατολική Τουρκία, όσο και στην αρχική προσέγγιση της εξωτερικής πολιτικής όπου με τα ανοιχτά σύνορα διευκόλυνε το εμπόριο και πολιτιστικές ανταλλαγές μεταξύ Τουρκίας και Αραβικού Κόσμου.
– Και στο Κυπριακό ήταν διαφορετικός.
– Πρέπει να ομολογήσουμε ότι άλλαξε την προσέγγιση και στο Κυπριακό. Αλλά ακολούθησε αυτό που αποκαλώ «μέθη της επιτυχίας». Οι μεγαλεπίβολοι σχεδιασμοί, η άκρατη φιλοδοξία που παρέπεμπε στην εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Από τις Τουρκικές Αερογραμμές μέχρι την εξαγωγή των σαπουνόπερων, όλα εντάσσονται στο πλαίσιο της μεγαλειώδους ηγεμονικής προσέγγισης. Η πολιτική των μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες έχει αποτύχει παντού. Θυμάμαι τις θριαμβευτικές επισκέψεις του στη Λιβύη, στην Αίγυπτο, στη Συρία, όπου στην αρχή τα βρήκε με το καθεστώς Ασαντ και μετά του ήρθε η ψύχωση να επιβάλει τους δικούς του ανθρώπους στην κυβέρνηση της Δαμασκού, με αποτέλεσμα να δημιουργήσει και να ενισχύσει το ISIS, αυτό το τερατούργημα που τώρα βρίσκει μπροστά του. Δεν είναι ο άνθρωπος που συμβιβάζεται με τις αποτυχίες. Νιώθει ότι πρέπει να επιμείνει έως ότου επανέλθουν τα πράγματα εκεί που τα θέλει. Αν ήταν λίγο πιο προσγειωμένος, οι σχέσεις της Τουρκίας με τον υπόλοιπο κόσμο θα ήταν πολύ καλύτερες.
– Χρηματοδοτεί ο Ερντογάν το ISIS;
– Ολοι γνώριζαν ότι ενίσχυε το ISIS και έκαναν πως δεν καταλάβαιναν. Σας θυμίζω ότι συνελήφθη ολόκληρο κονβόι που μετέφερε όπλα στο ISIS από την κανονική αστυνομία της Τουρκίας, η οποία ήταν τότε υπό τον έλεγχο του Φετουλάχ Γκιουλέν. Ποιος οργάνωνε αυτό το κονβόι με τα όπλα; Η τουρκική ΜΙΤ. Δεν είναι παράδοξο πως λέει ότι οι Τούρκοι, ούτω καλούμενοι όμηροι, απελευθερώθηκαν διά της διπλωματικής οδού. Ποιας διπλωματικής οδού; Μεταξύ της Τουρκίας και του ISIS. Επίσης, είναι γνωστή η δράση τραπεζών φίλων του κ. Ερντογάν όπως η περιβόητη Halk.
– Πώς θα τον αντιμετωπίσει η Δύση;
– Αυξάνεται η πίεση στην κυβέρνηση Ερντογάν να ενταχθεί στον πόλεμο. Πολλά αναμένονται από την Τουρκία, συμπεριλαμβανομένης και της αποστολής χερσαίων δυνάμεων, που οι Δυτικοί θεωρούν ότι είναι δουλειά των χωρών της περιοχής και όχι των Δυτικών. Πρέπει να κλείσει τα σύνορα. Να σταματήσει το πέρασμα Ευρωπαίων υποψήφιων τρομοκρατών διαμέσου της Τουρκίας, τόσο αυτών που πηγαίνουν προς τη Συρία και το Ιράκ όσο και αυτών που φεύγουν για να δράσουν στις δυτικές χώρες. Πρέπει να επιτρέψει τη χρήση της βάσης του Ιντσιρλίκ. Σύντομα θα φανεί τι πρόκειται να κάνει ο Ερντογάν στον πόλεμο κατά του ISIS, που αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα του δυτικού κόσμου.
Προϋποθέσεις για λύση Κυπριακού
– Πόσο δυναμική και αποτελεσματική εκτιμάται ότι θα είναι η πρωτοβουλία των ΗΠΑ για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος;
– Δεν μπορεί κανείς να το γνωρίζει αν δεν δει το αποτέλεσμα. Η διαφορά από το παρελθόν είναι ότι οι εξελίξεις στην περιοχή μας τοποθετούν το Κυπριακό σε ένα στρατηγικό πλαίσιο. Αυτό δικαιολογεί τον αυξημένο βαθμό προτεραιότητας που δίνεται στην επίλυσή του. Προφανώς έχει συμβάλει και ο αναπροσανατολισμός της εξωτερικής μας πολιτικής, και ιδιαίτερα οι περιφερειακές σχέσεις με τους γείτονες, που έχουν πλέον αποκτήσει πιο ουσιαστική και πρακτική μορφή και δεν εξαντλούνται σε μια απλή φιλία. Ολα αυτά έχουν προκαλέσει την προσοχή και δημιουργούν τις προϋποθέσεις για λύση του Κυπριακού.
– Πόσο πιστεύετε εσείς ότι θα διαρκέσει τελικά η προσοχή αυτή;
– Δεν γνωρίζω. Θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το ποια θα είναι η συμπεριφορά της Τουρκίας στον πόλεμο κατά του ISIS. Αν η Αγκυρα είναι αρνητική, δεν ξέρω πόσο οι ΗΠΑ θα διατηρήσουν τις στενές σχέσεις μαζί της.
– Εάν διαταραχθούν οι σχέσεις με την Τουρκία, οι ΗΠΑ δεν θα έχουν την απαραίτητη επιρροή.
– Εχετε δίκιο. Η εξίσωση πρέπει να γίνει με μεγάλη προσοχή. Αν αλλάξουν οι σχέσεις Αμερικής - Τουρκίας, ίσως πληγεί η διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού. Από την άλλη, σε αυτή την περίπτωση θα βελτιωθεί σημαντικά η σχέση συνεργασίας της Ουάσιγκτον με την Αθήνα και τη Λευκωσία.
– Ποιος θεωρείτε ότι είναι ο πιο συνετός τρόπος εκμετάλλευσης από την Κύπρο της ευκαιρίας αναβάθμισης του ρόλου της, τώρα με την ευκαιρία που δίδεται με τη διαμόρφωση της συμμαχίας που πολεμά τον ISIS;
– Ο γεωστρατηγικός ρόλος της Κύπρου, ως το προκεχωρημένο φυλάκιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Δυτικού κόσμου σε αυτή την ταραχώδη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ήρθε η ώρα να δοκιμαστεί και στην πράξη. Τα γεωστρατηγικά πλεονεκτήματα της Κύπρου δεν πρέπει να αποτελούν μόνο μια θεωρητική και κλισέ έννοια.
– Η Κύπρος βρίσκεται σε ζώνη κινδύνου λόγω του ότι χρησιμοποιείται ως βάση εξόρμησης κατά του ISIS;
Επαναλαμβάνω. Η Κύπρος βρίσκεται στην πρώτη γραμμή. Βρίσκεται σε ζώνη κινδύνου. Ιδιαίτερα εάν η ISIS και οι άλλες δυνάμεις και οργανώσεις των τζιχαντιστών, καταφέρουν να επιβληθούν έναντι του Λιβάνου. Η απειλή της τρομοκρατίας στα παράλια της Ανατολικής Μεσογείου πρέπει να θεωρείται και απειλή κατά της Κύπρου. Επομένως η Κύπρος θα πρέπει να συνδράμει για να εξουδετερωθεί η απειλή αυτή.
– Πώς μπορεί η Κύπρος να συνδράμει Αίγυπτο και Λίβανο αυτή τη δύσκολη συγκυρία;
Όσον αφορά στο Λίβανο, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ήδη δεσμευτεί για την ενίσχυση και εκπαίδευση του λιβανικού στρατού, ο οποίος αποτελεί σύμβολο της ενότητας και της ανεξαρτησίας της χώρας αυτής. Η Κύπρος έχει επίσης προθυμοποιηθεί να προσφέρει πυρομαχικά στο λιβανικό στρατό, τα οποία είναι συμβατά με συγκεκριμένο τύπο οπλισμού που διαθέτει. Η στάση μας αυτή θα πρέπει να αποτελέσει για τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ παράδειγμα της αλληλεγγύης που επιδεικνύει μια μικρή χώρα με περιορισμένες δυνατότητες.Όσον αφορά στην Αίγυπτο έχει συμφωνηθεί κατά την τριμερή συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών Κύπρου – Ελλάδος – Αιγύπτου στη Νέα Υόρκη στενή συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών ασφαλείας των τριών χωρών, η οποία θα μετατραπεί σε πράξη στις επόμενες μέρες.
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ - ΑΠΟΣΤΟΛΗ. Οι
ανακατατάξεις στους συσχετισμούς δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο και
την ευρύτερη Μέση Ανατολή, όπως και η προοπτική αξιοποίησης των πηγών
ενέργειας που ανακαλύπτονται στην περιοχή, δημιουργούν πρόσφορο έδαφος
για την ανάπτυξη της τριμερούς συνεργασίας Ελλάδας - Κύπρου - Αιγύπτου,
που στην πορεία μπορεί να συμπεριλάβει και το Ισραήλ με το οποίο
προχωρεί η εμβάθυνση της στρατηγικής συνεργασίας, τονίζει σε συνέντευξή
του στην «Κ» ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, Ιωάννης Κασουλίδης.Στην εκτενή συζήτησή μας που έλαβε χώρα στη Νέα Υόρκη, λίγο μετά την ολοκλήρωση των επαφών του στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, ο επικεφαλής της κυπριακής διπλωματίας μιλάει επίσης για τη «μέθη της επιτυχίας» που παρασύρει τον Ταγίπ Ερντογάν σε συγκρουσιακές σχέσεις με τον Αραβικό Κόσμο, ενώ επισημαίνει ότι ο Τούρκος πρόεδρος, με την ενίσχυση που πρόσφερε στο ISIS, δημιούργησε ένα «τερατούργημα» το οποίο βρίσκει τώρα μπροστά του.
Ο πρώην υποψήφιος πρόεδρος, που διετέλεσε και ευρωβουλευτής, σημειώνει ότι οι τελευταίες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή για πρώτη φορά τοποθετούν το Κυπριακό σε ένα στρατηγικό πλαίσιο και αυτή η νέα πραγματικότητα εξηγεί το πρόσφατο αυξημένο αμερικανικό ενδιαφέρον για επίλυσή του.
– Ποιοι είναι οι στόχοι της τριμερούς συμφωνίας Ελλάδας - Κύπρου - Αιγύπτου;
– Πρόκειται για ιδέα της Αιγύπτου. Είναι ένα είδος αντιπερισπασμού απέναντι στην εχθρική στάση της Τουρκίας έναντι της Αιγύπτου. Ταυτόχρονα, συνάδει απόλυτα με την επιδίωξη της Λευκωσίας και της Αθήνας να δημιουργήσουμε συνεργασίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Προς το παρόν αναπτύσσεται σε τριμερή βάση. Αλλά υπάρχει και το μνημόνιο συνεργασίας Κύπρου - Ελλάδας - Ισραήλ, που είναι κάτι αντίστοιχο.
– Πόσο στρατηγική είναι η συνεργασία με το Ισραήλ;
– Η συνεργασία αυτή στηρίζεται σε δύο πυλώνες. Ο ένας, που είναι νέος, αφορά τη συνεργασία στο επίπεδο της ασφάλειας και της άμυνας. Μια σχέση που θα βελτιώνεται συνεχώς και θα προχωρεί σε μεγαλύτερο βάθος. Οταν λέω άμυνας, δεν θέλω να παρεξηγηθώ. Δεν εννοώ στρατιωτική συμμαχία, αλλά μια αλληλοεξυπηρέτηση για τους στόχους της κάθε χώρας.
Ο άλλος πυλώνας είναι ο ενεργειακός. Το Ισραήλ έχει αποφασίσει οριστικά να διαχωρίσει σε δύο φάσεις την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων της δικής του Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Η πρώτη φάση θα είναι η πώληση αερίου στους γείτονες -Ιορδανία, Παλαιστίνη, Αίγυπτο- για να μπορέσουν οι εταιρείες να εισπράξουν χρήματα ώστε να επενδύσουν στη δεύτερη φάση, που μπορεί να είναι είτε το τερματικό της Κύπρου είτε τα πλωτά τερματικά είτε οτιδήποτε άλλο. Προσφέρθηκαν και σε μας για την ενδιάμεση λύση του φυσικού αερίου, αλλά έχασαν στον διαγωνισμό τον οποίο κέρδισε ελληνική εταιρεία, με την οποία θα ξεκινήσουμε. Μόνον αν δεν προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις με αυτήν, θα εμπλακούν οι επιλαχόντες.
– Αρα, πώς θα γίνει η μεταφορά του κυπριακού αερίου;
– Από τη δική μας πλευρά, επειδή οι ποσότητες δεν είναι αρκετές για να πάρουμε αποφάσεις περί τερματικού, υποχρεωτικά θα πρέπει να εξετάσουμε την προοπτική διοχέτευσης και του δικού μας αερίου προς τις γειτονικές χώρες. Η Αίγυπτος και η Ιορδανία έχουν τεράστια ανάγκη για μεγάλες ποσότητες, επομένως δεν τίθεται θέμα ανταγωνισμού με το Ισραήλ. Μάλιστα, στις υποδομές θα χρειασθεί και η ανάμειξη του Ισραήλ. Για την Ιορδανία, οι αγωγοί θα περάσουν μέσα από το έδαφος του Ισραήλ. Οσο για την Αίγυπτο, και πάλι θα υπάρξουν επιλογές που θα προκύψουν από διαπραγματεύσεις τόσο σε επίπεδο εταιρειών όσο και κυβερνητικών συμφωνιών που θα είναι αναγκαίες.
– Μπορεί να εμπλακεί και η Τουρκία;
– Η Τουρκία δεν μπορεί να συμμετάσχει εάν δεν επιλυθεί το Κυπριακό. Εάν επιλυθεί, οι προοπτικές για την Τουρκία είναι πολύ μεγάλες γιατί τότε μια πιθανή εξέλιξη θα είναι η κατασκευή αγωγού που θα περνάει από το έδαφος της Κύπρου και θα μεταφέρει αέριο προς την Τουρκία, όχι μόνο για τις δικές της ανάγκες αλλά και της Ευρώπης γενικότερα.
– Αυτή η προοπτική αφορά και το ισραηλινό και το κυπριακό αέριο;
– Βεβαίως. Και θα ακολουθήσουν ύστερα από 7 με 10 χρόνια και τα αποθέματα που θα βρεθούν στον Λίβανο, ο οποίος προσβλέπει στη συνεργασία με την Κύπρο για τη μεταφορά του δικού του αερίου στις αγορές.
– Πώς αποτιμάτε τις σχέσεις της Τουρκίας με τον Αραβικό Κόσμο;
– Οι Αραβες έχουν πλέον μια σθεναρά αρνητική στάση έναντι της Τουρκίας και αυτό αποτελεί σημαντική εξέλιξη. Η νέα κατάσταση ήταν εμφανής στη Γενική Συνέλευση. Μια από τις συνέπειες ήταν ότι για πρώτη φορά δεν εκδόθηκε κοινό ανακοινωθέν της Ισλαμικής Διάσκεψης υπέρ των Τουρκοκυπρίων με αναφορά σε τουρκοκυπριακό κράτος. Σε αυτό πρωτοστάτησε η Αίγυπτος.
– Πόσο βαθιά είναι η κρίση Τουρκίας - Αιγύπτου;
– Είναι και θα εξακολουθήσει να είναι βαθιά. Αιτία είναι οι μεγαλοϊδεατισμοί του κ. Ερντογάν και τα σχέδιά του να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις στον Αραβικό Κόσμο διαμέσου των Αδελφών Μουσουλμάνων. Τα σχέδια αυτά θα συνεχίσουν να υπάρχουν καθώς ο κ. Ερντογάν εξακολουθεί να ελπίζει στην επάνοδό τους.
Το πρόβλημα που έχει ο Ερντογάν
– Μια αποτίμηση του Ερντογάν;
– Ξεκίνησε με πολλές επιτυχίες. Τόσο στο εσωτερικό και στην οικονομία, που είχε αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια νέα μεσαία τάξη στη Νοτιοανατολική Τουρκία, όσο και στην αρχική προσέγγιση της εξωτερικής πολιτικής όπου με τα ανοιχτά σύνορα διευκόλυνε το εμπόριο και πολιτιστικές ανταλλαγές μεταξύ Τουρκίας και Αραβικού Κόσμου.
– Και στο Κυπριακό ήταν διαφορετικός.
– Πρέπει να ομολογήσουμε ότι άλλαξε την προσέγγιση και στο Κυπριακό. Αλλά ακολούθησε αυτό που αποκαλώ «μέθη της επιτυχίας». Οι μεγαλεπίβολοι σχεδιασμοί, η άκρατη φιλοδοξία που παρέπεμπε στην εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Από τις Τουρκικές Αερογραμμές μέχρι την εξαγωγή των σαπουνόπερων, όλα εντάσσονται στο πλαίσιο της μεγαλειώδους ηγεμονικής προσέγγισης. Η πολιτική των μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες έχει αποτύχει παντού. Θυμάμαι τις θριαμβευτικές επισκέψεις του στη Λιβύη, στην Αίγυπτο, στη Συρία, όπου στην αρχή τα βρήκε με το καθεστώς Ασαντ και μετά του ήρθε η ψύχωση να επιβάλει τους δικούς του ανθρώπους στην κυβέρνηση της Δαμασκού, με αποτέλεσμα να δημιουργήσει και να ενισχύσει το ISIS, αυτό το τερατούργημα που τώρα βρίσκει μπροστά του. Δεν είναι ο άνθρωπος που συμβιβάζεται με τις αποτυχίες. Νιώθει ότι πρέπει να επιμείνει έως ότου επανέλθουν τα πράγματα εκεί που τα θέλει. Αν ήταν λίγο πιο προσγειωμένος, οι σχέσεις της Τουρκίας με τον υπόλοιπο κόσμο θα ήταν πολύ καλύτερες.
– Χρηματοδοτεί ο Ερντογάν το ISIS;
– Ολοι γνώριζαν ότι ενίσχυε το ISIS και έκαναν πως δεν καταλάβαιναν. Σας θυμίζω ότι συνελήφθη ολόκληρο κονβόι που μετέφερε όπλα στο ISIS από την κανονική αστυνομία της Τουρκίας, η οποία ήταν τότε υπό τον έλεγχο του Φετουλάχ Γκιουλέν. Ποιος οργάνωνε αυτό το κονβόι με τα όπλα; Η τουρκική ΜΙΤ. Δεν είναι παράδοξο πως λέει ότι οι Τούρκοι, ούτω καλούμενοι όμηροι, απελευθερώθηκαν διά της διπλωματικής οδού. Ποιας διπλωματικής οδού; Μεταξύ της Τουρκίας και του ISIS. Επίσης, είναι γνωστή η δράση τραπεζών φίλων του κ. Ερντογάν όπως η περιβόητη Halk.
– Πώς θα τον αντιμετωπίσει η Δύση;
– Αυξάνεται η πίεση στην κυβέρνηση Ερντογάν να ενταχθεί στον πόλεμο. Πολλά αναμένονται από την Τουρκία, συμπεριλαμβανομένης και της αποστολής χερσαίων δυνάμεων, που οι Δυτικοί θεωρούν ότι είναι δουλειά των χωρών της περιοχής και όχι των Δυτικών. Πρέπει να κλείσει τα σύνορα. Να σταματήσει το πέρασμα Ευρωπαίων υποψήφιων τρομοκρατών διαμέσου της Τουρκίας, τόσο αυτών που πηγαίνουν προς τη Συρία και το Ιράκ όσο και αυτών που φεύγουν για να δράσουν στις δυτικές χώρες. Πρέπει να επιτρέψει τη χρήση της βάσης του Ιντσιρλίκ. Σύντομα θα φανεί τι πρόκειται να κάνει ο Ερντογάν στον πόλεμο κατά του ISIS, που αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα του δυτικού κόσμου.
Προϋποθέσεις για λύση Κυπριακού
– Πόσο δυναμική και αποτελεσματική εκτιμάται ότι θα είναι η πρωτοβουλία των ΗΠΑ για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος;
– Δεν μπορεί κανείς να το γνωρίζει αν δεν δει το αποτέλεσμα. Η διαφορά από το παρελθόν είναι ότι οι εξελίξεις στην περιοχή μας τοποθετούν το Κυπριακό σε ένα στρατηγικό πλαίσιο. Αυτό δικαιολογεί τον αυξημένο βαθμό προτεραιότητας που δίνεται στην επίλυσή του. Προφανώς έχει συμβάλει και ο αναπροσανατολισμός της εξωτερικής μας πολιτικής, και ιδιαίτερα οι περιφερειακές σχέσεις με τους γείτονες, που έχουν πλέον αποκτήσει πιο ουσιαστική και πρακτική μορφή και δεν εξαντλούνται σε μια απλή φιλία. Ολα αυτά έχουν προκαλέσει την προσοχή και δημιουργούν τις προϋποθέσεις για λύση του Κυπριακού.
– Πόσο πιστεύετε εσείς ότι θα διαρκέσει τελικά η προσοχή αυτή;
– Δεν γνωρίζω. Θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το ποια θα είναι η συμπεριφορά της Τουρκίας στον πόλεμο κατά του ISIS. Αν η Αγκυρα είναι αρνητική, δεν ξέρω πόσο οι ΗΠΑ θα διατηρήσουν τις στενές σχέσεις μαζί της.
– Εάν διαταραχθούν οι σχέσεις με την Τουρκία, οι ΗΠΑ δεν θα έχουν την απαραίτητη επιρροή.
– Εχετε δίκιο. Η εξίσωση πρέπει να γίνει με μεγάλη προσοχή. Αν αλλάξουν οι σχέσεις Αμερικής - Τουρκίας, ίσως πληγεί η διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού. Από την άλλη, σε αυτή την περίπτωση θα βελτιωθεί σημαντικά η σχέση συνεργασίας της Ουάσιγκτον με την Αθήνα και τη Λευκωσία.
– Ποιος θεωρείτε ότι είναι ο πιο συνετός τρόπος εκμετάλλευσης από την Κύπρο της ευκαιρίας αναβάθμισης του ρόλου της, τώρα με την ευκαιρία που δίδεται με τη διαμόρφωση της συμμαχίας που πολεμά τον ISIS;
– Ο γεωστρατηγικός ρόλος της Κύπρου, ως το προκεχωρημένο φυλάκιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Δυτικού κόσμου σε αυτή την ταραχώδη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ήρθε η ώρα να δοκιμαστεί και στην πράξη. Τα γεωστρατηγικά πλεονεκτήματα της Κύπρου δεν πρέπει να αποτελούν μόνο μια θεωρητική και κλισέ έννοια.
– Η Κύπρος βρίσκεται σε ζώνη κινδύνου λόγω του ότι χρησιμοποιείται ως βάση εξόρμησης κατά του ISIS;
Επαναλαμβάνω. Η Κύπρος βρίσκεται στην πρώτη γραμμή. Βρίσκεται σε ζώνη κινδύνου. Ιδιαίτερα εάν η ISIS και οι άλλες δυνάμεις και οργανώσεις των τζιχαντιστών, καταφέρουν να επιβληθούν έναντι του Λιβάνου. Η απειλή της τρομοκρατίας στα παράλια της Ανατολικής Μεσογείου πρέπει να θεωρείται και απειλή κατά της Κύπρου. Επομένως η Κύπρος θα πρέπει να συνδράμει για να εξουδετερωθεί η απειλή αυτή.
– Πώς μπορεί η Κύπρος να συνδράμει Αίγυπτο και Λίβανο αυτή τη δύσκολη συγκυρία;
Όσον αφορά στο Λίβανο, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ήδη δεσμευτεί για την ενίσχυση και εκπαίδευση του λιβανικού στρατού, ο οποίος αποτελεί σύμβολο της ενότητας και της ανεξαρτησίας της χώρας αυτής. Η Κύπρος έχει επίσης προθυμοποιηθεί να προσφέρει πυρομαχικά στο λιβανικό στρατό, τα οποία είναι συμβατά με συγκεκριμένο τύπο οπλισμού που διαθέτει. Η στάση μας αυτή θα πρέπει να αποτελέσει για τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ παράδειγμα της αλληλεγγύης που επιδεικνύει μια μικρή χώρα με περιορισμένες δυνατότητες.Όσον αφορά στην Αίγυπτο έχει συμφωνηθεί κατά την τριμερή συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών Κύπρου – Ελλάδος – Αιγύπτου στη Νέα Υόρκη στενή συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών ασφαλείας των τριών χωρών, η οποία θα μετατραπεί σε πράξη στις επόμενες μέρες.
