ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΜΠΕΡΣΗ-Τα τουρκικά τεθωρακισμένα, παρατεταγμένα στους λόφους
απέναντι από τη συριακή πόλη Κομπανί, μπορούν ανά πάσα στιγμή να γείρουν
την πλάστιγγα των συνεχιζόμενων εχθροπραξιών στην πόλη, αλλά δεν το
κάνουν και το ερώτημα είναι γιατί.
Την Πέμπτη, η τουρκική Εθνοσυνέλευση
έδωσε στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις άδεια ενός έτους για επέμβαση στο
Ιράκ και στη Συρία, με στόχο να πολεμήσουν τους τζιχαντιστές, τους
οποίους έως τώρα άφηναν ανενόχλητους να ανασυντάσσονται στο τουρκικό
έδαφος. Αντίστοιχη άδεια, διετούς διάρκειας, επίσης για επέμβαση στη
Συρία, είχε λάβει η τουρκική κυβέρνηση το 2012 μετά την πτώση τουρκικού
μαχητικού που είχε αποδοθεί στη συριακή αεροπορία. Ο στόχος του πολέμου,
που τότε προετοιμάστηκε αλλά δεν πραγματοποιήθηκε, ήταν να συνδράμουν
οι τουρκικές δυνάμεις στην ανατροπή της κυβέρνησης της Δαμασκού –
επικίνδυνος στόχος που παραμένει οδηγός της τουρκικής εξωτερικής
πολιτικής, όπως δήλωσε με σαφήνεια την Τετάρτη ο Ταγίπ Ερντογάν.
Αν προσπαθούσε κανείς να συνοψίσει τα διλήμματα της Αγκυρας με μία φωτογραφία, αυτή θα ήταν η εικόνα της συριακής πόλης Κομπανί στην τουρκική μεθόριο. Τα σπίτια φαίνονται πεντακάθαρα – παρότι ο φωτογράφος βρίσκεται στην άλλη μεριά των συνόρων, στην Τουρκία. Τα τουρκικά τεθωρακισμένα, παρατεταγμένα στους λόφους γύρω από το Κομπανί, μπορούν ανά πάσα στιγμή να γείρουν την πλάστιγγα των συνεχιζόμενων εχθροπραξιών στην πόλη, αλλά δεν το κάνουν και το ερώτημα είναι γιατί. Πρόκειται για το συναίσθημα αυτοσυγκράτησης και ευθύνης που οφείλει να διακατέχει κάθε ώριμη πολιτική ηγεσία, αποτρέποντάς την από επιθετικές ενέργειες σε γειτονικές χώρες; Ή μήπως η Τουρκία θα ήθελε πρώτα να αφήσει τους τζιχαντιστές του ISIS να κάνουν τη «βρώμικη» δουλειά, εξολοθρεύοντας τους Κούρδους που ζουν στα σύνορά της;
Ο συριακός εμφύλιος έχει εξελιχθεί σε βάρος των τουρκικών συμφερόντων, ως προς το σκέλος των Κούρδων της Συρίας, οι οποίοι έχουν ενισχυθεί, έχουν κατακτήσει de facto αυτονομία από τη Δαμασκό στις κουρδικές περιοχές και έχουν αποκτήσει πολεμική εμπειρία την οποία η Αγκυρα φοβάται ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν, σε επόμενη φάση, για την υπεράσπιση των Κούρδων της Νοτιοανατολικής Τουρκίας. Οι μαχητές του ΡΚΚ, που αποτελούσαν επί δεκαετίες υπ’ αριθμόν ένα εσωτερικό εχθρό του τουρκικού κράτους, είναι «αδελφοί» της ένοπλης οργάνωσης των Κούρδων της Συρίας YPG και του γυναικείου τμήματος ΥPJ. Μετά τη συνάντησή του με τον Αμερικανό πρόεδρο Ομπάμα στη Νέα Υόρκη, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν ξεκίνησε να χαρακτηρίζει δημοσίως τους τζιχαντιστές του ISIS «τρομοκράτες», αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θλίβεται όταν αυτοί τους οποίους τρομοκρατούν τυγχάνει να είναι Κούρδοι.
Επί δύο μήνες, οι άνδρες και οι γυναίκες του YPG/YPJ αντιστέκονται λυσσαλέα στην προέλαση των τζιχαντιστών, τους οποίους κατόρθωσαν να καθυστερήσουν τόσο όσο χρειάστηκε για να προλάβει να φύγει -και να μη σφαγιασθεί- ο πληθυσμός των χωριών γύρω από το Κομπανί. Τις τελευταίες ημέρες, όμως, οι δυνάμεις του ISIS, με τον πολύ υπέρτερο οπλισμό τους, έχουν σφίξει τον κλοιό. Οι ΗΠΑ, που από τα μέσα Σεπτεμβρίου βομβαρδίζουν στόχους των τζιχαντιστών στη Συρία, με ιδιαίτερη προτίμηση σε υποδομές όπως πετρελαιοπηγές και σιταποθήκες, αγνοούν επιδεικτικά την πολιορκία του Κομπανί, εξαπολύοντας, για την τιμή των όπλων, μερικές βόμβες σε άδεια κτίρια σε κοντινό χωριό την Τετάρτη.
Από τη στάση που τελικά θα τηρήσουν οι ΗΠΑ και η Τουρκία στο Κομπανί, θα μπορούσαν να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα. Οι Κούρδοι της Συρίας είναι άτυποι σύμμαχοι της κυβέρνησης της Δαμασκού και προβάλλουν τη μοναδική ουσιαστική ένοπλη αντίσταση στους τζιχαντιστές. (Αντίθετα, ο φιλοδυτικός Ελεύθερος Συριακός Στρατός μοιάζει περισσότερο με πλάσμα της φαντασίας.) Αν λοιπόν ο στόχος της αμερικανικής επέμβασης στη Συρία είναι όντως οι τζιχαντιστές, τότε οι ΗΠΑ έχουν κάθε συμφέρον να προστατεύσουν τους Κούρδους της Συρίας και να τους χρησιμοποιήσουν ως χερσαία δύναμη κατά των τζιχαντιστών, όπως κάνουν με τους Κούρδους του Ιράκ. Αν όμως το πραγματικό διακύβευμα παραμένει η ανατροπή του Ασαντ, τότε ο πλέον απαραίτητος σύμμαχος για τις ΗΠΑ είναι η Τουρκία, ενώ οι προοπτικές για τους Κούρδους της Συρίας είναι αιματηρές.
Από τη φυλακή του στο νησί Ιμραλί, ο ηγέτης του ΡΚΚ Αμπντουλάχ Οτσαλάν προειδοποίησε τον Ταγίπ Ερντογάν «να αναλάβει τις ευθύνες του στο Κομπανί» αν δεν θέλει να μπει απότομο τέλος στις ειρηνευτικές συνομιλίες. Ο Ερντογάν έχει θέσει την επίτευξη συνολικής συμφωνίας με τους Κούρδους στις προτεραιότητες της προεδρίας του, αλλά η ειρηνευτική διαδικασία κινδυνεύει να συμπεριληφθεί στις παράπλευρες απώλειες του συριακού εμφυλίου.
Σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί και η φιλολογία σχετικά με τον τάφο του Σουλεϊμάν Σαχ, παππού του ιδρυτή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ο οποίος βρίσκεται στη Συρία. Με συμφωνία του 1921, ο τάφος αποτελεί τουρκικό έδαφος και φυλάσσεται από τον τουρκικό στρατό. Ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Μπουλέντ Αρίντς υποστήριξε ότι το ISIS πιθανώς απειλεί τον τάφο, ότι δηλαδή οι τζιχαντιστές, που φέρθηκαν με το γάντι στους Τούρκους ομήρους ελευθερώνοντάς τους χωρίς να πάθει κανείς το παραμικρό, θα διακινδυνεύσουν την οργή της Αγκυρας για ένα παντελώς ασήμαντο γι’ αυτούς μνημείο. Ας σημειωθεί ότι σε διαρροή μαγνητοφωνημένου υλικού από απόρρητη συνεδρίαση του τουρκικού υπουργικού συμβουλίου τον Μάρτιο, της οποίας η αυθεντικότητα δεν διαψεύσθηκε, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Νταβούτογλου ακούγεται να λέει ότι οι απειλές περί τον τάφο μπορεί να λειτουργήσουν ως πρόφαση για εισβολή της Τουρκίας στη Συρία.
Την Πέμπτη, η τουρκική Εθνοσυνέλευση
έδωσε στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις άδεια ενός έτους για επέμβαση στο
Ιράκ και στη Συρία, με στόχο να πολεμήσουν τους τζιχαντιστές, τους
οποίους έως τώρα άφηναν ανενόχλητους να ανασυντάσσονται στο τουρκικό
έδαφος. Αντίστοιχη άδεια, διετούς διάρκειας, επίσης για επέμβαση στη
Συρία, είχε λάβει η τουρκική κυβέρνηση το 2012 μετά την πτώση τουρκικού
μαχητικού που είχε αποδοθεί στη συριακή αεροπορία. Ο στόχος του πολέμου,
που τότε προετοιμάστηκε αλλά δεν πραγματοποιήθηκε, ήταν να συνδράμουν
οι τουρκικές δυνάμεις στην ανατροπή της κυβέρνησης της Δαμασκού –
επικίνδυνος στόχος που παραμένει οδηγός της τουρκικής εξωτερικής
πολιτικής, όπως δήλωσε με σαφήνεια την Τετάρτη ο Ταγίπ Ερντογάν.Αν προσπαθούσε κανείς να συνοψίσει τα διλήμματα της Αγκυρας με μία φωτογραφία, αυτή θα ήταν η εικόνα της συριακής πόλης Κομπανί στην τουρκική μεθόριο. Τα σπίτια φαίνονται πεντακάθαρα – παρότι ο φωτογράφος βρίσκεται στην άλλη μεριά των συνόρων, στην Τουρκία. Τα τουρκικά τεθωρακισμένα, παρατεταγμένα στους λόφους γύρω από το Κομπανί, μπορούν ανά πάσα στιγμή να γείρουν την πλάστιγγα των συνεχιζόμενων εχθροπραξιών στην πόλη, αλλά δεν το κάνουν και το ερώτημα είναι γιατί. Πρόκειται για το συναίσθημα αυτοσυγκράτησης και ευθύνης που οφείλει να διακατέχει κάθε ώριμη πολιτική ηγεσία, αποτρέποντάς την από επιθετικές ενέργειες σε γειτονικές χώρες; Ή μήπως η Τουρκία θα ήθελε πρώτα να αφήσει τους τζιχαντιστές του ISIS να κάνουν τη «βρώμικη» δουλειά, εξολοθρεύοντας τους Κούρδους που ζουν στα σύνορά της;
Ο συριακός εμφύλιος έχει εξελιχθεί σε βάρος των τουρκικών συμφερόντων, ως προς το σκέλος των Κούρδων της Συρίας, οι οποίοι έχουν ενισχυθεί, έχουν κατακτήσει de facto αυτονομία από τη Δαμασκό στις κουρδικές περιοχές και έχουν αποκτήσει πολεμική εμπειρία την οποία η Αγκυρα φοβάται ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν, σε επόμενη φάση, για την υπεράσπιση των Κούρδων της Νοτιοανατολικής Τουρκίας. Οι μαχητές του ΡΚΚ, που αποτελούσαν επί δεκαετίες υπ’ αριθμόν ένα εσωτερικό εχθρό του τουρκικού κράτους, είναι «αδελφοί» της ένοπλης οργάνωσης των Κούρδων της Συρίας YPG και του γυναικείου τμήματος ΥPJ. Μετά τη συνάντησή του με τον Αμερικανό πρόεδρο Ομπάμα στη Νέα Υόρκη, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν ξεκίνησε να χαρακτηρίζει δημοσίως τους τζιχαντιστές του ISIS «τρομοκράτες», αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θλίβεται όταν αυτοί τους οποίους τρομοκρατούν τυγχάνει να είναι Κούρδοι.
Επί δύο μήνες, οι άνδρες και οι γυναίκες του YPG/YPJ αντιστέκονται λυσσαλέα στην προέλαση των τζιχαντιστών, τους οποίους κατόρθωσαν να καθυστερήσουν τόσο όσο χρειάστηκε για να προλάβει να φύγει -και να μη σφαγιασθεί- ο πληθυσμός των χωριών γύρω από το Κομπανί. Τις τελευταίες ημέρες, όμως, οι δυνάμεις του ISIS, με τον πολύ υπέρτερο οπλισμό τους, έχουν σφίξει τον κλοιό. Οι ΗΠΑ, που από τα μέσα Σεπτεμβρίου βομβαρδίζουν στόχους των τζιχαντιστών στη Συρία, με ιδιαίτερη προτίμηση σε υποδομές όπως πετρελαιοπηγές και σιταποθήκες, αγνοούν επιδεικτικά την πολιορκία του Κομπανί, εξαπολύοντας, για την τιμή των όπλων, μερικές βόμβες σε άδεια κτίρια σε κοντινό χωριό την Τετάρτη.
Από τη στάση που τελικά θα τηρήσουν οι ΗΠΑ και η Τουρκία στο Κομπανί, θα μπορούσαν να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα. Οι Κούρδοι της Συρίας είναι άτυποι σύμμαχοι της κυβέρνησης της Δαμασκού και προβάλλουν τη μοναδική ουσιαστική ένοπλη αντίσταση στους τζιχαντιστές. (Αντίθετα, ο φιλοδυτικός Ελεύθερος Συριακός Στρατός μοιάζει περισσότερο με πλάσμα της φαντασίας.) Αν λοιπόν ο στόχος της αμερικανικής επέμβασης στη Συρία είναι όντως οι τζιχαντιστές, τότε οι ΗΠΑ έχουν κάθε συμφέρον να προστατεύσουν τους Κούρδους της Συρίας και να τους χρησιμοποιήσουν ως χερσαία δύναμη κατά των τζιχαντιστών, όπως κάνουν με τους Κούρδους του Ιράκ. Αν όμως το πραγματικό διακύβευμα παραμένει η ανατροπή του Ασαντ, τότε ο πλέον απαραίτητος σύμμαχος για τις ΗΠΑ είναι η Τουρκία, ενώ οι προοπτικές για τους Κούρδους της Συρίας είναι αιματηρές.
Από τη φυλακή του στο νησί Ιμραλί, ο ηγέτης του ΡΚΚ Αμπντουλάχ Οτσαλάν προειδοποίησε τον Ταγίπ Ερντογάν «να αναλάβει τις ευθύνες του στο Κομπανί» αν δεν θέλει να μπει απότομο τέλος στις ειρηνευτικές συνομιλίες. Ο Ερντογάν έχει θέσει την επίτευξη συνολικής συμφωνίας με τους Κούρδους στις προτεραιότητες της προεδρίας του, αλλά η ειρηνευτική διαδικασία κινδυνεύει να συμπεριληφθεί στις παράπλευρες απώλειες του συριακού εμφυλίου.
Σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί και η φιλολογία σχετικά με τον τάφο του Σουλεϊμάν Σαχ, παππού του ιδρυτή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ο οποίος βρίσκεται στη Συρία. Με συμφωνία του 1921, ο τάφος αποτελεί τουρκικό έδαφος και φυλάσσεται από τον τουρκικό στρατό. Ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Μπουλέντ Αρίντς υποστήριξε ότι το ISIS πιθανώς απειλεί τον τάφο, ότι δηλαδή οι τζιχαντιστές, που φέρθηκαν με το γάντι στους Τούρκους ομήρους ελευθερώνοντάς τους χωρίς να πάθει κανείς το παραμικρό, θα διακινδυνεύσουν την οργή της Αγκυρας για ένα παντελώς ασήμαντο γι’ αυτούς μνημείο. Ας σημειωθεί ότι σε διαρροή μαγνητοφωνημένου υλικού από απόρρητη συνεδρίαση του τουρκικού υπουργικού συμβουλίου τον Μάρτιο, της οποίας η αυθεντικότητα δεν διαψεύσθηκε, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Νταβούτογλου ακούγεται να λέει ότι οι απειλές περί τον τάφο μπορεί να λειτουργήσουν ως πρόφαση για εισβολή της Τουρκίας στη Συρία.
